Wikipedia

Ulica Radosna w Katowicach

Ulica Radosna w Katowicach – ulica w Katowicach, położona na terenie dzielnicy Giszowiec. Biegnie ona równoleżnikowo przez zabytkowe osiedle patronackie Giszowiec i łączy się od zachodu z ulicą Batalionów Chłopskich jako jej przedłużenie, natomiast od wschodu z ulicami: Miłą i Przyjazną[1]. Powstała ona wraz z budową osiedla w latach 1907–1910[2]. Długość ulicy wynosi 368 m, a jej powierzchnia 2832 m²[3]. Wzdłuż ulicy znajdują się budynki wpisane do rejestru zabytków[4], a także kilka instytucji i placówek usługowych[1].

ulica Radosna
Giszowiec
Ilustracja
Fragment ulicy Radosnej w Giszowcu
(widok w kierunku zachodnim)
Państwo

 Polska

Województwo

 śląskie

Miejscowość

Katowice

Długość

368 m

Przebieg
↑ ul. Miła
0 m ← ul. Przyjazna →
140 m ↖ ul. Gościnna ↘
368 m ↙ ul. Batalionów Chłopskich
Położenie na mapie Katowic
Mapa konturowa Katowic, po prawej znajduje się punkt z opisem „ulica Radosna”
Położenie na mapie Polski
Mapa konturowa Polski, na dole znajduje się punkt z opisem „ulica Radosna”
Położenie na mapie województwa śląskiego
Mapa konturowa województwa śląskiego, w centrum znajduje się punkt z opisem „ulica Radosna”
Ziemia50°13′23,9″N 19°04′00,3″E/50,223306 19,066750
Multimedia w Wikimedia Commons

Opis i dane techniczne edytuj

 
Fragment zabudowy przy ulicy Radosnej; w tle powojenny blok przy ulicy Gościnnej
 
Zabytkowa zabudowa ulicy Radosnej na wysokości ulicy Gościnnej

Ulica Radosna przebiega przez teren katowickiej dzielnicy Giszowiec na całej swojej długości[1]. Jest to droga gminna o klasie drogi lokalnej[5]. Długość ulicy Radosnej wynosi 368 m, a jej powierzchnia 2832 m²[3]. Jest ona w administracji Miejskiego Zarządu Ulic i Mostów w Katowicach[6]. Numeracja domów przy ulicy Radosnej zaczyna się od strony wschodniej przy skrzyżowaniu z ulicami: Miłą i Przyjazną. Ulica Radosna od skrzyżowania kieruje się w stronę zachodnią i na najbliższym skrzyżowaniu z obydwu stron przecina ulicę Gościnną. Dalej, na wysokości gmachu dawnej pralni i łaźni oraz budynku kantyny[1] znajduje się jedyny przy ulicy przystanek transportu miejskiego Giszowiec Radosna[7]. Za przystankiem kieruje się dalej prosto do ulicy Batalionów Chłopskich, która jest przedłużeniem ulicy Radosnej na wysokości zakrętu[1].

W systemie TERYT ulica widnieje pod numerem 18322[8]. Kod pocztowy dla adresów parzystych 2-10 i nieparzystych 1-25 to 40-471, natomiast dla numerów parzystych 12 do końca i nieparzystych 27 do końca to 40-472[9]. Wierni rzymskokatoliccy mieszkający przy ulicy Radosnej przynależą do parafii św. Barbary[10]

Ulica ta na wysokości ulicy Gościnnej przecina zielony szlak turystyczny – Szlak Dwudziestopięciolecia PTTK[11].

Ulicą kursują autobusy miejskiego transportu zbiorowego na zlecenie Zarządu Transportu Metropolitalnego (ZTM). W ciągu ulicy zlokalizowany jest jeden, dwustanowiskowy przystanek – Giszowiec Radosna. Według stanu z połowy grudnia 2020 roku, z obydwu przystanków odjeżdżają następujące linie: 30, 72, 108, 223, 292, 672N, 674 (w kierunku zachodnim), 695 i 920. Linie te łączą bezpośrednio z większością dzielnic Katowic, a także z ościennymi miastami, w tym z Mikołowem, Mysłowicami i Siemianowicami Śląskimi[7].

Wzdłuż ulicy, według stanu z połowy grudnia 2020 roku, zlokalizowane są następujące instytucje oraz placówki: restauracja[12], hala sportowa dla Zapaśniczego Klubu Sportowego Tytan 92[13] i siedziba XVI Szczepu Harcerskiego Związku Harcerstwa Polskiego[14].

Historia edytuj

 
Pierwotny projekt osiedla robotniczego Giszowiec z 1910 roku, w niektórych miejscach różniący się od powstałego później osiedla; na planie znajduje się również ówczesna Ringstraße, jako ulica okrężna wokół obecnego placu Pod Lipami

Ulica Radosna została wytyczona i wbudowana wraz z wraz z całym osiedlem patronackim Giszowiec z inicjatywy ówczesnego dyrektora generalnego spółki Georg von Giesches Erben – Antona Uthemanna, w latach 1907–1910[15]. Ulica ta, podobnie jak pozostałe na nowym osiedlu patronackim drogi wewnętrzne, posiadały nawierzchnię szutrową i były tej samej szerokości. W środku ulicy utwardzona jezdnia miała szerokość 3,5 m, a wzdłuż jezdni zbudowano brukowane rynsztoki obłożone darnią, a dalej znajdowały się ciągi dla pieszych[16]. Nadano jej nazwę Ringstraße. Ówcześnie była ona ulicą okrężną, otaczającą Ring (obecnie plac Pod Lipami) od północy, zachodu i południa[17]. Po 1922 roku nazwę drogi przemianowano na ulicę 1 Maja[2].

W czasie II wojny światowej ulica nosiła nazwę Horst Wessel straße. Po wojnie przywrócono przedwojenną nazwę ulicy – 1 Maja. Po 1951 roku ulicę przemianowano na ulicę Marii Curie-Skłodowskiej. Od 21 listopada 1962 droga ta nosi obecną nazwę – ulica Radosna[2]. Według mapy z 1973 roku, autobusy nie kursowały wzdłuż tej ulicy, a jedynie przejeżdżały w trzech miejscach w kierunku placu Czerwonych[17].

 
Budynek dawnej pralni i łaźni przy ul. Radosnej 35a

Aby zapewnić mieszkania dla coraz większej liczby górników powstałej w 1964 roku kopalni Staszic, w 1969 roku zapadła decyzja o wyburzeniu zabytkowego Giszowca (w tym domów przy obecnej ulicy Radosnej) i postawieniu na jego miejscu osiedla, złożonego z dziesięciopiętrowych wieżowców. Na przełomie lat 60. i 70. XX wieku rozpoczęto wyburzanie osiedla Giszowiec. Wyburzeniu groziło całe osiedle, dlatego też rozpoczęto działania celem jej uratowania. Przetrwała jedynie jedna trzecia części zabytkowej zabudowy[2]. Doszło też do częściowego zmiany układu urbanistycznego – ulica Radosna uległa skróceniu do północnego fragmentu, łącząc się z ulicą Batalionów Chłopskich[17].

Układ urbanistyczny na całej obecnej długości ulicy Radosnej wraz z przyległymi budynkami 18 sierpnia 1978 roku wpisano do rejestru zabytków, co zaniechało planom przekształcenia placu i wyburzeniu wokół nich budynków. Wpisano wówczas do rejestru m.in. znajdujący się przy ulicy budynek pralni i łaźni[2]. Ze względu na zły stan techniczny w 1980 roku budynki domu noclegowego przy ulicy Radosnej skreślono z rejestru zabytków i je wyburzono. Zachowano jedynie budynek dawnej kantyny[2]. Według mapy z 1985 roku ulicą Radosną zaczęto już prowadzić ruch autobusowy. Ulicą kursowało wówczas pięć linii autobusowych: 12, 30, 72, 121 i 674[17].

7 maja 2002 roku budynek kantyny wpisano do rejestru zabytków[4]. Budynek dawnej łaźni w części frontowej od lat 90. XX wieku zaczął pełnić funkcje gastronomiczne. W grudniu 2016 roku przeprowadzono renowację budynku, a tylne zabudowania gospodarcze rozbudowano[18].

Zabytki edytuj

 
Zabytkowy dom urzędniczy (ul. Radosna 1)
 
Zabytkowy budynek jadłodajni i kantyny (ul. Radosna 35)

Ulica Radosna jest drogą, przy której znajdują się zabytkowe obiekty. Sama również ulica, jako część układu urbanistycznego, wpisana jest do rejestru zabytków[4]. Łącznie, do rejestru zabytków wpisane są następujące obiekty:

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e OpenStreetMap: Mapa Podstawowa. www.openstreetmap.org. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  2. ↑ a b c d e f Joanna Tofilska, Giszowiec. Monografia historyczna, Katowice: Muzeum Historii Katowic, 2016, s. 30, 138-146, 210, ISBN 978-83-64356-19-3 (pol.).
  3. ↑ a b Urząd Miasta Katowice: Plan zimowego utrzymania dróg na sezon 2009/2010. www.bip.um.katowice.pl. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  4. ↑ a b c d e f Narodowy Instytut Dziedzictwa: Wykaz zabytków nieruchomych wpisanych do rejestru zabytków. Województwo śląskie. www.nid.pl. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  5. ↑ Rada Miasta Katowice, UCHWAŁA NR XL/925/13 RADY MIASTA KATOWICE z dnia 11 września 2013 r. w sprawie zaliczenia dróg na terenie miasta Katowice do kategorii dróg powiatowych oraz gminnych [online] [dostęp 2020-12-15] [zarchiwizowane z adresu 2020-10-22] (pol.).
  6. ↑ Miejski Zarząd Ulic i Mostów w Katowicach: O Zarządzie. www.mzum.katowice.pl. [dostęp 2020-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-02-24)]. (pol.).
  7. ↑ a b Zarząd Transportu Metropolitalnego: Rozkład jazdy ZTM. rj.metropoliaztm.pl. [dostęp 2020-12-15]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-08-29)]. (pol.).
  8. ↑ Główny Urząd Statystyczny: Rejestr TERYT. Wyszukiwanie. eteryt.stat.gov.pl. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  9. ↑ Oficjalny Spis Pocztowych Numerów Adresowych, Poczta Polska S.A., lipiec 2013, s. 535 [zarchiwizowane 2013-07-15].
  10. ↑ Archidiecezja katowicka: KATOWICE-GISZOWIEC, Świętej Barbary. www.archidiecezja.katowice.pl. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  11. ↑ Mapa turystyczna. mapa-turystyczna.pl. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  12. ↑ Restauracja Fest Jodło. www.facebook.com. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  13. ↑ ZKS Tytan 92 Katowice. www.facebook.com. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  14. ↑ XVI Szczep Harcerski Giszowiec. www.facebook.com. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  15. ↑ Michał Bulsa, Patronackie osiedla robotnicze. Tom 1: Górny Śląsk, Łódź 2022, s. 73-76.
  16. ↑ Hermann Reuffurth, Giszowiec: nowa górnośląska wieś górnicza Spółki Górniczej spadkobierców Georga von Giesche według projektów architektów E. i B. Zillmannów, Charlottenburg, wyd. trzecie, przetł. Bronisław Machnik, Katowice: Miejski Dom Kultury „Szopienice-Giszowiec”, 2006, s. 14, ISBN 83-918908-4-8 (pol.).
  17. ↑ a b c d Paweł Grzywocz: Plany i mapy Giszowca. www.giszowiec.info. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  18. ↑ Paweł Grzywocz: Dawny budynek pralni, magla i łaźni. www.giszowiec.info. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
  19. ↑ Narodowy Instytut Dziedzictwa: Portal mapowy. mapy.zabytek.gov.pl. [dostęp 2020-12-15]. (pol.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ulica_Radosna_w_Katowicach&oldid=71999696”