Tajny Hufiec Harcerzy
Tajny Hufiec Harcerzy (THH) – polska konspiracyjna organizacja harcerska działająca na Pomorzu Gdańskim od końca 1939 roku do zakończenia II wojny światowej.
.jpg)
Historia
edytujTajny Hufiec Harcerzy powstał 15 listopada 1939 roku w Gdyni z inicjatywy drużynowego Czarnej Trzynastki Witolda Nickiego ps. „Morski Orzeł”[1]. Na jego czele stała trzyosobowa rada, w skład której weszli: phm. Henryk Szymański, Witold Niecki, Tadeusz Hartel[2][3]. Na czele rady stanął Szymański, którzy przyjął pseudonim „Samotny Jastrząb”[3]. 1 stycznia 1940 roku wydano rozkaz organizacyjny, nakazujący bezwzględną walkę z okupantem, utrzymanie ducha polskości i miłości do ojczyzny oraz kontynuowanie ideologii i tradycji Związku Harcerstwa Polskiego[2].
W początkowym okresie w skład THH wchodziły luźne zastępy i grupy harcerskie oparte na systemie trójkowym[2]. Ochotników przyjmowano od 16 roku życia; najpierw następowało uroczyste ślubowanie na ocalałą banderę jachtu Zawisza Czarny[2][3].
Zasięg działalności Hufca obejmował Gdynię, Orłowo, Oksywie i Wejherowo. Ogółem liczył on ok. 40-60 harcerzy i harcerek[2]. Jesienią 1942 roku doszło do aresztowań, które na krótko sparaliżowały działalność, m.in. 26 listopada ujęty został phm. Henryk Szymański[2][4]. Kolejnymi komendantami THH byli Witold Nicki, a po nim Edmund Śmierzchalski[5]. Po aresztowaniu Szymańskiego reaktywizacją struktur THH zajęli się Hubert Regliński ps. „Złoty Jeleń” oraz Józef Wawrzyńczyk ps. „Twarde Serce”. Wiosną 1943 roku Regliński został wcielony do skoszarowanej służby pracy, a pod koniec 1943 roku do Wehrmachtu. Pod koniec 1943 roku funkcję komendanta sprawowała kilkuosobowa Rada Hufca[6].
Od przełomu 1941/1942 kierownictwo THH miało kontakty z gdyńskimi strukturami Pomorskiej Chorągwi Szarych Szeregów (między innymi przez Zygmunta Narlocha) oraz z Inspektoratem Wybrzeże Armii Krajowej. Prawdopodobnie w 1942 roku zaowocowało to podporządkowaniem się obu organizacjom[2] (według innego źródła podporządkowanie się AK miało miejsce rok później[5]). Oba plutony THH przeformowane wówczas zostały w grupy specjalne z zadaniami dywersyjno-wywiadowczymi. Bezpośrednio podlegały one szefowi wywiadu Inspektoratu Wybrzeże AK Janowi Belau ps. „Mściwój”. Oficerami wywiadu AK odpowiedzialnymi za łączność z Hufcem zostali por. Stanisław Kaczmarek i kpt. Edmund Wele[2].
THH prowadził działalność wychowawczą, organizował szkolenia wojskowe, gromadził broń w ramach akcji o kryptonimie „Stal”, samoobronę (kryptonim „Odpór”), przeciwdziałanie germanizacji ludności polskiej (kryptonim „Niezłomni”) (m.in. ukrycie przeznaczonych do zniszczenia przez okupanta pomnika Sienkiewicza i tablicy poświęconej Żeromskiemu, przechowanie sztandaru I Morskiej Drużyny Harcerzy), sabotaż (kryptonim „Cios”) oraz wywiadowczą i kontrwywiadowczą (m.in. gromadzenie informacji o produkcji torped i części samolotowych w zakładach doświadczalnych „Erprobungs-Werke” w Babich Dołach pod Gdynią[2]. Ponadto udzielał pomocy wysiedlonym Polakom[7].
Pod koniec 1944 roku THH przeprowadził Akcję B-1, polegającą na wykradnięciu planów portu, będącego wówczas bazą Kriegsmarine. Dzięki przekazaniu planów alianci zlikwidowali konkretne cele strategiczne, unikając zniszczenia Gdyni. Podczas bombardowań zniszczono wiele okrętów oraz uszkodzono pancernik Schleswig-Holstein[8]. Na przełomie 1944 i 1945 roku THH przeprowadził Akcję B-2, polegającą na rozpoznaniu niemieckiego systemu obrony Gdyni i przekazaniu pozyskanych informacji radzieckim szpiegom. W akcji zorganizowanej przez por. Joachima Joachimczyka ps. „Joachim” wzięło udział 55 harcerzy i kilka dodatkowych osób z zewnątrz[9].
Po wojnie wielu członków THH było szykanowanych przez władze komunistyczne[10].
Przypisy
edytuj- ↑ Komorowski 1993 ↓, s. 170–171.
- ↑ a b c d e f g h i Komorowski 1993 ↓, s. 171.
- ↑ a b c Ciechanowski 1972 ↓, s. 198.
- ↑ Skerska 2013 ↓, s. 170.
- ↑ a b Jarowiecki 2015 ↓, s. 40.
- ↑ Skerska 2013 ↓, s. 182.
- ↑ Tomkiewicz 2021 ↓, s. 279.
- ↑ Harcerze uratowali Gdynię – 75. rocznica wyzwolenia Gdyni [online], zhp.pl, 28 marca 2020 [dostęp 2025-03-11].
- ↑ Komorowski 1993 ↓, s. 15.
- ↑ Komorowski 1993 ↓, s. 16, 171.
Bibliografia
edytuj- Konrad Ciechanowski, Ruch oporu na Pomorzu Gdańskim 1939–1945, Warszawa: Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1972.
- Jerzy Jarowiecki, Prasa Szarych Szeregów (Związku Harcerstwa Polskiego) w latach 1939–1945 (szkic przeglądowy), „Rocznik Historii Prasy Polskiej”, XVIII (4 (40)), 2015, ISSN 1509-1074 [dostęp 2025-03-11].
- Krzysztof Komorowski, Konspiracja pomorska 1939–1947, Gdańsk: Novus Orbis, 1993.
- Elżbieta Skerska (red.), Słownik Biograficzny Konspiracji Pomorskiej, t. 7, Toruń: Fundacja Generał Elżbiety Zawackiej, 2013.
- Monika Tomkiewicz, Gdynia – miasto wysiedlone (1939–1942), „Oblicza Wojny. Tom 4. Miasto i wojna”, Łódź, 2021 [dostęp 2025-03-11].
