Tyran różany
Tyran różany[3] (Tyrannus forficatus) – gatunek średniej wielkości ptaka z rodziny tyrankowatych (Tyrannidae). Wędrowny, tereny lęgowe znajdują się głównie w Stanach Zjednoczonych, zimowiska zaś w Ameryce Środkowej. Niezagrożony wyginięciem. Nie wyróżnia się podgatunków[4].
| Tyrannus forficatus[1] | |||
| (J. F. Gmelin, 1789) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Podrodzina | |||
| Plemię | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
tyran różany | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[2] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 w sezonie lęgowym przeloty zimowiska | |||
Morfologia edytuj
Długość ciała wynosi około 29 cm[5], z czego około 13,8 mm przypada na dziób, zaś na ogon średnio 216,8 mm u samców i 146,7 mm u samic; ogon wcięty, środkowe sterówki mierzą ok. 50 mm[5]. Skrzydło mierzy średnio 124,4 mm u samców i 114,3 mm u samic[6]. Masa ciała waha się między 39 a 40 g[7].
Wierzch głowy i szyi jasnoszary, wierzch ciała szary, kuper niemal czarny. Spód ciała czysto biały, boki ciała czerwonawe. Pokrywy podogonowe różane. Skrzydła brązowoczarne, pokrywy skrzydłowe oraz lotki II rzędu na chorągiewkach zewnętrznych i na zakończeniach brudnobiało obrzeżone. Trzy zewnętrzne bardzo długie, czarne, na wewnętrznej chorągiewce na końcu biała plama. Dziób i stopy czarne, sterówki brązowe. Samica nie różni się ubarwieniem od samca[5].
Zasięg występowania edytuj
Gatunek wędrowny. Tereny lęgowe, mające łącznie obszar około 305 000 km², znajdują się na obszarze od południowego stanu Nebraska, poprzez południowo-wschodni Nowy Meksyk i Missouri po północno-wschodni Meksyk. Tereny przeznaczone do zimowania leżą w Ameryce Środkowej, od południowego Meksyku po centralną Panamę. Zasiedla różnego rodzaju lasy, tereny rolnicze, zakrzewienia oraz tereny miejsce[8].
Zachowanie edytuj
Samiec agresywnie broni terytorium, odzywając się głosem podobnym do odgłosów nieświszczuków (piesków preriowych; Cynomys), brzmiącym jak 'tsh, 'tsh, 'tsh[5]. Tyran różany żywi się głównie konikami polnymi oraz świerszczami[7].
Lęgi edytuj
Samice mogą kierować się długością ogona w wyborze samców[6]. Okres lęgowy trwa od marca do sierpnia[7].
Gniazdo mieści się na drzewie, nie jest wybierane według gatunku. Budulec stanowią korzonki, mchy i trawy, wplata w nie także śmieci (np. papier). Przeważnie znajduje się na wysokości około 4,5 metra nad ziemią (15 stóp). W lęgu 5–6 jaj o wymiarach około 22,86 x 17 mm. Są białe, pokryte czarnymi plamami, najintensywniej przy szerszym końcu[9].
Okres inkubacji wynosi 13–16 dni, wysiaduje jedynie samica. Młode karmione są przez oba ptaki z pary, po 14–17 dniach są w pełni opierzone[7].
Status edytuj
IUCN uznaje tyrana różanego za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern) nieprzerwanie od 1988 roku. Organizacja Partners in Flight w 2017 roku szacowała liczebność populacji na około 9,5 miliona dorosłych osobników[10]. Trend liczebności populacji uznawany jest za spadkowy[2][10].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c Tyrannus forficatus, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b Tyrannus forficatus, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species (ang.).
- ↑ Systematyka i nazwa polska za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Plemię: Tyrannini Vigors, 1825 (wersja: 2021-01-21). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-16].
- ↑ F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Tyrant flycatchers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
- ↑ a b c d Thomas Nuttall: A manual of the ornithology of the United States and of Canada. Boston: 1840, s. 309–310.
- ↑ a b Jonathan V. Regosin, Atephen Pruett-Jones, Sexual selection and tail-length dimorphism in Scissor-tailed Flycatcher, „The Auk”, 118 (1), 2001, s. 167–175, DOI: 10.2307/4089766, JSTOR: 4089766.
- ↑ a b c d Nicole Bouglouan: Scissor-tailed Flycatcher. Oiseaux-Birds, 19 października 2011.
- ↑ Scissor-tailed Flycatcher Tyrannus forficatus. BirdLife International. [dostęp 2013-10-07]. [zarchiwizowane z tego adresu (31 lipca 2016)].
- ↑ Chester A. Reed: The Bird Book. 1914, s. 281.
- ↑ a b Scissor-tailed Flycatcher Life History. [w:] All About Birds [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. [dostęp 2021-03-16]. (ang.).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).