Tamilskie Tygrysy
Tamilskie Tygrysy (Tygrysy Wyzwolenia Tamilskiego Ilamu, LTTE, tamil. தமிழீழ விடுதலைப் புலிகள், syng. දෙමළ ඊළාම් විමුක්ති කොටි) − organizacja tamilska żądająca utworzenia w północnej części Sri Lanki niepodległego państwa tamilskiego Ilamu[1]. Powstała w 1976 roku i prowadziła działalność do końca wojny domowej na Sri Lance w 2009 roku. Jej przywódcą był Velupillai Prabhakaran.
Historia i działalność
edytujPo uzyskaniu niepodległości przez Cejlon w 1948 syngaleska większość, dominująca w rządzie, stopniowo ograniczała prawa i dyskryminowała mniejszość tamilską np. w 1956 uchwalono ustawę ustanawiającą język syngaleski jedynym językiem urzędowym Sri Lanki (tzw. Sinhala Only Act)[2][3]. Wskutek napięć między obiema grupami etnicznymi dochodziło wielokrotnie do krwawych pogromów Tamilów inspirowanych przez władze[4]. Do największych masakr doszło w 1956, 1958, 1961, 1974, 1977 i w 1983. 31 maja 1981 podpalono bibliotekę w Dżafnie przechowującą bezcenne zbiory kultury Tamilów[5]. W 1983 miały miejsce wydarzenia zwane „Czarnym Lipcem” podczas których w stolicy Sri Lanki – Kolombo syngaleskie tłumy kierowane przez urzędników, polityków, żołnierzy, policjantów i mnichów buddyjskich zamordowały 1–3 tys. Tamilów[6][7]. Organizacja Tamilskich Tygrysów podjęła próbę realizacji postulatów niepodległościowych w drodze przemocy i mimo znacznej przewagi wojsk rządowych przejęła kontrolę nad częścią terytorium objętego roszczeniami. W 1987 w wojnie domowej doszło do interwencji zbrojnej wojsk Indii, które wycofały się w 1990[8]. W 1992 i 1993 walki między partyzantami tamilskimi a armią rządową nasiliły się. W konflikcie zginęło już ok. 64 tys. osób. W maju 1993 w zamachu bombowym zginął prezydent Sri Lanki Ranasinghe Premadasa[9]. Dokładna siła organizacji nie była znana. Szacuje się, że Tamilskie Tygrysy liczyły około 8–15 tys. dobrze uzbrojonych bojowników[10][11]. Kontrolowały północne i wschodnie wybrzeża Sri Lanki, a swoje akcje przeprowadzały na całej wyspie. Organizacja miała rozległe kontakty na całym świecie. Uzyskiwała fundusze od dużej tamilskiej diaspory w Ameryce Północnej, Azji i Europie[12]. Od połowy lat 80. służby bezpieczeństwa państw europejskich otrzymywały sygnały, że mieszkający na ich terenie Tamilowie zamieszani są w przemyt narkotyków. Pod koniec lat 80., po masowych aresztowaniach mężczyzn przez wojska rządowe, tamilscy partyzanci zaczęli wysyłać na front także dziewczęta – początkowo jako sanitariuszki lub pracownice biurowe, potem jako uzbrojone bojowniczki[13]. Pod koniec wojny domowej stanowiły one połowę Tamilskich Tygrysów. Były zgrupowane w dwóch pułkach piechoty, pułku przeciwlotniczym, medycznym, mechanicznym, politycznym i Czarnych Tygrysów – samobójców[14][15]. Organizacja wykorzystywała również dzieci do prowadzenia walki zbrojnej, często zmuszając je do tego przy użyciu siły[16][17]. 17 maja 2009 Tamilskie Tygrysy, pobite i zdziesiątkowane w wyniku ofensywy armii rządowej, ogłosiły złożenie broni[18].
Struktura
edytujStruktura organizacyjna LTTE składała się z wojsk lądowych oraz trzech innych rodzajów sił zbrojnych[19]:
Bilans działalności
edytujSzacuje się, że organizacja w czasie wojny domowej przeprowadziła około 200 ataków terrorystycznych na cele cywilne, w których zginęło pomiędzy 3700 a 4100 osób[20].
Jako organizacja terrorystyczna
edytujTamilskie Tygrysy zostały uznane przez USA w 1997[79] oraz UE w 2006[80][81] i Wielką Brytanię w 2001[82], jak również rządy Indii oraz Kanady za organizację terrorystyczną.
Galeria
edytuj-
Pluton cyklistów Tamilskich Tygrysów
-
Defilada oddziału sekcji żeńskiej Tamilskich Tygrysów
-
Patrol Tamilskich Tygrysów w Killinochi
-
Łódź motorowa Morskich Tygrysów przepływająca obok zatopionego kontenerowca
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ John Pike: Liberation Tigers of Tamil Eelam (LTTE) - Federation of American Scientists. 2004-05-21. [dostęp 2023-06-20]. (ang.).
- ↑ Tasha Manoranjan, Meruba Sivaselvachandran: Sri Lanka’s State Responsibility for Historical and Recent Tamil Genocides. 2020-07-24. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
- ↑ Official Language Act, No. 33 of 1956. [dostęp 2023-06-26]. (ang.).
- ↑ Kumarathasan Rasingam: State-Sponsored Pogroms Against The Tamils In Sri Lanka And Need For A UN Supervised Referendum In Tamil Homeland. 2020-08-23. [dostęp 2023-06-26]. (ang.).
- ↑ History in flames: remembering the burning of Jaffna Library. 2023-05-31. [dostęp 2023-06-20]. (ang.).
- ↑ The Tamil Genocide. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
- ↑ Janice Anderson, Vivian Head, Leopold Hess, Anne Williams: Rzezie, masakry i zbrodnie wojenne: od starożytności do współczesności. Warszawa: Bellona, 2009, s. 257-258. ISBN 978-83-11-11464-7. (pol.).
- ↑ P.K. Balachandran: Invasion by Indian jets on June 4, 1987 enraged Sri Lankan army officers. The New Indian Express, 2016-09-07. [dostęp 2023-06-25]. (ang.).
- ↑ a b Molly Moore: Suicide bomber kills leader of Sri Lanka. 1993-05-02. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
- ↑ Mapping Militant Organizations. “Liberation Tigers of Tamil Elam.”. Stanford University, 2018. [dostęp 2023-06-28]. (ang.).
- ↑ Praveen Abhayaratne: Liberation Tigers of Tamil Eelam. W: Richard F. Pilch, Raymond A. Zilinskas: Encyclopedia of Bioterrorism Defense. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, 2005, s. ebd0077. DOI: 10.1002/0471686786.ebd0077. ISBN 978-0-471-68678-1. (ang.).
- ↑ Peter Chalk. The Tigers Abroad: How the LTTE Diaspora Supports the Conflict in Sri Lanka.. „Georgetown Journal of International Affairs”. 2 (9), s. 97-104, 2008. ISSN 1526-0054. (ang.).
- ↑ Fazeeha Azmi , I Want My Wings Back to Fly in a New Sky: Stories of Female Ex-LTTE Combatants in Post-War Sri Lanka, Seema Shekhawat (red.), London: Palgrave Macmillan UK, 2015, s. 200–215, DOI: 10.1057/9781137516565_13, ISBN 978-1-349-56073-8 [dostęp 2023-06-19] (ang.).
- ↑ Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej: zarys encyklopedyczny. Katowice: Apis, 2000, s. 332-333. ISBN 978-83-907096-2-8. (pol.).
- ↑ V.G. Julie Rajan: Women Suicide Bombers (LTTE, Sri Lanka). W: Angela Wong, Maithree Wickramasinghe, Renee Hoogland, Nancy A. Naples: The Wiley Blackwell Encyclopedia of Gender and Sexuality Studies. Singapore: John Wiley & Sons, 2016, s. 1-2. DOI: 10.1002/9781118663219.wbegss741. ISBN 978-1-4051-9694-9. (ang.).
- ↑ Child Soldiers in Armed Conflict. W: Mia Bloom: Armed Conflict Survey 2018. IISS (International Institute for Strategic Studies), s. 36-50. [dostęp 2023-06-25]. (ang.).
- ↑ Charani Patabendige: Victims and Perpetrators; Plight of the Child soldiers in the Eyes of Law. 2023-01-11. [dostęp 2023-06-27]. (ang.).
- ↑ Tygrysy poddały się. Koniec 26-letniej wojny domowej na Sri Lance. gazeta.pl, 2009-05-17. [dostęp 2023-06-18]. (pol.).
- ↑ Terrorist Organizations - The World Factbook. [dostęp 2023-06-19].
- ↑ Tharindi Udalagama: Group Violence Against the State: The Hindsight Story of the Thirty-Year War in Sri Lanka. W: James Hawdon: The causes and consequences of group violence: from bullies to terrorists. Lanham: Lexington Books, 2014, s. 98. ISBN 978-0-7391-8896-5. (ang.).
- ↑ War crimes of Tamil Tigers in Sri Lanka. (A brief introduction to Liberation Tigers of Tamil Elam (LTTE) and their Crimes against the Humanity and Democracy in Sri Lanka). [dostęp 2023-06-24]. (ang.).
- ↑ LTTE genocide at Kent and Dollar Farms. Daily News. [dostęp 2023-06-26]. (ang.).
- ↑ Rajan Hoole: Mahaveli System L: The Weli Oya Project And The Declaration Of War Against Tamil Civilians. Colombo Telegraph, 2014-11-01. [dostęp 2023-06-27]. (ang.).
- ↑ Timeline of the Tamil conflict. BBC, 2000-09-04. [dostęp 2023-06-26]. (ang.).
- ↑ 1986: Bomb kills 21 in Sri Lanka. BBC, 1986-05-03. [dostęp 2023-06-26]. (ang.).
- ↑ Commercial Airline Bombing History. [dostęp 2023-06-26]. (ang.).
- ↑ TN Gopalan: Colonel Kittu: The ruthless, long-forgotten LTTE fighter a Tamil movie wants to celebrate. The News Minute, 2016-07-17. [dostęp 2023-06-26]. (ang.).
- ↑ Tamils Kill 18 Near Site of Massacre. Los Angeles Times, 1987-04-20. [dostęp 2023-06-27]. (ang.).
- ↑ Car Bomb Kills Close to 150 at Crowded Sri Lanka Bus Depot : 200 Wounded in Colombo Attack During Rush-Hour. Los Angeles Times, 1987-04-21. [dostęp 2023-06-27]. (ang.).
- ↑ Arantalawa massacre - June 2nd 1987. LankaLibrary Forum, 2007-05-08. [dostęp 2023-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-01-15)]. (ang.).
- ↑ LTTE's gun culture continues. The Sunday Observer, 2007-06-03. [dostęp 2023-06-27]. (ang.).
- ↑ Barnett R. Rubin: Cycles of violence: human rights in Sri Lanka since the Indo-Sri Lanka agreement. Washington, DC: Asia Watch, 1987, s. 50-52. ISBN 978-0-938579-43-4. (ang.).
- ↑ LTTE The Terrorism Most Foul. 2010-12-30. [dostęp 2023-06-27]. [zarchiwizowane z tego adresu (2015-08-22)]. (ang.).
- ↑ The Saddest Day in Police History. Daily News, 2011-06-11. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Refugee Appeal no. 74796. s. 15. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Report no.7 The clash of ideologies and the continuing tragedy in the Batticaloa & Amparai districts. University of Jaffna, 1991-05-08. s. 30-31. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Report no.7 The clash of ideologies and the continuing tragedy in the Batticaloa & Amparai districts. University of Jaffna, 1991-05-08. s. 26-30. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ From burning houses to burning bodies. Anti-Muslim violence, discrimination and harassment in Sri Lanka. Amnesty International, 2021. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Human rights in Sri Lanka, an update. Human Rights Watch, 1991-03-12. s. 5. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Tamils suspected in massacre. India Abroad, 1990-08-17. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ WORLD: Rebels Slaughter 29 in Sri Lanka. Los Angeles Times, 1991-01-23. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Rajan Hoole: The Assassination Of Ranjan Wijeratne. Colombo Telegraph, 2014-04-11. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Sri Lanka: brak porozumienia. Gazeta Nowa, 1991-03-19. [dostęp 2023-06-29]. (pol.).
- ↑ 1991: Bomb kills India's former leader Rajiv Gandhi. BBC, 1991-05-21. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Jonathan J. Moore: Gandhi. Choć łączyło ich tylko nazwisko, wszyscy zginęli z rąk zamachowców. i.pl, 2019-06-01. [dostęp 2023-06-29]. (pol.).
- ↑ Sri Lanka Bomb Said to Kill Up to 60. New York Times, 1991-06-22. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ South Asia Intelligence Review. Weekly Assessments & Briefings. South Asia Terrorism Portal, 2006-10-12. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Report no.11 Land, Human rights & The Eastern Predicament. Chapter 7 Massacres in the Polonnaruwa district. University of Jaffna, 1993-04-15. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Rajan Hoole: The Premadasa Assassination. Colombo Telegraph, 2014-06-21. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Barbara Crossette: Latest Killing of a Sri Lanka Politician Fits a Familiar Pattern. New York Times, 1994-10-25. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Wybory w huku bomb. Rzeczpospolita, 1999-12-21. [dostęp 2023-06-29]. (pol.).
- ↑ Chris Kamalendran: Lighting a candle in the storm. The Sunday Times, 1998-10-04. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ 1995 Human Rights Report: SRI LANKA. U.S. Department of State, 1996-03. [dostęp 2023-06-30]. [zarchiwizowane z tego adresu (2017-03-12)]. (ang.).
- ↑ The Central Bank Bombing. The Island Online, 2023-01-22. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ C.P.A. Karunatilake: Rising from the Ashes – The Central Bank’s Remarkable Recovery from the Terrorist Attack. W: 60th Anniversary Commemorative Volume. Kolombo: Central Bank of Sri Lanka, 2011-08, s. 17-24. [dostęp 2023-06-29].
- ↑ Iqbal Athas: Censorship out: then events unfurled. The Sunday Times, 1996-10-13. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Tamil Arrested in Sri Lanka Train Bombing. New York Times, 1996-09-04. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Tides of violence: mapping the Sri Lankan conflict from 1983 to 2009. Public Interest Advocacy Centre, 2019-05. s. 91. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ British tourists wounded in Tamil Tiger bomb blast. The Independent, 1997-10-15. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Coningham Robin, Nick Lewer. Paradise Lost: the bombing of the Temple of the Tooth - a UNESCO World Heritage site in Sri Lanka. „Antiquity”. 73 (282), s. 857, 1999. (ang.).
- ↑ After 24 years of the LTTE attack on Dalada Maligawa Former Diyawadana Nilame Neranjan breaks the ice. Daily Mirror, 2022-02-01. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ ASN Aircraft accident Antonov An-24RV EW-46465 Mannar. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ V.S. Sambandan: Carnage in eastern Sri Lanka. Frontline, 1999-10-08. [dostęp 2023-06-29]. [zarchiwizowane z tego adresu]. (ang.).
- ↑ Chris Kamalendra: Pre-dawn horror in Ampara. 54 killed as LTTE unleashed terror on villagers. The Sunday Times, 1999-09-19. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Rahul Sharma: Sri Lanka suicide bomber kills 22. The Guardian, 2000-06-08. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Sri Lankan Minister Killed in Suicide Bomb Attack. People's Daily, 2000-06-08. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ A.T.M. Gunananda: Gomarankadawala: “We need more security" say villagers. The Sunday Times, 2006-04-30. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Sri Lanka. Ponad 60 ofiar miny. Gazeta Wyborcza, 2006-06-15. [dostęp 2023-06-29]. (pol.).
- ↑ Sri Lanka air force steps up raids. BBC. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Masakra na Sri Lance. Gazeta Wyborcza, 2006-10-17. [dostęp 2023-06-29]. (pol.).
- ↑ Bus bomb kills 15 in southern Sri Lanka. Gulf News, 2007-01-08. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Randeep Ramesh: Tamil Tigers kill 28 with bus bomb. The Guardian, 2008-01-16. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Krishan Francis: Suicide Bomb Hits Sri Lankan Rail Station. CBS News, 2008-02-03. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Dozens killed in Colombo bus bombing. France24, 2008-04-26. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Deadly blasts hit Sri Lanka buses. BBC, 2008-06-06. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Rasika Somarathna: Act of desperation. Daily News, 2009-02-23. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Sri Lanka suicide bombing targets government ministers. The Guardian, 2009-03-10. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Dean Nelson: Sri Lankan ministers targeted by Tamil Tiger suicide bomber. The Telegraph, 2009-03-10. [dostęp 2023-06-29]. (ang.).
- ↑ Foreign Terrorist Organizations - Bureau of Counterterrorism. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie wykonawcze Rady (UE) 2022/147 z dnia 3 lutego 2022 r. dotycząca wykonania art. 2 ust. 3 rozporządzenia (WE) nr 2580/2001 w sprawie szczególnych środków restrykcyjnych skierowanych przeciwko niektórym osobom i podmiotom mających na celu zwalczanie terroryzmu oraz uchylenia rozporządzenia wykonawczego (UE) 2021/1188. 2022-02-04. [dostęp 2023-06-18]. (pol.).
- ↑ Sri Lanka: LTTE Remains On EU’s Renewed Terrorist List. 2020-01-15. [dostęp 2023-06-19]. (ang.).
- ↑ Proscribed terrorist groups or organisations. 2021-11-26. [dostęp 2023-06-18]. (ang.).
Uwagi
edytuj- ↑ lista niepełna
- ↑ Eliminacja wrogich ugrupowań tamilskich
- ↑ Generał, Minister Spraw Zagranicznych, Minister Obrony
- ↑ Kandydat na prezydenta w wyborach w 1994
- ↑ Masakra więźniów
- ↑ Minister rozwoju przemysłu
- ↑ Organizacja nie przyznała się do odpowiedzialności
- ↑ Organizacja nie przyznała się do odpowiedzialności
- ↑ Atak samobójczy z użyciem samolotu Zlín Z 43 przeprowadzony przez Powietrzne Tygrysy
Bibliografia
edytuj- Jarosław Tomasiewicz: Terroryzm na tle przemocy politycznej: (zarys encyklopedyczny). Katowice: Apis, 2000, s. 332-333. ISBN 83-907096-2-7.
- Child Soldiers in Armed Conflict. W: Mia Bloom: Armed Conflict Survey 2018. IISS (International Institute for Strategic Studies), s. 36-50. [dostęp 2023-06-25].
- Fazeeha Azmi , I Want My Wings Back to Fly in a New Sky: Stories of Female Ex-LTTE Combatants in Post-War Sri Lanka, Seema Shekhawat (red.), London: Palgrave Macmillan UK, 2015, s. 200–215, DOI: 10.1057/9781137516565_13, ISBN 978-1-349-56073-8 [dostęp 2023-06-19] (ang.).
- Peter Chalk. The Tigers Abroad: How the LTTE Diaspora Supports the Conflict in Sri Lanka.. „Georgetown Journal of International Affairs”. 2 (9), s. 97-104, 2008. ISSN 1526-0054. (ang.).
- Janice Anderson, Vivian Head, Leopold Hess, Anne Williams: Rzezie, masakry i zbrodnie wojenne: od starożytności do współczesności. Warszawa: Bellona, 2009, s. 257-258. ISBN 978-83-11-11464-7. (pol.).
- Praveen Abhayaratne: Liberation Tigers of Tamil Eelam. W: Richard F. Pilch, Raymond A. Zilinskas: Encyclopedia of Bioterrorism Defense. Hoboken, NJ: John Wiley & Sons, 2005, s. ebd0077. DOI: 10.1002/0471686786.ebd0077. ISBN 978-0-471-68678-1. (ang.).
- V.G. Julie Rajan: Women Suicide Bombers (LTTE, Sri Lanka). W: Angela Wong, Maithree Wickramasinghe, Renee Hoogland, Nancy A. Naples: The Wiley Blackwell Encyclopedia of Gender and Sexuality Studies. Singapore: John Wiley & Sons, 2016, s. 1-2. DOI: 10.1002/9781118663219.wbegss741. ISBN 978-1-4051-9694-9. (ang.).
- Tharindi Udalagama: Group Violence Against the State: The Hindsight Story of the Thirty-Year War in Sri Lanka. W: James Hawdon: The causes and consequences of group violence: from bullies to terrorists. Lanham: Lexington Books, 2014, s. 98. ISBN 978-0-7391-8896-5. (ang.).
- Barnett R. Rubin: Cycles of violence: human rights in Sri Lanka since the Indo-Sri Lanka agreement. Washington, DC: Asia Watch, 1987, s. 50-52. ISBN 978-0-938579-43-4. (ang.).
Linki zewnętrzne
edytuj- Tamilnet – protamilski portal informacyjny
- Wpis na listę organizacji terrorystycznych wg Departamentu Stanu USA
- Profil organizacji