Trznadel czubaty[4] (Schoeniclus rusticus) – gatunek małego, wędrownego ptaka z rodziny trznadli (Emberizidae), zamieszkujący Eurazję. Narażony na wyginięcie.

Trznadel czubaty
Schoeniclus rusticus[1]
(Pallas, 1776)
Ilustracja
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

strunowce

Podtyp

kręgowce

Gromada

ptaki

Podgromada

Neornithes

Infragromada

ptaki neognatyczne

Rząd

wróblowe

Podrząd

śpiewające

Rodzina

trznadle

Rodzaj

Schoeniclus

Gatunek

trznadel czubaty

Synonimy
  • Emberiza rustica Pallas, 1776[1]
  • Chrysophrys rustica (Pallas, 1776)[2]
  • Ocyris rusticus (Pallas, 1776)[2]
Kategoria zagrożenia (CKGZ)[3]

Zasięg występowania
Mapa występowania

     w sezonie lęgowym

     przeloty

     zimowiska

Zasięg występowania
Występuje w pasie ciągnącym się od północnej Europy po wschodnią Rosję. Zimuje głównie we wschodniej Azji[5], nielicznie także w Azji Środkowej (południowy Kazachstan i północno-zachodnie Chiny)[3]. Do Polski zalatuje sporadycznie, do końca 2021 stwierdzony 39 razy (łącznie obserwowano 40 osobników)[6].
Systematyka
Część systematyków zalicza trznadla czubatego do rodzaju Emberiza[5][7]. Niektórzy badacze uznają go za gatunek monotypowy[7], natomiast Handbook of the Birds of the World wyróżnia dwa podgatunki[5]:
Jaja z kolekcji muzealnej
Morfologia
Ptak ma charakterystyczny czubek, podobnie do czubatki (w locie bardzo widoczny). Tak jak trznadel zwyczajny, za skrzydłami ma rdzawą plamkę, a nad czarnymi oczami biały pasek.
Długość ciała wynosi 13–14,5 cm, masa 15,5–24,3 g[5].
Pożywienie
Żywi się ziarnem, owadami i pająkami[5].
Status i ochrona

Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) od 1988 klasyfikowała trznadla czubatego jako gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). W 2016 status zmieniono na narażony (VU, Vulnerable). Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy na rok 2015, zawiera się w przedziale 6–9 milionów dorosłych osobników. Od okolic 2000 roku liczebność populacji zmniejszyła się o około ⅓. Zagrożenie dla trznadli czubatych stanowi wycinka drzew i osuszanie środowiska na terenach lęgowych oraz rozwój rolnictwa i odłów na zimowiskach[8].

Tak jak prawie wszystkie wróblowe, gatunek ten jest w Polsce objęty ścisłą ochroną gatunkową[9].

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b Emberiza rustica, [w:] Integrated Taxonomic Information System [dostęp 2015-12-13] (ang.).
  2. a b D. Lepage: Rustic Bunting Emberiza rustica. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-15]. (ang.).
  3. a b BirdLife International, Emberiza rustica, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2016, wersja 2019-2 [dostęp 2019-09-23] (ang.).
  4. Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Emberizidae Vigors, 1825 - trznadle - Old word buntings (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-06-25].
  5. a b c d e Copete, J.L., Garcia, E.F.J. & Sharpe, C.J.: Rustic Bunting (Emberiza rustica). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-06-21)].
  6. Komisja Faunistyczna Sekcji Ornitologicznej Polskiego Towarzystwa Zoologicznego. Raport nr 38. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2021. „Ornis Polonica”. 63, s. 130–159, 2022. 
  7. a b F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Buntings. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-06-25]. (ang.).
  8. Alex Dale: 6 things you might have missed from the 2016 Red List. BirdLife International, 2016-12-14. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-08)].
  9. Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).

Linki zewnętrzne

edytuj