Tygrys (rzeka)

rzeka w Azji

Tygrys (gr. Τίγρης Tígrēs lub Τίγρις Tígris, arab. دجلة, Nahr Dijlah) – obok Eufratu jedna z dwóch największych rzek Mezopotamii.

Tygrys
‏دجلة‎
Ilustracja
Tygrys w okolicach Diyarbakır (Turcja)
Kontynent

Azja

Państwo

 Turcja
 Syria
 Irak

Rzeka
Długość 1850 km
Powierzchnia zlewni

375 000 km²

Średni przepływ

1,014 m³/s

Źródło
Miejsce Jezioro Hazar, Turcja
Współrzędne

38°30′11,5″N 39°30′20,9″E/38,503200 39,505800

Ujście
Recypient Szatt al-Arab
Współrzędne

31°00′15,5″N 47°26′31,6″E/31,004300 47,442100

Mapa
Mapa rzeki
Dorzecza Tygrysu i Eufratu
Położenie na mapie Azji
Mapa konturowa Azji, po lewej nieco u góry znajduje się punkt z opisem „źródło”, natomiast po lewej znajduje się punkt z opisem „ujście”

Wypływa z gór Taurusu Wschodniego położonych w Turcji i przepływa przez Syrię (tylko 40 km odcinek graniczny) oraz Irak, w dolnym biegu łącząc się z Eufratem w okolicach Al Qurnah i formując rzekę Szatt al-Arab, która wpada do Zatoki Perskiej. Długość Tygrysu wynosi 1900 km, a powierzchnia dorzecza 375 tys. km². Na zachodnim brzegu Tygrysu leży stolica Iraku, Bagdad. Najważniejsze dopływy to Duży Zab, Mały Zab, Dijala (wszystkie lewostronne). Normalnie żeglowny jest od Bagdadu, a w trakcie wysokiego stanu wód nawet od Mosulu położonego w północnym Iraku[1][2].

Tygrys w okolicach Diyarbakır

Tygrys jest od Eufratu szybszy, głębszy i skłonny do gwałtowniejszych wylewów w okresie wiosny, od lutego do maja, gdy w górach topnieją śniegi, a także jesienią. Wykopaliska świadczą o tym, że rzeki wylewały już w starożytności. Żyzność dolin Tygrysu i Eufratu sprawiła, że stały się one kolebką cywilizacji. Ludność nauczyła się sztuki irygacji, a żeglowność miała znaczenie dla rozwoju handlu, państwowości i religii. Wokół Tygrysu usytuowane są takie krainy historyczne jak Asyria, Akad, Elam, Sumer. Wzdłuż rzeki odkryto takie starożytne miasta jak: Maltai, Niniwa, Kalchu, Aszur, Samarra[3].

Zbudowany w latach 50. XX wieku zbiornik retencyjny pozwolił ograniczyć niebezpieczeństwa związane z wylewami[4].

W styczniu 2017 poinformowano o wysokim zagrożeniu zawalenia się tamy na Tygrysie, na wysokości Mosulu. Zawalenie tej tamy stanowi zagrożenie życia około 1,5 miliona osób[5].

Tygrys w Biblii edytuj

Stary Testament wspomina o Tygrysie jako o jednej z czterech rzek Edenu (Rdz 2,14), występuje tam pod imieniem Chiddekel (nazwa rzeki w języku hebrajskim biblijnym)[6].

Zobacz też edytuj

Przypisy edytuj

  1. Tygrys, [w:] Encyklopedia PWN [online] [dostęp 2024-03-07].
  2. Tygrys (rzeka). geosfera.info. [dostęp 2024-03-07].
  3. The Tigris: The river that birthed civilisation. BBC Travel. [dostęp 2024-03-07]. (ang.).
  4. Mukhalad Abdullah, Nadhir Al-Ansari. Irrigation projects in Iraq. „Journal of Earth Sciences and Geotechnical Engineering”. Vol. 11 (No. 2), s. 36, 2021. ISSN 1792-9040. [dostęp 2024-03-07]. (ang.). 
  5. Irak: Tama na Tygrysie grozi zawaleniem. Zginąć może 1,5 miliona osób. Rzeczpospolita, 2017-01-07. [dostęp 2017-01-12].
  6. Rodzaju 2,14 w przekładach Biblii.