Transport kolejowy w Toruniu
Transport kolejowy w Toruniu – linie, dworce, stacje oraz przystanki kolejowe w Toruniu.
| kolej | |
 Toruń Główny | |
| Państwo | |
|---|---|
| Województwo | |
| Lokalizacja | |
| Lata funkcjonowania |
od 1861 roku |
Charakterystyka
edytujW Toruniu znajdują się trzy czynne stacje kolejowe: Toruń Główny (przy ul. Kujawskiej 1), Toruń Wschodni (przy pl. Fryderyka Skarbka 4) i Toruń Miasto (przy pl. 18 Stycznia 4)[1].
Toruń ma dostęp do linii kolejowych: Kutno-Piła (18) oraz Poznań-Skandawa (353)[2][3][4]. Ruch na tych liniach obsługuje stacja Toruń Główny. Obie linie są liniami pierwszorzędnymi, zelektryfikowane i dwutorowe[2]. Do Torunia Głównego dojeżdżają bezpośrednie pociągi z większości większych miast Polski[1]. Transport kolejowy obsługuje również stacja Toruń Wschodni[2].
W Toruniu znajdują się również przystanku osobowe: Grębocin[5], Toruń Czerniewice[6], Toruń Katarzynka[7] i Toruń Kluczyki[8].
Historia
edytuj10 kwietnia 1860 rozpoczęto budowę Kolei Warszawsko-Bydgoskiej na odcinkach Bydgoszcz – Toruń i Toruń – Aleksandrów Kujawski. Odcinek łączący Bydgoszcz z Toruniem został ukończony 24 października 1861 roku[9]. Pociąg zatrzymywał się przy stacji Toruń Przedmieście. W 1862 roku uruchomiono połączenie przez Otłoczyn do Warszawy[10]. W marcu lub pod koniec 1868 roku zapadła decyzja o budowie mostu kolejowego[11][12]. Prace ruszyły w 1870 roku[13]. Oficjalne otwarcie mostu miało miejsce 14 sierpnia 1873 roku[14]. Dzięki oddaniu mostu do użytku 15 sierpnia 1873 uruchomiono linię łączącą Poznań z Olsztynem[10][14]. W tym samym roku oddano do użytku budynek dworca Toruń Przedmieście[10].
1 lipca 1882 roku oddano do użytku linię kolejową Toruń – Chełmża, stanowiącej fragment budowanej wówczas Kolei Miast Nadwiślańskich[15]. W ramach tej linii wzniesiono Dworzec Mokre[16]. W 1909 roku został zastąpiony dworcem Toruń Mokre, przemianowanym później na Toruń Mokre[17]. Dworzec Mokre tymczasowo został zamknięty, po ponownym otwarciu zmienił nazwę na Toruń Stare Mokre oraz został zdegradowany do funkcji dworca towarowego[17][18].
W październiku 1878 roku otwarto przystanek Toruń Miasto[19]. 1 września 1879 roku przystanek Toruń Miasto stał się dworcem[20]. Przed marcem 1888 roku otwarto nowy budynek dworca Toruń Miasto (stary drewniany budynek sprzedano gminie staroluterańskiej, która przebudowała go na cerkiew)[21].
W 1894 roku otwarto pierwszą linie kolei wąskotorową na poligonie toruńskim[22]. 1 grudnia 1902 otwarto prywatną linię kolejową łączącą Toruń Mokre z Lubiczem, która była dzierżawiona przez Królewski Pruski Zarząd Kolei[23].
W 1925 roku stacja Toruń Przedmieście zmieniła nazwę na Toruń Główny[10].
Podczas II wojny światowej most był dwukrotnie wysadzany: przez Wojsko Polskie 7 września 1939 roku, a następnie przez Niemcy 30 stycznia 1945 roku[24]. Most odbudowano tuż po wojnie[25][26].
Od 1894 do lat 70. XX wieku w Toruniu istniała kolej wąskotorowa[22][27].
Lokalizacja czynnych dworców i przystanków
edytuj
Czynne stacje i przystanki kolejowe
Zlikwidowane stacje i przystanki kolejowePrzypisy
edytuj- ↑ a b Pociągiem do Torunia [online], toruntour.pl [dostęp 2025-02-20].
- ↑ a b c Wydział Rozwoju i Programowania Europejskiego 2020 ↓, s. 24.
- ↑ Linia kolejowa nr 18 w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
- ↑ Linia kolejowa nr 353 w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
- ↑ Grębocin w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
- ↑ Toruń Czerniewice w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
- ↑ Maciej Wilkowski, Od niedzieli 3 września korekta rozkładu jazdy PKP PLK - także w kujawsko-pomorskim [online], radiopik.pl, 2 września 2023 [dostęp 2025-02-20].
- ↑ Toruń Kluczyki w Atlasie Kolejowym Polski, Czech i Słowacji – atlaskolejowy.net
- ↑ Giętkowski, Karpus i Rezmer 2004 ↓, s. 59.
- ↑ a b c d Grzegorz Barecki, Pierwszy pociąg w Toruniu [online], ksiaznica.torun.pl [dostęp 2025-02-20].
- ↑ Kola 2002 ↓, s. 16.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 44.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 56.
- ↑ a b Kucharzewska 2004 ↓, s. 58.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 394.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 65, 394.
- ↑ a b Damian Filipiak, Blisko budynków Centrum Nowoczesności Młyn Wiedzy w przeszłości znajdowała się stacja kolejowa [online], mlynwiedzy.org.pl, 9 listopada 2020 [dostęp 2025-02-20].
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 62–63, 65.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 62.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 393.
- ↑ Kucharzewska 2004 ↓, s. 62–65, 394.
- ↑ a b Witkowski 2008 ↓, s. 38.
- ↑ Witkowski 2008 ↓, s. 44–45.
- ↑ Kola 2002 ↓, s. 19–20.
- ↑ Kola 2002 ↓, s. 20.
- ↑ Most im. inż. Ernesta Malinowskiego [online], toruntour.pl [dostęp 2025-02-20].
- ↑ Jankowski 2019 ↓, s. 73.
Bibliografia
edytuj- Mirosław Giętkowski, Zbigniew Karpus, Waldemar Rezmer, Twierdza Toruń, Toruń: Dom Wydawniczy Duet, 2004, ISBN 83-89706-12-1.
- Tomasz Jankowski, Kolejki wąskotorowe Mazowsza, [w:] Koleje polowe na ziemiach polskich w okresie I wojny światowej. Funkcja, znaczenie i późniejsze wykorzystanie. Materiały z konferencji Piaseczno – Nieporęt – Sochaczew 2019, Sochaczew: Stacja Muzeum, 2019, ISBN 978-83-953336-0-6.
- Robert Kola, Most kolejowy w Toruniu, „Świat Kolei”, 4, 2002.
- Joanna Kucharzewska, Architektura i urbanistyka Torunia w latach 1871-1920, Warszawa: Wydawnictwo Neriton, 2004 [dostęp 2025-02-13].
- Roman Witkowski, Kolejki wojskowe w Toruniu w czasie I wojny światowej, „Świat Kolei”, 7, 2008.
- Wydział Rozwoju i Programowania Europejskiego, Raport o stanie miasta, Toruń 2020 [dostęp 2025-01-10].