Turak żółtodzioby
Turak żółtodzioby[5] (Tauraco macrorhynchus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny turakowatych (Musophagidae). Występuje w Zachodniej i Środkowej Afryce, głównie wzdłuż wybrzeża Zatoki Gwinejskiej. Nie jest zagrożony wyginięciem. Charakterystyczne dla tego i kilku spokrewnionych z nim gatunków jest występowanie w piórach unikatowych barwników: zielonej turakowerdyny i czerwonej turacyny, niespotykanych u prawie żadnych innych zwierząt[6].
| Tauraco macrorhynchus[1] | |||
| (Fraser, 1839) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
turak żółtodzioby | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
| |||
Zasięg występowania edytuj
Areał zamieszkania podzielony jest na dwie strefy: zachodnią obejmującą leśne tereny Gwinei, Sierra Leone, Liberii, Wybrzeża Kości Słoniowej i Ghany. Wschodni areał obejmuje przybrzeżne tereny Nigerii i Kamerunu, niemal cały obszar Gabonu i Gwinei Równikowej oraz zachodnie krańce Konga i Demokratycznej Republiki Konga aż po skrajnie północno-zachodnie obszary Angoli (prowincje Kabinda i Zair). Zamieszkuje raczej niżej położone lasy, najwyżej można spotkać ten gatunek na wysokości 1600 m n.p.m. Zasięg jego występowania jest zbliżony do podobnego turaka zielonoczubego, z tym że turak żółtodzioby preferuje gęstsze i bardziej zwarte, pierwotne lasy deszczowe, z dala od ludzkiej ingerencji w przyrodę[7].
Systematyka edytuj
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1839 roku Louis Fraser. Autor nadał mu nazwę Corythaix macrorhynchus[3][8]. Nie wskazał miejsca typowego, gdyż holotyp pochodził z ptaszarni i nie było wiadomo, gdzie został odłowiony[3][8]; później jako miejsce typowe uznano Sierra Leone[3]. Obecnie gatunek ten zwykle zaliczany jest do rodzaju Tauraco[4][5][9]. W 2020 roku w oparciu o badania filogenetyczne zaproponowano wydzielenie go do rodzaju Musophaga[9][10].
Podgatunki edytuj
Wyróżnia się dwa podgatunki T. macrorhynchus[1][2][9]:
Opis gatunku edytuj
Upierzeniem przypomina bardzo turaka zielonoczubego, do którego wcześniej był zaliczany jako podgatunek[11]. Głowa i przednia część tułowia (szyja, pierś, górna część grzbietu) zielone. Czub zakończony białą kreską, która na karku łączy się z również białą linią wychodzącą spod oka. U podgatunku T. macrorhynchus verreauxii zakończenie czuba ognistoczerwone. Otoczka oka naga i czerwona jak u innych gatunków turaków. Dziób wyróżnia go od podobnych gatunków żółtym kolorem i brakiem piór u nasady, co czyni wrażenie dużo większego. Stąd łaciński epitet gatunkowy macrorhynchus, co znaczy „dużodzioby”. Tylna część ciała: od pokryw skrzydłowych i brzucha po ogon niebiesko-granatowe, poza czerwonymi lotkami widocznymi w locie. Skrzydła stosunkowo krótkie i zaokrąglone, ogon długi, przystosowany do manewrowania wśród gałęzi. Lata słabo, za to zręcznie skacze i wspina się wśród koron drzew. Charakterystyczny, donośny głos turaka przypomina nawoływanie się małp[7].
- Średnie wymiary
Długość ciała: 40–43 cm (wraz z długim ogonem). Masa ciała: samce 261–272 g, samice 216–234 g[7].
- Biotop
Gęste, pierwotne, nizinne lasy równikowe.
- Pożywienie
Owoce, pąki, liście i kwiaty drzew. Dietę uzupełniają też drobne stawonogi[7].
- Rozmnażanie
Samica składa zwykle 2 jaja. Młode wychowują obydwoje rodzice.
Status edytuj
Międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody (IUCN) uznaje turaka żółtodziobego za gatunek najmniejszej troski (LC – Least Concern). Liczebność populacji nie została oszacowana, ale ptak ten opisywany jest jako lokalnie pospolity w Liberii i Gabonie, w pozostałych krajach rzadki, choć może to wynikać z tego, że jest mylony z innymi gatunkami turaków. Trend liczebności populacji oceniany jest jako spadkowy ze względu na utratę siedlisk[4].
Przypisy edytuj
- ↑ a b Tauraco macrorhynchus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Yellow-billed Turaco (Tauraco macrorhynchus). IBC: The Internet Birds Collection. [zarchiwizowane z tego adresu (2016-05-07)]. (ang.).
- ↑ a b c d e D. Lepage: Yellow-billed Turaco Tauraco macrorhynchus. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-01-03]. (ang.).
- ↑ a b c Tauraco macrorhynchus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ a b c d Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Podrodzina: Musophaginae Lesson, 1828 - turaki (Wersja: 2022-09-20). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2023-01-03].
- ↑ Mały słownik zoologiczny. Ptaki T.II. Przemysław Busse (red.). Warszawa: Wiedza Powszechna, 1991, s. 304. ISBN 83-214-0043-4.
- ↑ a b c d Yellow-billed Turacos. Avian Web. [zarchiwizowane z tego adresu (2011-11-01)]. (ang.).
- ↑ a b L. Fraser. On a New Species of Corythaix. „Proceedings of the Zoological Society of London”. 7 (74), s. 34, 1839. (ang.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): IOC World Bird List (v12.2). [dostęp 2023-01-03]. (ang.).
- ↑ Utku Perktaş, Jeff G. Groth, George F. Barrowclough. Phylogeography, Species Limits, Phylogeny, and Classification of the Turacos (Aves: Musophagidae) Based on Mitochondrial and Nuclear DNA Sequences. „American Museum novitates”. seria 2, t. 36 (3949), s. 1–61, 2020. (ang.).
- ↑ Yellow-billed Turaco. Turacos.org. [dostęp 2012-02-08]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia, nagrania głosów i krótkie filmy. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).