Trwałoporka świerkowa

gatunek grzybów

Trwałoporka świerkowa (Perenniporia subacida (Peck) Donk) – gatunek grzybów należący do rodziny żagwiowatych (Polyporaceae)[1].

Trwałoporka świerkowa
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

grzyby

Typ

podstawczaki

Klasa

pieczarniaki

Rząd

żagwiowce

Rodzina

żagwiowate

Rodzaj

trwałoporka

Gatunek

trwałoporka świerkowa

Nazwa systematyczna
Perenniporia subacida (Peck) Donk
Persoonia 5(1): 76 (1967)
Hymenofor

Systematyka i nazewnictwo

edytuj

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Perenniporia, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].

Po raz pierwszy gatunek ten w 1885 r. Ch.H. Peck zdiagnozował jako Polyporus subacidus. Według Index Fungorum za prawidłową uznaje się diagnozę Donka, który w 1967 r. zaliczył go do rodzaju Perenniporia.

Synonimy[2]:

  • Chaetoporus subacidus (Peck) Bondartsev & Singer 1941
  • Oxyporus subacidus (Peck) Komarova 1961
  • Polyporus subacidus Peck 1885
  • Polyporus subacidus var. stalactiticus Pec 1885
  • Polyporus subacidus Peck 1885 var. subacidus
  • Polyporus subacidus var. tenuis Peck 1885
  • Polyporus subacidus var. tuberculosus Peck 1885
  • Polyporus subacidus var. vesiculosus Peck 1885
  • Poria colorea Overh. & Englerth 1942
  • Poria fuscomarginata Berk. ex Cooke 1886
  • Poria subacida (Peck) Sacc. 1888
  • Poria subaurantia Berk. ex Cooke 1886

Nazwę polską zaproponował Władysław Wojewoda w 2003 r. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był wcześniej przez Stanisława Domańskiego jako porzyca kwaskowata[3].

Morfologia

edytuj
Owocnik

Wieloletni, rozpostarty, rzadziej rozpostarto-odgięty, trudny do oddzielenia od podłoża. Osiąga grubość do 1,5 cm. W stanie wilgotnym jest miękki, kruchy, nieco korkowaty, w stanie suchym twardy. Powierzchnia gładka, o barwie od kremowej do słomkowej, w świetle błyszcząca. Obrzeże białawe lub w kolorze kości słoniowej, strzępiaste, miękkie, o szerokości do 2 mm. Hymenofor rurkowy. Rurki stożkowate, mogą tworzyć kilka warstw, każda o grubości do 4 mm. Warstwy są wyraźnie oddzielone. Pory rurek okrągłe lub wielokątne, bardzo drobne – w liczbie 4–5 (6) na mm[4].

Cechy mikroskopowe;

System strzępkowy trimityczny. Strzępki generatywne hialinowe, rzadkie, o szerokości 3–5 μm, często ze sprzążkami. Strzępki szkieletowe dominujące w tramie i kontekście, nierozgałęzione lub bardzo rzadko rozgałęzione, elastyczne, grubowarstwowe, silnie amyloidalne, o szerokości 3–6 μm. Strzępki łącznikowe występują bardzo rzadko, są silnie rozgałęzione i cienkie (2–3 μm). W hymenium brak cystyd, występują natomiast wrzecionowate, równe z hymenium, lub nieco wystające cystydiole o rozmiarach 13–35 × 4,5–6 μm ze sprzążką w podstawie. Podstawki maczugowate, 4-sterygmowe o rozmiarach 20–40 × 5,5–8,5 μm, ze sprzążką w nasadzie. Zarodniki o kształcie od jajowatego do szeroko elipsoidalnego, z wyraźnie spiczastymi końcami, brodawkowate, hialinowe, o różnej grubości ścian, lekko amyloidalne, o wymiarach 4,5–6 × 3,5 × 4,5 μm[4].

Występowanie i siedlisko

edytuj

Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji Północnej i Japonii[5]. W Polsce jest rzadki. W literaturze naukowej do 2003 r. podano tylko stanowiska w Puszczy Augustowskiej i Puszczy Białowieskiej[3]. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status V – gatunek narażony, który w najbliższej przyszłości zapewne przesunie się do kategorii wymierających, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia[6]. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Norwegii, Szwecji i Finlandii[3].

Występuje w lasach, głównie na martwym drewnie drzew iglastych, rzadziej liściastych[3]. Najczęściej występuje na drewnie świerków. Powoduje białą zgniliznę drewna[4].

Gatunki podobne

edytuj

Trwałoporka świerkowa od trwałoporki różnobarwnej Perenniporia medulla-panis odróżnia się miejscem występowania – na drzewach iglastych, zwłaszcza na świerku. Mikroskopowo odróżniają ją także bardzo cienkie, rozgałęzione i silnie amyloidalne strzępki[4].

Przypisy

edytuj
  1. a b Index Fungorum. [dostęp 2017-10-05]. (ang.).
  2. Species Fungorum. [dostęp 2017-10-05]. (ang.).
  3. a b c d Władysław Wojewoda: Checklist of Polish Larger Basidiomycetes. Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003. ISBN 83-89648-09-1.
  4. a b c d Mycobank. Perenniporia subacida. [dostęp 2016-02-08].
  5. Discover Life Maps. [dostęp 2017-10-05].
  6. Zbigniew Mirek: Red list of plants and fungi in Poland = Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Kraków: W. Szafer Institute of Botany. Polish Academy of Sciences, 2006. ISBN 83-89648-38-5.