Szlarnik kraterowy
Szlarnik kraterowy[3][4] (Zosterops mouroniensis) – gatunek małego ptaka z rodziny szlarników (Zosteropidae). Słabo poznany ptak występujący tylko na wyspie Wielki Komor. Według IUCN jest gatunkiem narażonym na wyginięcie.
| Zosterops mouroniensis[1] | |
| Milne-Edwards, A. & Oustalet, 1885 | |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Podtyp | |
| Gromada | |
| Podgromada | |
| Infragromada | |
| Rząd | |
| Podrząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
szlarnik kraterowy |
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |
 | |
Systematyka
edytujPierwszego naukowego opisu taksonu dokonali francuscy przyrodnicy Alphonse Milne-Edwards i Émile Oustalet, nadając mu nazwę Zosterops mouroniensis. Opis ukazał się w 1885 roku w „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences”. Autorzy jako miejsce typowe wskazali wyspę Wielki Komor[5][6]. Gatunek monotypowy[7][8][9].
Etymologia
edytuj- Zosterops (Fosterops): gr. ζωστηρ zōstēr, ζωστηρος zōstēros „pas”; ωψ ōps, ωπος ōpos „oko”[10].
- mouroniensis: od Moroni, stolicy Związku Komorów[11].
Morfologia
edytujMały ptak o szpiczastym, lekko zakrzywionym, średnio długim czarnym dziobie. Nogi i stopy czarne. Tęczówki czerwonawo-brązowe. Nie występuje dymorfizm płciowy. Obie płcie mają górne części ciała w kolorze oliwkowozielonym. Głowa oliwkowozielona, tylko w okolicy dzioba wyraźne żółte przebarwienie, wokół oczu średniej wielkości biała obrączka oczna, przerwana z przodu ciemnoszarą plamką, która przechodzi w wąski pasek oczny w kierunku dzioba. Kark, grzbiet i zad oliwkowozielone. Gardło, podgardle i pokrywy podogonowe żółte. Brzuch i boki żółtawozielone. Ogon dość krótki. Lotki skrzydeł i sterówki ogona czarniawe z oliwkowozielonymi szerokimi brzegami. Młode osobniki mają mniejsze obrączki oczne i są bardziej matowe w ubarwieniu[7][12]. Długość ciała 11,8 cm, masa ciała 9,9 g[7].
Zasięg występowania
edytujSzlarnik kraterowy występuje tylko na zboczach wulkanu tarczowego na wyspie Wielki Komor. Zasięg występowania (EOO, Extent of Occurrence) według szacunków organizacji BirdLife International obejmuje około 80 km²[13].
Ekologia
edytujGłównym habitatem szlarnika kraterowego są skarłowaciałe lasy górskie z koronami sięgającymi 7–8 m; zasiedla też zastygłe jęzory lawy zdominowane występowaniem wrzośca Erica comorensis osiągającego kilka metrów wysokości, ale gdzie występują także liściaste krzewy. Ptak ten występuje na wysokościach od 1750 do 2361 m n.p.m., tylko sporadycznie spotykany jest nieco niżej – do około 1500 m n.p.m.[2][13], gdzie współwystępuje ze szlarnikiem malgaskim (Zosterops maderaspatanus kirki). Jest gatunkiem osiadłym. Dieta tego gatunku składa się głównie z niewielkich jagód oraz owadów i gąsienic[7]. Długość pokolenia jest określana na 3,5 roku[13].
Rozmnażanie
edytujZaobserwowano samce w okresie godowym we wrześniu. Opisane jest jedno gniazdo w kształcie miseczki, zbudowane z drobnych traw, które na zewnątrz było pokryte mchem. Zewnętrzne wymiary: szerokość 90 mm, głębokość 85 mm; wymiary wewnętrzne: szerokość 55 mm, głębokość 45 mm. Gniazdo było zawieszone pomiędzy dwiema cienkimi łodygami Erica comorensis, na wysokości 4 m nad ziemią. Znaleziono w nim 3 bladoniebieskie jaja o wymiarach 20,2 mm na 15,4 mm[7].
Status zagrożenia
edytujW Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody gatunek ten został zaliczony do kategorii VU (ang. Vulnerable – gatunek narażony)[2]. Liczebność populacji obecnie jest szacowana na więcej niż 1500, a mniej niż 7000 dorosłych osobników. BirdLife International ocenia trend liczebności populacji jako prawdopodobnie spadkowy[2][13].
Przypisy
edytuj- ↑ Zosterops mouroniensis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d Zosterops mouroniensis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: ZOSTEROPIDAE Bonaparte, 1853 - SZLARNIKI - WHITE-EYES (wersja: 2023-03-12). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-07-30].
- ↑ P. Mielczarek & W. Cichocki. Polskie nazewnictwo ptaków świata. „Notatki Ornitologiczne”. Tom 40. Zeszyt specjalny, s. 358, 1999.
- ↑ Denis Lepage: szlarnik kraterowy Zosterops mouroniensis Milne-Edwards, A; Oustalet, J-FÉ 1885. Avibase. [dostęp 2023-08-05]. (ang.).
- ↑ Alphonse Milne-Edwards, Émile Oustalet. Observations sur la faune de la grande Comore. „Comptes Rendus Hebdomadaires des Séances de l'Académie des Sciences”. 101, s. 221, 1885. Paryż. (fr.).
- ↑ a b c d e Bas van Balen: Comoro White-eye Zosterops mouroniensis, version 1.0. [w:] Birds of the World (red. J. del Hoyo, A. Elliott, J. Sargatal, D.A. Christie & E. de Juana) [on-line]. Cornell Lab of Ornithology, Ithaca, NY, USA, 2020. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Sylviid babblers, parrotbills, white-eyes. IOC World Bird List (v13.1). [dostęp 2023-07-30]. (ang.).
- ↑ Alan P. Peterson, PASSERIFORMES, ZOSTEROPIDAE Bonaparte 1853, White-eyes and Yuhinas, Wersja 5.013 (2021-11-26) [online], Zoonomen Nomenclatural data [dostęp 2023-08-06] (ang.).
- ↑ Zosterops, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-07-30] (ang.).
- ↑ mouroniensis, [w:] The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca [dostęp 2023-08-05] (ang.).
- ↑ Josep del Hoyo, Andrew Elliott, Jordi Sargatal (red.): Handbook of the Birds of the World. T. 13: Penduline-tits to shrikes. Barcelona: Lynx Edicions, 2008, s. 476. ISBN 978-84-96553-45-3. (ang.).
- ↑ a b c d Mount Karthala White-eye Zosterops mouroniensis. BirdLife International, 2023. [dostęp 2023-08-06]. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Zdjęcia i nagranie głosu. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Nagrania głosów. [w:] xeno-canto [on-line].