Szmuel Josef Agnon

izraelski pisarz, noblista (1888–1970)

Szmuel Josef Agnon[1][2], również Samuel Agnon, właśc. Szmuel Josef Czaczkes (ur. 17 lipca 1888[3] w Buczaczu[a], zm. 17 lutego 1970 w pobliżu Tel Awiwu[3]) – izraelski prozaik hebrajski i badacz tradycji[3]. Laureat Nagrody Nobla w dziedzinie literatury za rok 1966. Autor powieści i opowiadań obrazujących środowisko chasydzkie na przełomie XIX i XX wieku.

Szmuel Josef Agnon
Ilustracja
Imię i nazwisko

Szmuel Josef Czaczkes

Data i miejsce urodzenia

17 lipca 1888
Buczacz

Data i miejsce śmierci

17 lutego 1970
Jerozolima

Narodowość

żydowska

Język

jidysz, hebrajski

Ważne dzieła

Gość na noc

Odznaczenia
Nagroda Izraela Nagroda Izraela
Nagrody

Nagroda Nobla w dziedzinie literatury

Kondukt pogrzebowy Agnona udający się na Górę Oliwną

Życiorys

edytuj

Wychowywał się w rodzinie mocno związanej z żydowską tradycją. Samouk; od trzeciego do dziewiątego roku życia uczył się w trzech chederach, między innymi u swego ojca. Studiował język niemiecki, Biblię i Talmud u prywatnych nauczycieli, a literaturę chasydzką w synagodze chasydów czortkowskich. Czytał literaturę galicyjskich Żydów oświeconych, później także dzieła niemieckie i skandynawskie, do czego przyczyniły się opowieści matki o tejże literaturze słyszane w młodości. W 1907 roku[3] jako jeden z pionierów wyemigrował z Galicji (w ówczesnych Austro-Węgrzech) do Palestyny i osiadł w Jaffie. W latach 1913–1924 przebywał w Niemczech (od 1914 w Berlinie[3]). Powrócił do Palestyny w 1924 roku[3]. W 1929 podczas arabskich rozruchów w Jerozolimie zniszczono jego bibliotekę. Dwukrotnie był laureatem Nagrody Bialika (1934, 1950) oraz Nagrody Izraela (1954, 1958). W roku 1966 wraz z Nelly Sachs otrzymał literacką Nagrodę Nobla[3].

Pochowany został na Górze Oliwnej w Jerozolimie[4].

Twórczość

edytuj

Zaczął pisać w wieku ośmiu lat; początkowo w języku jidysz, a od momentu osiedlenia w Palestynie po hebrajsku. Początkowo jego prace opisywały ludzi i tradycje, później Izrael[3]. Jego najbardziej znanym utworem w jidysz jest Tojtn-tanc (Taniec śmierci). W Palestynie zadebiutował napisanymi już po hebrajsku opowiadaniami: Agunot (Porzucone żony) i Wehaja heakow lemiszor (Krzywe stanie się prostym). W czasie pobytu w Niemczech, wraz z Martinem Buberem, zamierzał wydać chasydzkie opowiadania; część z nich wydali w zbiorze Polin. Źródła twórczości Agnona to: dzieje Żydów w Galicji i jego źródła, współczesna literatura hebrajska i nauka o judaizmie, literatura i kultura niemiecka oraz inna literatura europejska. W późniejszym okresie poruszał tematy, którymi żyli osiedleńcy w Palestynie. W nowelach portretował młode społeczeństwo izraelskie. W jego twórczości ceniony był oryginalny styl narracji będący połączeniem tradycyjnych moralistycznych wywodów rabinackich z dramatyczną współczesną relacją dokumentalną[5].

Dzieła

edytuj

Zobacz też

edytuj
  1. Sam Agnon twierdził, że urodził się 8 sierpnia 1888, czego nie potwierdzają dokumenty[potrzebny przypis].

Przypisy

edytuj
  1. Piotr Paziński: Szmuel Josef Agnon. Wirtualny Sztetl. [dostęp 2021-01-26].
  2. Agnon Szmuel Josef. encyklopedia.interia.pl. [dostęp 2021-01-26].
  3. a b c d e f g h Elke Schwarck, Autoren in Wort und Bild, Gütersloch: Reinhard Mohn OHG (niem.).
  4. שמואל יוסף עגנון [online], gravez.me [dostęp 2024-12-05].
  5. Leksykon pisarzy świata XX wiek (autor hasła Wacław Sadkowski), Fundacja "Literatura Światowa" Warszawa 1993 s. 10 ISBN 83-900273-2-1