Tantryzm hinduistyczny w Bengalu
Tantryzm hinduistyczny w Bengalu (ang. Hindu Tantra of Bengal) – hinduistyczne nurty i szkoły tantryzmu obecne dawniej lub obecnie na obszarach zwanych Bengal Zachodni i Bengal Wschodni.
Typy dróg religijnych edytuj
Obecne w tantryzmie hinduistycznym aćary to:
- wedaćara
- waisznawaćara
- śaiwaćara
- dakszinaćara
- wamaćara
- siddhantaćara
- kulaćara
- kaulaćara
- samajaćara
Tradycje bengalskie edytuj
- kalikula – tantryzm monistyczny
- kartabhadźa
- baulowie
- balarami
- sahadźija
- ramawallabhi – Bansberia, dystrykt Hughli – synkretyczna
- joga tantryczna
- wisznuickie:
- wisznuizm bengalski
- wisznuizm sahadźija
- aul
- sahebdhani – dystrykt Nadia: Saligram (Śaligram), Dogachiya (Dogaćhija), Bryttihuda, Agradwipa
- spasztadajaka
- sakhibhawaka
- sain
- njada
- darweś
- khuśi wiśwasi[1]
- lalanśahi[1]
- gaurawadi
- balarami[1] (balarama)
- pagalpanthi
- tilakdasi (Tilak Das, Darpanarayan Muchi)
Joga tantryczna edytuj
Joga tantryczna (ang. Tatric Yoga) – joga w ujęciu klasycznych tekstów tantryzmu (Tantraśastra) popularnych w Bengalu, zawiera w sobie dwie grupy[2]:
- hathajoga
- samadhijoga.
Wewnątrz samadhijogi wyróżnia się dalej sześć kolejnych pododmian:
- radźajoga
- bhaktijoga
- lajasiddhijoga
- rasanandajoga
- nadajoga
- dhjanajoga
Przedstawiciele i dzieła edytuj
- Mahamahopadhyaya Parivrajakacarya
- Kamyayantroddhara – 1375
- Sarvananda (ur. 1400) – śaktipitha Mehar, dist. Tripura, Bangladesz
- Sarvollasa
- Navahnapujapaddhati
- Krishnananada (Agamavagiśa Bhattacarya) – Nawadwip
- Tantrasara – 1580
- Tripurananda ⇒ Brahmananda Giri ⇒ Purnananda Giri XVI w.
- Śaktanandatarangini (Ullasas)
- Tararahasya – kult form bogini Tara
- Purnananda Giri (Purnananda Paramahamsa Parivrajaka, Yati, wł. Jagadananda) (ur. 1501) – Katihali, Netrakona Subdivision, dist. Mymensingh, Bangladesz
- Śyamarahasya
- Śaktakrama
- Śritattva-cintamani
- Tattvananda-tarangini
- Satkarmollasa
- Śamkara Gaudiya (wł. Śamkara Agamacarya)
- Tararahasyavr.tti(ka) – 1630
- Raghunatha Tarkavagiśa Bhattacarya
- Agama-tattva-vilasa
- Haragovinda Raya – XIX w., zamindar Pargana Palaś, Sylhet, Bangladesh
- Pancama-veda-sara-nirnaya
- Amara Maitra
- Jnanadipika 1831
- Amarasamgraha 1843
- Amarisamhita 1846
- Durgarama
- Karpura-stotra-tika 1891
- Harakumara Tagore 1798-1858
- ??Mahanirvana Tantra
- Hara-tattva-didhiti 1881
- Puraścarana-bodhini 1895
- Śila-cakrartha-bodhini – Śalagrama
- Mihirkiran Bhattacharya
- Puraścarana-ratnakara
- Jnanendranatha (Jnanananda Tirthanatha) ⇒ Jaganmohana Tarkalankara
- Rahasya-puja-paddhati
- Jaganmohana Tarkalankara
- Nityapuja-paddhati
- Sanatana-dharma-nushthana
- Ramaśankara
- Gurutantra
- Nilakamala Lahidi
- Kalyarcana-candrika
- Bhattacarya Medtala – Andul
- Kesab Sen
- Ratnagarbha (Gosain Bhattacharya) ⇒ Cand Ray, Kedar Ray
- Wamakhepa (Vamacarana) – Tarapith
- Ardhakali – Mymensing, Bangladesz
- Kudi Ma – inkarnacja Kali – Tilak, Khulna – Bagerhat, Bangladesz
- Satyadev Gosh ⇒ Vijaykrishna
- Sister Nivedita (1867-1911)
- Tilak Das
- Darpanarayan Muchi – Santipur
Bóstwa edytuj
Miejsca święte edytuj
- Hamseśvari mandir – Bansberia, Hooghly
- Deulbadi, dist. Tippera
- Sikarpur, Bakharganj
- KALI:
- Kalighat – Kalkuta
- Kali mandir w Kshiragram – Burdwan
- Birsimhapur – distr. Birbhum
- Ambika (Siddheśwari) mandir – Ambika-Kalna
- Mayda Kali – 24 Parganas
- Bargabhima mandir – Tamluk
- Halisahar mandir – North 24 Parganas
- Candrasekhara-Sitakunda – Catta, Chittagong
- Mehar – dist. Tripura
- Yaśoreśvari – Jessore
- Bhavani (Aparna) mandir – Bhavanipur, distr. Baguda
- Kiriteśvari – Kiritikona, distr. Mursidabad
- Mahabala Bhadrakali – Kalighat
- Nalateśvari – Nalhat Yodadya, Kshiragrama
- Ghoshpara – Nadia (dystrykt)
- Kenduli – Birbhum (dystrykt) w stanie Bengal Zachodni
Formy kultu edytuj
- pańćamakara, np. majthuna
- kundalini
- kośa
- sadhana
- pudźa
- śiwalingapudźa
- ćakrapudźa
- dewapudźa
- Durgahoma
- mulamantra
- tarpana
- abhiszeka
- diksza
- kula – stan w medytacji
- manasalinga
- antaryaga
- mahaśamkha-mala
- balidana
- puraśćarana
Znaczenie edytuj
Motywy hinduistyczne obecne są szeroko w literaturze bengalskiej. Najpopularniejsze tantryczne wątki to:
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Michał Panasiuk. Sahebdhani – powstanie i rozwój heterodoksyjnej wspólnoty religijnej w Bengalu. „Przegląd Orientalistyczny”. 3-4 (230-231) 2009, s. 174. Warszawa: Polskie Towarzystwo Orientalistyczne. ISSN 0033-2283.
- ↑ Yoga. W: Sures Chandra Banerji: Tantra in Bengal: A Study in Its Origin, Development and Influence. Wyd. 2. New Delhi: Manohar Publications, 1992, s. 12–13. ISBN 81-85425-63-9. (ang.).
- ↑ 10. Przeprawa przez rzekę. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 159, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.
- ↑ 10. Przeprawa przez rzekę. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 170, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.
- ↑ Glen.A Hayes: Tradycja wisznuizmu sahadźija w średniowiecznym Bengalu. W: Praktyki religijne w Indiach. Donald S.Lopez Jr (red.). Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2001, s. 414. ISBN 83-88238-68-X.
- ↑ 10. Przeprawa przez rzekę. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 163, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.
- ↑ 10. Przeprawa przez rzekę. W: Barbara Grabowska: Świat wężowej bogini. Wyd. 1. Warszawa: Wydawnictwo Akademickie DIALOG, 2002, s. 172, seria: Świat Orientu. ISBN 83-88938-05-3.