Wikipedia

Tamaryna czarnopłaszczowa

Tamaryna czarnopłaszczowa[6] (Saguinus nigricollis) – gatunek ssaka naczelnego z rodziny pazurkowcowatych (Callithrichidae).

Tamaryna czarnopłaszczowa
Saguinus nigricollis
(Spix, 1823)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ssaki

Podgromada

żyworodne

Infragromada

łożyskowce

Rząd

naczelne

Podrząd

wyższe naczelne

Infrarząd

małpokształtne

Parvordo

małpy szerokonose

Rodzina

pazurkowcowate

Rodzaj

tamaryna

Gatunek

tamaryna czarnopłaszczowa

Synonimy
Podgatunki
  • S. n. nigricollis (Spix, 1823)
  • S. n. graellsi (Jimenez de la Espada, 1870)
  • S. n. hernandezi Hershkovitz, 1982[4]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[5]

Zasięg występowania
Mapa występowania
Systematyka w Wikispecies
Multimedia w Wikimedia Commons

Taksonomia edytuj

Gatunek po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1823 roku niemiecki przyrodnik Johann Baptist von Spix nadając mu nazwę Midas nigricollis[1]. Miejsce typowe to obszar niedaleko São Paulo de Olivença, na północnym brzegu rzeki Solimoes, Amazonia, Brazylia[7][8].

Takson umieszczany w rodzaju Leontocebus[9] lub Saguinus[10][7]; przynależność rodzajowa wymaga dalszych badań[7]. Podgatunek graellsi przez niektóre ujęcia systematyczne traktowany jest jak odrębny gatunek[11]. Spix zebrał pierwotnie pięć osobników (3 dorosłe i 2 młode), do czasów dzisiejszych przetrwały trzy[12]: zamontowana skóra z czaszką w środku dorosłego osobnika (sygnatura RMNH.MAM.39103) ze zbiorów Rijksmuseum van Natuurlijke Historie[13]; oraz zamontowane skóry z czaszkami w środku dorosłego i młodego osobnika (sygnatura ZSM 21) ze zbiorów Zoologische Staatssammlung München[14].

Autorzy Illustrated Checklist of the Mammals of the World rozpoznają trzy podgatunki[9]. Podstawowe dane taksonomiczne podgatunków (oprócz nominatywnego) przedstawia poniższa tabelka:

Podgatunek Oryginalna nazwa Autor i rok opisu Miejsce typowe Holotyp
S. n. graellsi Midas graellsi Jiménez de la Espada, 1870 Prawy brzeg rzeki Napo, naprzeciw Tarapoto i nad ujściem rzeki Curaray, Peru[15]. Cztery syntypy zebrane przez autora opisu: skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura BMNH 1925.7.1.2) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Londynie[16]; zamontowana skóra i czaszka dorosłego samca (sygnatura MNCN 643), zamontowana skóra z czaszką w środku osobnika o nieokreślonej płci (sygnatura MNCN 644), skóra z czaszką w środku osobnika o nieokreślonej płci (sygnatura MNCN 867), wszystkie ze zbiorów Museo Nacional de Ciencias Naturales w Madrycie[17].
S. n. hernandezi Saguinus nigricollis hernandezi Hershkovitz, 1982 Rzeka Peneya, mały dopływ rzeki Japurá, wpływający z lewej strony (północej) około 15 km nad ujściem rzeki Caguán i około 50 km w linii prostej poniżej wioski La Tagua, około 150 m nad poziomem morza, Caquetá, Kolumbia[4][15]. Płaska, nieopalana skóra dorosłej samicy (sygnatura FMNH Mammals 123380) ze zbiorów Muzeum Historii Naturalnej w Chicago; okaz zebrany w 1974 roku przez Tsuyoshe Watanabe[4][18].

Etymologia edytuj

Zasięg występowania edytuj

Tamaryna czarnopłaszczowa występuje w zależności od podgatunku[9][6]:

  • S. nigricollis nigricollis – tamaryna czarnopłaszczowa – brazylijska część Amazonii, północne Peru i prawdopodobnie południowo-wschodnia Kolumbia, między rzeką Putumayo a rzekami Solimões i Napo, na zachód aż do sezonowo zalewanych lasów várzea wzdłuż Tamboryacu.
  • S. nigricollis graellsi – tamaryna peruwiańska – południowa Kolumbia, północno-wschodni Ekwador i północne Peru, na południe od górnego biegu rzeki Japurá (na zachód od ujścia Yarí) w Kolumbii, na południe do obu stron górnego biegu Putumayo aż do północnego (lewego) brzegu Napo, rozciągającego się na wschód między Napo i Putumayo aż do sezonowo zalewanych lasów wzdłuż Tamboryacu.
  • S. nigricollis hernandezi – tamaryna czarnogrzbieta – południowa Kolumbia, departament Meta, między rzekami Japurá, Caguan i Orteguaza a podstawą wschodnich Andów do rzeki Guayabero.

Morfologia edytuj

Długość ciała 21–25 cm, ogona 31–35 cm; masa ciała 420–500 g[23][10].

Tryb życia edytuj

Małpa ta jest typową przedstawicielką rodzaju Saguinus: jest niewielka i ma krótkie, szerokie, słabe lub nawet w ogóle niewyspecjalizowane dłonie z palcami uzbrojonymi w pazury. Sierść pokrywająca koniec jej pyska jest biała, ale skóra pod nią jest ubarwiona, podobnie jak skóra na narządach płciowych. Grupy rodzinne tych tamaryn obejmuje samca, samicę i 1 lub 2 młode. Żyją w ściśle określonym terytorium: samica znakuje gałęzie na granicy takiego rewiru substancjami zapachowymi, wydzielanymi przez gruczoły odbytowe oraz moczem. Podstawowymi składnikami pokarmu są owady, liście i owoce.

Po 140–150 dniach od zapłodnienia samica rodzi 2 młode.

Status zagrożenia edytuj

W Czerwonej księdze gatunków zagrożonych Międzynarodowej Unii Ochrony Przyrody i Jej Zasobów został zaliczony do kategorii LC (ang. least concern ‘najmniejszej troski’)[5].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b J.B. von Spix: Simiarum et Vespertilionum Brasiliensium species novae. Monachii: typis F.S. Hübschmanni, 1823, s. 28. (łac.).
  2. ↑ I. Geoffroy Saint-Hilaire & É. Deville. Note sur huit espèces nouvelles de Singes américains, faisant partie des collections de MM. de Castelnau et Émile Deville. „Comptes rendus hebdomadaires de l’Académie des Sciences”. 27, s. 499, 1848. (fr.). 
  3. ↑ M. Jiménez de la Espada. Algunos datos nuevos 6 curiosos acerca de la fauna del alto Amazonas. „Boletín-Revista de la Universidad de Madrid”. 2, s. 751, 1870. (hiszp.). 
  4. ↑ a b c d P. Hershkovitz. Subspecies and geographic distribution of black-mantle tamarins Saguinus nigricollis Spix (Primates: Callitrichidae). „Proceedings of the Biological Society of Washington”. 95, s. 649, 1982. (ang.). 
  5. ↑ a b S. de la Torre, E.W. Heymann, R.A. Mittermeier & C. Muniz 2020, Leontocebus nigricollis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2021, wersja 2021-2 [dostęp 2021-08-09] (ang.).
  6. ↑ a b Nazwy polskie za: W. Cichocki, A. Ważna, J. Cichocki, E. Rajska-Jurgiel, A. Jasiński & W. Bogdanowicz: Polskie nazewnictwo ssaków świata. Warszawa: Muzeum i Instytut Zoologii PAN, 2015, s. 38. ISBN 978-83-88147-15-9. (pol. • ang.).
  7. ↑ a b c N. Upham, C. Burgin, J. Widness, M. Becker, C. Parker, S. Liphardt, I. Rochon & D. Huckaby: Saguinus nigricollis (Spix, 1823). [w:] ASM Mammal Diversity Database (Version 1.11) [on-line]. American Society of Mammalogists. [dostęp 2023-05-26]. (ang.).
  8. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus nigricollis. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
  9. ↑ a b c C.J. Burgin, D.E. Wilson, R.A. Mittermeier, A.B. Rylands, T.E. Lacher & W. Sechrest: Illustrated Checklist of the Mammals of the World. Cz. 1: Monotremata to Rodentia. Barcelona: Lynx Edicions, 2020, s. 178. ISBN 978-84-16728-34-3. (ang.).
  10. ↑ a b Class Mammalia. W: Lynx Nature Books: All the Mammals of the World. Barcelona: Lynx Edicions, 2023, s. 115. ISBN 978-84-16728-66-4. (ang.).
  11. ↑ D.E. Wilson & D.M. Reeder (redaktorzy): Species Saguinus graellsi. [w:] Mammal Species of the World. A Taxonomic and Geographic Reference (Wyd. 3) [on-line]. Johns Hopkins University Press, 2005. [dostęp 2021-08-09].
  12. ↑ P. Hershkovitz: Living New World Monkeys (Platyrrhini). Cz. 1: With an Introduction to Primates (Platyrrhini: With an Introduction to Primates). Chicago: University of Chicago Press, 1977, s. 632. ISBN 0-226-32788-4. (ang.).
  13. ↑ RMNH.MAM.39103. Naturalis Bioportal. [dostęp 2023-09-12]. (niderl. • ang.).
  14. ↑ R. Kraft. Die von J. B. von Spix beschriebenen neotropischen Primaten und Chiropteren. Verzeichnis der in der Zoologischen Staatssammlung München aufbewahrten Typusexemplare. „Spixiana”. Supplement 9, s. 437, 1983. (niem.). 
  15. ↑ a b A.B. Rylands, E.W. Heymann, J.W. Lynch Alfaro, J.C. Buckner, C. Roos, C. Matauschek, J.P. Boubli, R. Sampaio & R.A. Mittermeier. Taxonomic review of the New World tamarins (Primates: Callitrichidae). „Zoological Journal of the Linnean Society”. 177 (4), s. 1020, 2016. DOI: 10.1111/zoj.12386. (ang.). 
  16. ↑ 1925.7.1.2. [w:] Data Portal [on-line]. Natural Museum History. [dostęp 2023-09-12]. (ang.).
  17. ↑ Á. Cabrera. El concepto de tipo en zoología y los tipos de mamíferos del Museo de Ciencias Naturales. „Trabajos del Museo de Ciencias Naturales”. Serie zoológica. 1, s. 18, 1912. (hiszp.). 
  18. ↑ FMNH Mammals 123380. VertNet. [dostęp 2023-09-12]. (ang.).
  19. ↑ T.S. Palmer. Index Generum Mammalium: a List of the Genera and Families of Mammals. „North American Fauna”. 23, s. 616, 1904. (ang.). 
  20. ↑ The Key to Scientific Names, J.A. Jobling (red.), [w:] Birds of the World, S.M. Billerman et al. (red.), Cornell Lab of Ornithology, Ithaca (ang.).
  21. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 161.
  22. ↑ Beolens, Watkins i Grayson 2009 ↓, s. 186.
  23. ↑ A.B. Rylands & R.A. Mittermeier: Family Callitrichidae (Marmosets and Tamarins). W: R.A. Mittermeier, A.B. Rylands & D.E. Wilson (redaktorzy): Handbook of the Mammals of the World. Cz. 3: Primates. Barcelona: Lynx Edicions, 2013, s. 323. ISBN 978-84-96553-89-7. (ang.).

Bibliografia edytuj

  • B. Beolens, M. Watkins & M. Grayson: The Eponym Dictionary of Mammals. Baltimore: The Johns Hopkins University Press, 2009, s. 1–567. ISBN 978-0-8018-9304-9. (ang.).
  • Ilustrowana Encyklopedia Zwierząt - Warszawa 1997 - Dr Philip Whitfield
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Tamaryna_czarnopłaszczowa&oldid=71245855”