Wikipedia

Układ grupowy P1PK

Jeden z układów grup krwi człowieka
(Przekierowano z Układ grupowy P)

Układ grupowy P1PK (poprzednia nazwa: układ grupowy P) – jeden z 39 układów grup krwi człowieka (układ 003 według International Society of Blood Transfusion)[1]. Składa się z powszechnie występujących antygenów P1 i Pk, oraz rzadkiego antygenu NOR. Przeciwciała rozpoznające antygeny układu grupowego P1PK mają znaczenie kliniczne, ponieważ mogą powodować hemolityczną reakcję poprzetoczeniową, konflikt serologiczny, a także uszkodzenie łożyska[2].

Historia edytuj

Układ grupowy P1PK został odkryty przez Karla Landsteinera i Philipa Levine'a(inne języki) w 1927 r.[3] W 1974 r. zespół Winifred Watkins i Waltera Morgana wykazał, że w skład antygenu P1 wchodzi trisacharyd o strukturze Galα1-4Galβ1-4GlclNAc[4]. W tym samym roku Masaharu Naiki i Donald Marcus stwierdzili, że antygeny P1 i Pk są glikosfingolipidami o takiej samej strukturze terminalnej, natomiast różniącymi się strukturą wewnętrzną: antygen Pk należy do szeregu „globo”, a antygen P1 do szeregu „neolakto”[5]. W 1982 opisano „czynnik NOR”, powodujący dziedziczną poliaglutynację, czyli aglutynację erytrocytów przez większość surowic[6]. W 2002 r. zespół Elwiry Lisowskiej wykazał, że „czynnik NOR” jest glikosfingolipidem o terminalnej strukturze Galα1-4GalNAc[7].

Antygeny edytuj

 
Antygeny układu grupowego P1PK

Antygeny układu P1PK: Pk (zwany też Gb3 lub CD77), P1 i NOR (który występuje w formach NOR1, NORint i NOR2) są glikosfingolipidami. Antygen Pk występuje na erytrocytach oraz na fibroblastach, komórkach śródbłonka i mięśni gładkich i łożyska[8]. Antygeny P1 i NOR występują na erytrocytach, nie ma danych na temat obecności tych antygenów w innych tkankach. Wszystkie antygeny P1PK są syntezowane przez syntazę Gb3/CD77 (α1,4-galaktozylotransferazę), kodowaną przez gen A4GALT, znajdujący się na chromosomie 22 (22q13.2)[9]. Obecność antygenu P1 jest związana z poziomem transkryptu tego genu; wykazano, że czynniki transkrypcyjne RUNX1 i EGR1 wiążą się do sekwencji zawierającej polimorfizm pojedynczego nukleotydu (SNP) rs5751348 w genie A4GALT, powodując zwiększenie transkrypcji tego genu, w wyniku czego ilość syntazy Gb3/CD77 również się zwiększa. Skutkiem jest produkcja antygenu P1 oraz podwyższona ilość antygenu Pk, co prowadzi do powstania fenotypu P1. W przypadku niskiego poziomu transkryptu genu A4GALT antygen P1 nie powstaje, czego skutkiem jest fenotyp P2[10][11]. Rzadki antygen NOR powstaje w wyniku mutacji punktowej w genie A4GALT (rs397514502), powodującej zmianę reszty aminokwasowej w pozycji 211 z glutaminy na kwas glutaminowy[12]. W wyniku tej mutacji enzym dodaje galaktozę nie tylko do terminalnej galaktozy, ale również do N-acetylogalaktozaminy[9].

Antygen Pk jest głównym receptorem dla toksyn Shiga (verotoksyn), produkowanych przez bakterie Shigella dysenteriae i niektóre szczepy Escherichia coli, które mogą powodować zespół hemolityczno-mocznicowy[13]. Antygen Pk jest też receptorem dla adhezyn bakterii Streptococcus suis, które są patogenami świń, a u człowieka mogą powodować zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych[14], a także dla uropatogennych szczepów Eschericha coli, które mogą powodować stany zapalne układu moczowego[15]. Antygen Pk może też hamować wnikanie wirusa HIV do limfocytów pomocniczych w wyniku hamowania fuzji wirionu z błoną komórkową[16].

Fenotypy i dziedziczenie edytuj

Antygen P1 dziedziczy się w sposób autosomalny dominujący (allel P1 koduje cechę dominującą, allel P2 recesywną). Częstość występowania antygenu P1 jest zmienna w różnych populacjach i wynosi od 80% w Europie Zachodniej do 30% w Japonii. Rzadki fenotyp p jest spowodowany mutacjami w genie A4GALT, w wyniku których powstaje nieaktywny enzym[8]. Częstość występowania fenotypu p wynosi 5 na milion[16]. Znane są dwie rodziny z fenotypem NOR: jedna w USA i jedna w Polsce[17].

Fenotyp Genotyp (gen A4GALT) Antygeny
P1 P1P1 lub P1P2 P1, Pk
P2 P2P2 Pk
p Oba allele nieaktywne –
P1NOR P1NORP1 lub P1NORP2 P1, Pk, NOR

Przeciwciała edytuj

Przeciwciała rozpoznające antygeny P1 i Pk spotyka się u osób o fenotypie p; mogą one być przyczyną poronień[18]. Przeciwciała anty-P1 występują z podwyższoną częstością u hodowców gołębi, którzy mają fenotyp P2[19]. Przeciwciała rozpoznające antygen P1 występują często u osób chorych na bąblowicę, które mają fenotyp P2[20]. Przeciwciała anty-NOR występują u większości osób, które nie mają antygenu NOR, ale ich wpływ na konflikt serologiczny nie jest znany[17].

Przypisy edytuj

  1. ↑ Red Cell Immunogenetics and Blood Group Terminology [online], International Society of Blood Transfusion [dostęp 2020-08-31] (ang.).
  2. ↑ Geoff Daniels, Human blood groups, wyd. 3, Chichester: John Wiley & Sons, 2013, ISBN 978-1-118-49362-5, OCLC 829141034.
  3. ↑ K. Landsteiner, Philip Levine, Further Observations on Individual Differences of Human Blood, „Proceedings of the Society for Experimental Biology and Medicine”, 24 (9), 1927, s. 941–942, DOI: 10.3181/00379727-24-3649 (ang.).
  4. ↑ Helene T. Cory i inni, The nature of the human blood group P1 determinant, „Biochemical and Biophysical Research Communications”, 61 (4), 1974, s. 1289–1296, DOI: 10.1016/S0006-291X(74)80424-9, PMID: 4477014 (ang.).
  5. ↑ Masaharu Naiki, Donald M. Marcus, Human erythrocyte P and Pk blood group antigens: Identification as glycosphingolipids, „Biochemical and Biophysical Research Communications”, 60 (3), 1974, s. 1105–1111, DOI: 10.1016/0006-291X(74)90426-4, PMID: 4429565 (ang.).
  6. ↑ P.A. Harris i inni, An Inherited RBC Characteristic, NOR, Resulting in Erythrocyte Polyagglutination, „Vox Sanguinis”, 42 (3), 1982, s. 134–140, DOI: 10.1111/j.1423-0410.1982.tb01083.x, PMID: 7072192 (ang.).
  7. ↑ Maria Duk i inni, Structure of a Neutral Glycosphingolipid Recognized by Human Antibodies in Polyagglutinable Erythrocytes from the Rare NOR Phenotype, „Journal of Biological Chemistry”, 276 (44), 2001, s. 40574–40582, DOI: 10.1074/jbc.M102711200, PMID: 11504714 (ang.).
  8. ↑ a b Radoslaw Kaczmarek i inni, P1PK, GLOB, and FORS Blood Group Systems and GLOB Collection: Biochemical and Clinical Aspects. Do We Understand It All Yet?, „Transfusion Medicine Reviews”, 28 (3), 2014, s. 126–136, DOI: 10.1016/j.tmrv.2014.04.007, PMID: 24895151 (ang.).
  9. ↑ a b Radoslaw Kaczmarek i inni, Human Gb3/CD77 synthase reveals specificity toward two or four different acceptors depending on amino acid at position 211, creating Pk, P1 and NOR blood group antigens, „Biochemical and Biophysical Research Communications”, 470 (1), 2016, s. 168–174, DOI: 10.1016/j.bbrc.2016.01.017, PMID: 26773500 (ang.).
  10. ↑ Julia S. Westman i inni, Allele-selective RUNX1 binding regulates P1 blood group status by transcriptional control of A4GALT, „Blood”, 131 (14), 2018, s. 1611–1616, DOI: 10.1182/blood-2017-08-803080, PMID: 29438961 (ang.).
  11. ↑ Chih-Chun Yeh i inni, The differential expression of the blood group P1-A4GALT and P2-A4GALT alleles is stimulated by the transcription factor early growth response 1, „Transfusion”, 58 (4), 2018, s. 1054–1064, DOI: 10.1111/trf.14515, PMID: 29399809 (ang.).
  12. ↑ Anna Suchanowska i inni, A Single Point Mutation in the Gene Encoding Gb3/CD77 Synthase Causes a Rare Inherited Polyagglutination Syndrome, „Journal of Biological Chemistry”, 287 (45), 2012, s. 38220–38230, DOI: 10.1074/jbc.M112.408286, PMID: 22965229, PMCID: PMC3488091 (ang.).
  13. ↑ Clifford A. Lingwood, Role of verotoxin receptors in pathogenesis, „Trends in Microbiology”, 4 (4), 1996, s. 147–153, DOI: 10.1016/0966-842X(96)10017-2, PMID: 8728608 (ang.).
  14. ↑ Annika Kouki i inni, Identification of a Novel Streptococcal Adhesin P (SadP) Protein Recognizing Galactosyl-α1–4-galactose-containing Glycoconjugates, „Journal of Biological Chemistry”, 286 (45), 2011, s. 38854–38864, DOI: 10.1074/jbc.M111.260992, PMID: 21908601, PMCID: PMC3234710 (ang.).
  15. ↑ Hailemichael O. Yosief, Alison A. Weiss, Suri S. Iyer, Capture of Uropathogenic E. coli by Using Synthetic Glycan Ligands Specific for the Pap-Pilus, „ChemBioChem”, 14 (2), 2013, s. 251–259, DOI: 10.1002/cbic.201200582, PMID: 23307594, PMCID: PMC5453672 (ang.).
  16. ↑ a b Nicole Lund i inni, The human Pk histo-blood group antigen provides protection against HIV-1 infection, „Blood”, 113 (20), 2009, s. 4980–4991, DOI: 10.1182/blood-2008-03-143396, PMID: 19139081 (ang.).
  17. ↑ a b Elwira Lisowska, Maria Duk, Polyagglutination NOR: new glycosphingolipid antigens recognized by a new type of common human anti-α-galactosyl antibodies, „Archives of Biochemistry and Biophysics”, 426 (2), Highlight Issue on Glycobiology Dedicated to the Memory of Victor Ginsburg, 2004, s. 142–147, DOI: 10.1016/j.abb.2004.02.035, PMID: 15158664 (ang.).
  18. ↑ Karin Lindström i inni, Glycosphingolipid expression in spontaneously aborted fetuses and placenta from blood group p women. Evidence for placenta being the primary target for anti-Tja-antibodies, „Glycoconjugate Journal”, 9 (6), 1992, s. 325–329, DOI: 10.1007/BF00731093, PMID: 1305424 (ang.).
  19. ↑ M. Radermecker i inni, Anti-P1 activity in pigeon breeders' serum, „Clinical and Experimental Immunology”, 22 (3), 1975, s. 546–549, PMID: 817855, PMCID: PMC1538431 (ang.).
  20. ↑ B. Bevan, W. Hammond, R.L. Clarke, Anti-P1 Associated with Liver-Fluke Infection, „Vox Sanguinis”, 18 (2), 1970, s. 188–189, DOI: 10.1111/j.1423-0410.1970.tb01447.x (ang.).

  Przeczytaj ostrzeżenie dotyczące informacji medycznych i pokrewnych zamieszczonych w Wikipedii.

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Układ_grupowy_P1PK&oldid=70317371”