Tadeusz Trepkowski
Tadeusz Trepkowski (ur. 5 stycznia 1914 w Warszawie, zm. 30 grudnia 1954 tamże) – polski plakacista, Należał do nestorów polskiej szkoły plakatu[1]. Okazjonalnie projektował znaczki pocztowe.
| |
| Data i miejsce urodzenia |
5 stycznia 1914 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
30 grudnia 1954 |
| Narodowość | |
| Dziedzina sztuki | |
| Odznaczenia | |
  
| |
.JPG)
Życiorys
edytujUrodził się w rodzinie Stanisława i Marii z Jarzębskich[2]. Ukończył Gimnazjum im. Stanisława Staszica w Warszawie[3]. W dziedzinie sztuk pięknych był samoukiem. Zaledwie przez kilka miesięcy uczęszczał do Miejskiej Szkoły Sztuk Zdobniczych i Malarstwa.
Pierwszy projekt wykonał w wieku 16 lat. W 1933 wspólnie z Markiem Żuławskim założył pracownię graficzną „Atelier 33”[4]. W tym samym roku otrzymał nagrodę w konkursie na plakat dla Pocztowej Kasy Oszczędności, w 1935 – za plakat dla browaru Tychy, a w 1937 – Grand Prix na Międzynarodowej Wystawie w Paryżu za plakat Ostrożnie. Nie należał do żadnego kręgu artystycznego, ale w wielu pracach wykorzystywał techniki warsztatowe stosowane przez ugrupowania plastyków działające w Warszawie. Od 1936 projektował dla Instytutu Spraw Społecznych. Tworzone wówczas plakaty miały charakter edukacyjny, dotyczący bezpieczeństwa i higieny pracy.
Podczas okupacji niemieckiej zawiesił działalność projektową. Pracował wówczas w składzie węgla. Jednakże już w 1945 wykonał cykl plakatów politycznych dla wydziału propagandy Głównego Zarządu Polityczno-Wychowawczego Wojska Polskiego[1]. Projektował też plakaty dla Ministerstwa Kolei (jego ojciec sprawował tam kierownicze stanowisko) oraz na zlecenia firm farmaceutycznych i chemicznych.
W latach 1946–1947 był korespondentem „Głosu Ludu” na procesie norymberskim[1]. W 1951 przez krótki okres pełnił funkcję kierownika artystycznego w redakcji tygodnika ilustrowanego „Świat”.
Większość jego plakatów powstała w Polsce Ludowej. Choć starał się dochować wierności własnej estetyce, jego twórczość pod względem wyrazu nie kolidowała z robotniczo–chłopskim duchem czasu. Mimo to w ostatnich latach życia był krytykowany za odstępstwa od zasad socrealizmu.
Zmarł nagle na zawał serca w wieku zaledwie 40. lat. Spoczął na cmentarzu Wojskowym na Powązkach (kwatera B2-7-5)[5].
Małżeństwo
edytuj30 kwietnia 1934 poślubił Barbarę z Raczyńskich[2].
Twórczość
edytujJan Lenica: Odrzuca wszystko, co niepotrzebnie może rozproszyć uwagę widza, skupia się bez reszty na odzieraniu rzeczownika z przymiotników, czasowników, przysłówków i spójników[1].
Jego dzieła wyróżniały się szczególną zwięzłością. Ograniczały się do wyrazistych symboli i zredukowanego do niezbędnego minimum tekstu. Projektował plakaty polityczne, społeczne (BHP), filmowe (m.in. do obrazu Ostatni etap Wandy Jakubowskiej, sportowe itp. Zajmował się też wystawiennictwem i grafiką prasową.
Najsłynniejszym jego dziełem jest antywojenny plakat Nie!. Praca powstała w 1952 z okazji wiedeńskiego Kongresu Narodów w Obronie Pokoju[6].
Wybrane prace
edytuj- Plakaty
- Pocztowa Kasa Oszczędności, 1933
- Zgnieciemy szkodników, 1945
- Poborowi do szeregu, 1945
- Grunwald 1410 – Berlin 1945
- Po walce – praca, 1945
- PPS, 1946 – projekt
- Ostatni etap, 1947
- Congrès mondial des intellectuels pour la paix, 1948
- Moje uniwersytety, 1948
- Chwała wyzwolicielom, 1949
- Festiwal Sztuk Radzieckich, 1949
- Bitwa stalingradzka • Część I, 1951
- Bitwa stalingradzka • Część II
- Ogólnopolska wystawa plastyki, 1951
- Nie!, 1952
- Warszawa, 1952
- 1 Maj
- Międzynarodowe Targi Poznańskie, 1954
- II Festiwal Muzyki Polskiej, 1954
- V Międzynarodowy Konkurs im. Fryderyka Chopina • Polska 22 Luty – 21 marca 1955 Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie
- II Międzynarodowe Igrzyska Młodzieży 1–14 sierpnia 1955 • Warszawa, 1955 – wyd. pośmiertnie
- Znaczki pocztowe
- Wydanie z dopłatą na rzecz walki a gruźlicą (seria, nry kat. 485–486, 488), 1949
- Walka o pokój (seria), 1950
- 10. rocznica wyzwolenia Warszawy (seria, nr kat. 758), 1955 – wyd. pośmiertnie
- Czterdziesta rocznica Rewolucji Październikowej (seria, nr kat. 886), 1957 – wyd. pośmiertnie
Ordery i odznaczenia
edytuj- Złoty Krzyż Zasługi, 22 lipca 1953[7]
- Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski, 15 lipca 1954[8]
- Medal 10-lecia Polski Ludowej, 19 stycznia 1955[9]
Upamiętnienie
edytuj- W 1955 Wydawnictwo Artystyczno-Graficzne ustanowiło coroczną Nagrodę im. Tadeusza Trepkowskiego, przeznaczoną dla młodych grafików.
- w 1958 Jan Lenica opublikował monografię pt. Plakat Tadeusza Trepkowskiego, która ukazała się nakładem Wydawnictwa Artystyczno-Graficznego RSW „Prasa”.
- Jego plakat Grunwald 1410 – Berlin 1945 otwierał wystawę stu najlepszych plakatów z lat 1944–1984, zorganizowaną w poznańskim Biurze Wystaw Artystycznych w 1985[10].
- W 1985 Muzeum Plakatu w Wilanowie zorganizowało ekspozycję jubileuszową pn. „Pamięci Tadeusza Trepkowskiego • W trzydziestą rocznicę śmierci artysty”. Jednocześnie został wydany plakat wystawowy autorstwa Wiktora Sadowskiego.
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ a b c d Tadeusz Trepkowski. culture.pl. [dostęp 2024-02-13]. (pol.).
- ↑ a b Stanisław Łoza (red.): Czy wiesz kto to jest? Uzupełnienia i sprostowania. Warszawa: 1939, s. 320. [dostęp 2021-11-23].
- ↑ Znani absolwenci XIV Liceum Ogólnokształcącego im. Stanisława Staszica w Warszawie [dostęp 2023-10-13]
- ↑ Marek Żuławski. umk.pl. [dostęp 2024-02-14]. (pol.).
- ↑ Wyszukiwarka cmentarna – Warszawskie cmentarze
- ↑ Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie, Tadeusz Trepkowski, NIE! [online], nigdywiecej.artmuseum.pl [dostęp 2022-03-23] (pol.).
- ↑ M.P. z 1953 r. nr 90, poz. 1142 – „za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”
- ↑ M.P. z 1954 r. nr 112, poz. 1564 – „w 10 rocznicę Polski Ludowej za zasługi w dziedzinie kultury i sztuki”
- ↑ M.P. z 1955 r. nr 101, poz. 1400 – Uchwała Rady Państwa z dnia 19 stycznia 1955 r. nr 0/196 – na wniosek Ministra Kultury i Sztuki
- ↑ Wydarzenia w Poznaniu w 1985 roku • Część druga, [w:] „Kronika Miasta Poznania”, nr 4/1986, s. 130, ISSN 0137-3552
Bibliografia
edytuj- Tadeusz Trepkowski, [w:] Twórcy [online], Culture.pl [dostęp 2024-03-21].
Linki zewnętrzne
edytuj- Plakat „NIE!”
- Plakat na Konkurs Chopinowski 1949
- Tadeusz Trepkowski w galerii plakatu filmowego Filmoteki Narodowej „Gapla”
- Tadeusz Trepkowski – słynny twórca plakatów nie tylko socrealistycznych , Polskie Radio
- kzp – Katalog Znaków Pocztowych
