Tadeusz Benedyk
Tadeusz Benedyk vel Tadeusz Sawa vel Daniel Korniłowicz ps. „Danusia”, „Wąs”, „Zahata” (ur. 4 grudnia 1916 w Kaczanówce, zm. w kwietniu 1945 w Buchenwaldzie[a][1]) – podporucznik artylerii, cichociemny. Znajomość języków: niemiecki, ukraiński, angielski[2]. Zwykły Znak Spadochronowy nr 0120, Bojowy Znak Spadochronowy nr 1966[3].
 ppor. cc Tadeusz Benedyk (ze zbiorów NAC) | |
 podporucznik artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia | |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
4 sierpnia 1944 lub 1945 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1939–1944 |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
oficer zwiadowczy, instruktor, |
| Główne wojny i bitwy | |
| Odznaczenia | |
 
| |
Życiorys
edytujUczył się w szkole powszechnej w Kaczanówce. Po śmierci matki, od 12 roku życia mieszkał wraz z ojcem we Lwowie, gdzie ukończył XII Gimnazjum Państwowe im. Stanisława Szczepanowskiego. Podczas nauki działał w harcerstwie, m.in. jako zastępowy zastępu „Wilczków” V Lwowskiej Drużyny Harcerskiej „Orląt” im. Władysława Jagiełły[4]. Od 1937 w Szkole Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, w 1938 roku rozpoczął studia geograficzne na Uniwersytecie Jana Kazimierza[4].
W kampanii wrześniowej 1939 zmobilizowany, przydzielony jako oficer zwiadowczy 2 baterii 5 Pułku Artylerii Ciężkiej w obronie Lwowa. Do 18 września 1939 na szlaku Kraków – Wieliczka – Dębia - Radymno – Złoczów – Brzeżany – Tyśmienica - Worochta. Przekroczył granicę z Węgrami, internowany w obozie w Bergenz. 14 listopada 1939 uciekł, przez Rumunię przedostał się do Francji, wstąpił do Polskich Sił Zbrojnych, przydzielony jako instruktor, od marca 1940 dowódca 2 baterii Centrum Wyszkolenia Artylerii w Szkole Podchorążych Artylerii w Coetquidan[4].
Po upadku Francji ewakuowany 20 czerwca 1940 z Bayonne do Liverpoolu (Wielka Brytania). Przydzielony do 1 Dywizjonu Artylerii Ciężkiej 1 Pułku Artylerii Ciężkiej. Awansowany na stopień starszego ogniomistrza ze starszeństwem od 26 września 1939, na stopień podporucznika 20 października 1941[4].
Zgłosił się do służby w kraju. Przeszkolony ze specjalnością w dywersji na kursach specjalnych dla kandydatów na cichociemnych, m.in. oficerskim kursie motoryzacji, dywersyjno - strzeleckim (STS 25, Inverlochy), podstaw wywiadu (STS 31, Bealieu), spadochronowym (STS 51, Ringway), walki konspiracyjnej, odprawowym (STS 43, Audley End). Zaprzysiężona na rotę ZWZ/AK 29 listopada 1942, obrał pseudonim „Zahata”[4].
Skoczył ze spadochronem do okupowanej Polski w nocy 17/18 lutego 1943 w sezonie operacyjnym „Intonacja”, w operacji lotniczej „Floor” na placówkę odbiorczą „Puchacz” 710 (kryptonim polski, brytyjskie oznaczenie numerowe pinpoints), w okolicy miejscowości Łepki, Mordy, 17 km od Siedlec. Razem z nim skoczyli: por. Józef Czuma ps. Skryty, ppor. Jacek Przetocki ps. Oset, por. Piotr Szewczyk ps. Czer.[5]
Po aklimatyzacji do realiów okupacyjnych przydzielony do Kedywu Obszaru AK Zachód, do zespołu dywersyjnego „San”; uczestnik wielu bojowych akcji dywersyjnych. 22 marca 1944, po walce z patrolem niemieckim w rejonie wsi Kaski, ewakuował rannego sierż. Stanisława Mytyś ps. Mila. Odznaczony Krzyżem Walecznych[4].
W Powstaniu Warszawskim walczył (przydział nieustalony) w IV Obwodzie „Grzymały” na Ochocie. Według kilku relacji został ranny 1 sierpnia. 2 sierpnia 1944 wywieziony wraz żoną przez Niemców do obozu koncentracyjnego KL Buchenwald[4]. Tam, po nieudanym, na skutek zdrady, powstaniu, został, tuż przed wyzwoleniem obozu, wraz z innymi uczestnikami, rozstrzelany[6].
Odznaczenia
edytujŻycie rodzinne
edytujTadeusz Benedyk był synem Antoniego, nauczyciela, i Janiny z domu Chalupki (albo Chaloupki[7]). Ożenił się 1 lipca 1944 roku z Ireną Kołpaczkiewicz (1919–1990).
Upamiętnienie
edytujW warszawskim kościele św. Jacka w lewej nawie wmurowana została tablica poświęcona pamięci cichociemnych. Na trzecim miejscu wymieniony jest ppor. Tadeusz Benedyk „Zahata”.
W Sali Tradycji Jednostki Wojskowej GROM znajduje się tablica upamiętniająca Cichociemnych Spadochroniarzy Armii Krajowej, którzy oddali życie za Ojczyznę. Wśród wymienionych jest Tadeusz Benedyk.
Uwagi
edytuj- ↑ Jędrzej Tucholski (1984a, 1984b) podawał, że został zamordowany wraz z żoną Ireną przez oddział SS przy ul. Mochnackiego róg Filtrowej w Warszawie 3 albo 4 sierpnia 1944, natomiast inne źródła (np. Tochman 1996), że został ranny 1 sierpnia 1944 i wywieziony do obozu koncentracyjnego Buchenwald, w którym został rozstrzelany w 1945. Według dokumentów Arolsen Archives zamordowany w KL Buchenwald w kwietniu 1945
Przypisy
edytuj- ↑ Tadeusz Benedyk - Cichociemny [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-03-22] (pol.).
- ↑ Cichociemni - rekrutacja [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-26] (pol.).
- ↑ Cichociemni - nazwa, przysięga, znak [online], Cichociemni elita dywersji [dostęp 2024-01-26] (pol.).
- ↑ a b c d e f g Teka personalna, 1942–1973, s. 3-41 (pol.), w zbiorach Studium Polski Podziemnej w Londynie, sygn. Kol.023.0006.
- ↑ Kajetan Bieniecki, Lotnicze wsparcie Armii Krajowej, Kraków: Arcana, 1994, s. 59-60, 359, ISBN 83-86225-10-6 (pol.).
- ↑ Wiesław Barczyk, Antoni Gołębiowski, Edward Łańcucki, Edward Pietrzyszyn, Jerzy Stopa, Wacław Wyrozumski: Skałat – czasu wojny i pokoju – Wspomnień księga druga. Warszawa: 2003.
- ↑ Tochman 1996 ↓, s. 21.
Bibliografia
edytuj- Krzysztof A. Tochman: Słownik Biograficzny Cichociemnych. T. 2. Rzeszów: Wydawnictwo „Abres”, 1996, s. 21–22. ISBN 83-902499-5-2.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni. Warszawa: Instytut Wydawniczy „Pax”, 1984, s. 301. ISBN 83-211-0537-8.
- Jędrzej Tucholski: Cichociemni 1941–1945 – Sylwetki spadochroniarzy. Wojskowy Instytut Historyczny, 1984, s. 123.
Linki zewnętrzne
edytuj- Tadeusz Benedyk – Cichociemny. elitadywersji.org