Toruń Główny
Toruń Główny (w latach 1861–1893 Thorn, 1893–1920 i 1939–1945 Thorn Hauptbahnhof, 1920–1922 Toruń Dworzec Główny, 1923–1938 Toruń Przedmieście[1]) – stacja kolejowa w Toruniu. Przez przystanek przechodzą trzy linie kolejowe: 18 Kutno – Piła Główna, 353 Poznań Wschód – Skandawa, 734 Nieszawka – Toruń Towarowy TRB[1]. Główny budynek dworcowy mieści się pomiędzy czterema peronami[2]. Obiekt wpisany jest do gminnej ewidencji zabytków (nr 2185)[3].
![]() Stacja kolejowa Toruń Główny | |
Państwo | |
---|---|
Województwo | |
Miejscowość | |
Zarządca |
Urbitor |
Data otwarcia |
1861 |
Dane techniczne | |
Liczba peronów |
4[1] |
Liczba krawędzi peronowych |
6[1] |
Kasy |
|
Linie kolejowe | |
Położenie na mapie Torunia ![]() | |
Położenie na mapie Polski ![]() | |
Położenie na mapie województwa kujawsko-pomorskiego ![]() | |
![]() |
Historia
edytujDworzec został wybudowany w 1861 roku w obrębie fortu Przyczółek Mostowy[4]. Pierwotnie nosił nazwę Toruń Przedmieście[2]. Ze względu na system fortyfikacji oraz budowane lub wybudowane wcześniej linie kolejowe na lewym brzegu Wisły (z Wrocławia do Olsztyna i z Bydgoszczy do Łodzi lub Warszawy) podjęto decyzję o wybudowaniu dworca po tej stronie[4][5]. Na dworzec można było się dostać przez most drewniany[6]. Na pierwszym dworcu znajdowały się dwa tory[7]. W 1864 roku na dworcu przeprowadzono gazociąg, następnie zainstalowano tam latarnie[8].
Z czasem dworzec zaczął uchodzić za przestarzały i zbyt niewielki[6]. W 1868 roku zapadła decyzja o budowie nowego gmachu oraz żelaznego mostu kolejowego, którym połączyłby dworzec z miastem[9]. Nowy budynek dworca i most oddano do użytku w 1873 roku[10].
Obok głównego budynku w 1873 roku zbudowano również budynek pełniący funkcje poczty. W 1915 roku budynek rozbudowano. Kolejne prace remontowe przeprowadzono w 1955 roku[11]. W 1895 roku zbudowano przejście podziemne w kierunku ulicy Kujawskiej. Siedem lat później zbudowano drugi tunel, przeznaczony do przewozu towarów[11].
W 1903 roku zlikwidowano pomieszczenia odprawy celnej, którą przeniesiono do nowego budynku, ulokowanego po zachodniej stronie dworca. W 1945 roku dworzec uległ pożarowi. Odbudowa dworca miała miejsce w latach 1948–1950. W 1963 roku rozpoczęto modernizację pomieszczeń dworcowych. Pracę kontynuowano w latach 70. XX wieku.
31 stycznia 2014 roku nastąpiło protokolarne przekazanie dworca Toruń Główny na rzecz Gminy Miasta Toruń[12]. W lutym 2014 roku rozpoczęto remont generalny i modernizację dworca[13]. Uroczyste otwarcie wyremontowanego dworca nastąpiło 12 listopada 2015. W ramach remontu położono historyzującą posadzkę z płytek gresowych, ściany ozdobiono boazerią, poszerzono i przedłużono przejście podziemne do ul. Podgórskiej, zamontowano windy i schody ruchome, przejście podziemne dostosowano do osób niepełnosprawnych, zmodernizowano pętlę autobusową. Tego samego dnia odsłonięto tablicę upamiętniającą przybycie do Torunia profesorów Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie, którzy stanowili zrąb kadry naukowej nowo powstałego Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu[14].
22 marca 2017 roku władze Torunia podpisały umowę dzierżawy ze spółką Urbitor na zarządzanie dworcem Toruń Główny przez 10 lat[15].
Ruch pasażerski
edytujRok | Wymiana roczna | Wymiana pasażerska na dobę | miejsce w Polsce |
---|---|---|---|
2017[16] | 2 080 000 | 5 400 | 42 |
2018[17] | 2 080 000 | 5 700 | 57 |
2019[16] | 2 370 000 | 6 500 | 40 |
2020[16] | 1 280 000 | 3 500 | 50 |
2021[16] | 1 390 000 | 3 800 | 57 |
2022[18] | 6 100 | 59 |
Kolejowa Izba Tradycji
edytujNa terenie dworca, w budynku dawnej poczty, mieści się Kolejowa Izba Tradycji[19]. Jest to muzeum gromadzące eksponaty związane z kolejnictwem. W latach 2015–2017 mieściło się w budynku administracyjnym na stacji kolejowej Toruń Kluczyki (jako Izby Tradycji Toruńskiego Węzła Kolejowego)[20][21]. Na terenie dworca Toruń Główny działa od 21 marca 2017 roku[19]. Jest prowadzone przez Stowarzyszenie Toruńska Kolejowa Izba Tradycji (formalnie powołanej w 2018 roku). Działalność Kolejowej Izby Tradycji finansuje Polregio, ponadto ze Stowarzyszeniem Toruńskiej Kolejowej Izby Tradycji współpracuje Muzeum Okręgowe w Toruniu, które przekazało Kolejowej Izbie Tradycji dziesięć gablot[20].
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Toruń Główny w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
- ↑ a b Pociągiem do Torunia [online], toruntour.pl [dostęp 2025-01-20] .
- ↑ Gmina Miasta Toruń: Gminny Program Opieki nad Zabytkami Miasta Torunia na lata 2022–2025. 2021, s. 124.
- ↑ a b Kucharzewska 2004 ↓, s. 40.
- ↑ Kruszelnicki 1987 ↓, s. 153.
- ↑ a b Kucharzewska 2004 ↓, s. 41.
- ↑ Kruszelnicki 1987 ↓, s. 155.
- ↑ Kruszelnicki 1987 ↓, s. 163.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 44.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 61.
- ↑ a b Wystawa o historii dworca [online], dworzec.torun.pl, 11 listopada 2015 [dostęp 2025-01-20] .
- ↑ Toruń: miasto przejęło na własność główny dworzec kolejowy [online], wiadomości.onet.pl, 10 stycznia 2014 [dostęp 2025-01-20] [zarchiwizowane z adresu 2015-11-15] .
- ↑ Sylwia Derengowska , Na dworcu się dzieje [online], torun.pl, 17 października 2014 [dostęp 2025-01-20] .
- ↑ Sylwia Derengowska , Dworzec przyjazny dla podróżnych [online], torun.pl, 12 listopada 2015 [dostęp 2025-01-20] .
- ↑ Magdalena Winiarska , Urbitor dalej zarządza Dworcem Głównym [online], torun.pl, 27 marca 2017 [dostęp 2025-01-20] .
- ↑ a b c d Urząd Transportu Kolejowego , Przewozy pasażerskie [online], dane.utk.gov.pl [dostęp 2023-02-20] .
- ↑ Wymiana pasażerska na stacjach w Polsce w 2018 r. [online], dane.utk.gov.pl [dostęp 2020-01-30] .
- ↑ Urząd Transportu Kolejowego , Wymiana pasażerska – Dane o stacjach 2022 [online], dane.utk.gov.pl [dostęp 2023-09-17] .
- ↑ a b Kolejowa Izba Tradycji w Toruniu [online], torun.pl [dostęp 2023-05-30] .
- ↑ a b Patryk Galarski , Kolejowa Izba Tradycji w Toruniu czeka już na zwiedzających [WYWIAD] [online], serwiskolejowy.pl [dostęp 2023-05-30] .
- ↑ Monika Kaczyńska , Kolejowa Izba Tradycji na Dworcu Toruń Główny [online], radiopik.pl, 21 marca 2017 [dostęp 2023-05-30] .
Bibliografia
edytuj- Zygmunt Kruszelnicki , Z dziejów i ikonografii najstarszego dworca kolejowego w Toruniu, „Acta Universitatis Nicolai Copernici. Nauki Humanistyczno-Społeczne. Zabytkoznawstwo i Konserwatorstwo” (12), Toruń: Wydawnictwo Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, 1987 [dostęp 2025-01-20] .
- Joanna Kucharzewska , Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871–1920, Warszawa: Neriton, 2004 [dostęp 2025-01-20] .
Linki zewnętrzne
edytuj- Toruń Główny w Ogólnopolskiej Bazie Kolejowej – bazakolejowa.pl
Toruń Główny | ||
Linia 18 Kutno – Piła Główna (109,058 km) | ||
odległość: 5,809 km
|
odległość: 2,683 km
| |
Linia 353 Poznań Wschód – Skandawa (134,706 km) | ||
odległość: 13,699 km
|
odległość: 2,712 km
| |
Linia 734 Nieszawka – Toruń Towarowy TRB (2,474 km) | ||
odległość: 0,504 km
|