TKh49
TKh49 (typ Ferrum[2]) – przemysłowy parowóz produkowany w latach 1948–1961 przez Fablok w Chrzanowie dla kolei przemysłowych.
| ||
 TKh 05353 podczas Parady Parowozów w Wolsztynie | ||
| Producent |  Fablok Chrzanów
| |
| Lata budowy | 1948–1963 | |
| Układ osi | C | |
| Masa służbowa | 44 400 kg | |
| Długość parowozu | 9170 mm | |
| Prędkość maksymalna | 45 km/h | |
| Ciśnienie w kotle | 13 at | |
| Powierzchnia ogrzewalna kotła | 100 m² | |
| Powierzchnia rusztu | 1,7 m² | |
| Średnica cylindra | 460 mm | |
| Skok tłoka | 540 mm | |
| Średnica kół napędnych | 1150 mm | |
| [1] | ||
Portal  Transport szynowy
| ||
KonstrukcjaEdytuj
Przesuwna trzecia oś parowozu zapewniała kursowanie po bocznicy zakładowej o promieniu 70 metrów. Silnik parowy posiadał suwaki tłokowe oraz smarotłocznie Friedmanna. W parowozie zamontowano kocioł wyprodukowany przez Sosnowieckie Zakłady Budowy Kotłów. Kocioł z szerokim stojakiem półpromienistym ustawionym nad ostoją w specjalnym wykroju miał stalową skrzynię ogniową. Do zasilania kotła wykorzystywano dwa inżektory Friedmanna. Parowozy posiadały blaszaną ostoję wykonaną z ostojnic grubości 28 milimetrów zawieszoną na płaskich sprężynach. Połączenie sprężyn drugiej oraz trzeciej osi dawało czteropunktowe podparcie parowozu[3].
EksploatacjaEdytuj
Parowóz zaprojektowano w 1946 roku na podstawie dokumentacji przedwojennych lokomotyw przemysłowych produkowanych w Chrzanowie. Zostało wyprodukowanych 477 parowozów. W latach 1953–1963 zostały wyeksportowane 83 lokomotywy do kolei przemysłowych w Chinach, Rumunii i na Węgrzech[4]. Parowozy prowadziły przewozy technologiczne na wydziałach gorących w hutach oraz były najbardziej niezawodnymi lokomotywami eksploatowanymi przez zakłady przemysłowe. Parowozy eksploatowano na bocznicach zakładów przemysłowych do końca XX wieku[5]. Parowóz TKh 5695 eksploatowany dawniej w hucie Florian w Świętochłowicach w 1996 roku został eksponatem skansenu w Chabówce oznakowany jako TKh49-1 i jedynym parowozem tego typu na inwentarzu Polskich Kolei Państwowych[6], a zarazem ostatnim parowozem przejętym przez PKP[7]. Na chwilę obecną jedyny w Polsce sprawny parowóz tego typu znajduje się w Klubie Sympatyków Kolei we Wrocławiu.
Lista parowozów typu Ferrum zachowanych w PolsceEdytuj
| Pojazd | Rok produkcji | Producent | Miejscowość | Stan |
|---|---|---|---|---|
| TKh 643 | 1949 | Fablok | Piła | w naprawie |
| TKh 2191 | 1950 | Fablok | Białowieża | eksponat |
| TKh 2873 | 1951 | Fablok | Pyskowice | wrak |
| TKh 2942 | 1951 | Fablok | Węgliniec | pomnik |
| TKh 2949 | 1952 | Fablok | Skierniewice | eksponat |
| TKh 05353 | 1953 | Fablok | Wrocław | czynny |
| TKh 3140 | 1954 | Fablok | Kościerzyna | eksponat |
| TKh 3145 | 1954 | Fablok | CTL Maczki-Bór | pomnik |
| Huta Szczecin 6 | 1958 | Fablok | Szczecin | pomnik |
| TKh 4027 | 1955 | Fablok | Karsznice | eksponat |
| TKh 0175 | 1957 | Fablok | Chabówka | eksponat |
| TKh 5376 | 1956 | Fablok | Jarocin | wrak |
| TKh 5380 | 1956 | Fablok | Pyskowice | wrak |
| TKh 5564 | 1956 | Fablok | Toruń | pomnik |
| TKh49-1 | 1961 | Fablok | Chabówka | eksponat |
| TKh 5697 | 1961 | Fablok | Pyskowice | eksponat |
| TKh 5699 | 1961 | Fablok | Tczew | pomnik |
Parowozy TKh 49 za granicą:
TKh49 nr 4015 "Karel" ("Karol" lub "Karzeł"?), rok prod. 1947. Fablok. Lokalizacja - Bitton, Wielka Brytania, parowóz obecnie remontowany, wchodzący w skład turystycznej kolei Avon Valley Railway, planowane ponowne oddanie do użytku po remoncie - październik 2016, źródło: http://www.avonvalleyrailway.org/about-us/locomotives-rolling-stock/tkh49-no-4015-karel/
PrzypisyEdytuj
- ↑ Bogdan Pokropiński: Parowozy normalnotorowe produkcji polskiej. Warszawa: Wydawnictwa Komunikacji i Łączności, 2007. ISBN 978-83-206-1617-0.
- ↑ Paweł Terczyński: Atlas lokomotyw 2002. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2002, s. 109.
- ↑ Zdeňek Bauer, Jirí Bouda: Stare parowozy. Warszawa: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1986. ISBN 83-217-2574-0.
- ↑ Miłosz Mazurek: Lokomotywa parowa TKh49.
- ↑ Paweł Terczyński: Atlas parowozów. Poznań: Poznański Klub Modelarzy Kolejowych, 2003, s. 120. ISBN 83-901902-8-1.
- ↑ Maciej Panasiewicz: TKh49-1.
- ↑ Paweł Terczyński: Najmłodszy parowóz PKP, "Świat Kolei" nr 2/1997, s. 6
- ↑ Wciąż pod parą... (pol.). tomi.holdys.pl. [dostęp 2019-08-04].