Wan (tur. Van Gölü; orm. Վանա լիճ, Wana licz; kurd. Gola Wanê) – bezodpływowe, słone jezioro leżące na Wyżynie Armeńskiej, największe i najgłębsze w Turcji. Jest największym na świecie jeziorem sodowym, silnie zasadowym (pH 9,8)[2]. Soda i inne sole pozyskiwane są przez odparowanie wody. Do 2018 uważano że w wodach jeziora żyje jeden gatunek ryb – zagrożony wyginięciem[2] endemiczny Chalcalburnus tarichi z rodziny karpiowatych odbywający wędrówki na tarło do słodkowodnych dopływów. W 2018 roku we wnętrzu mikrobialitu odkryto nowy gatunek ryby – Oxynoemacheilus ercisianus[3]. Na dnie odkryto największe znane stromatolity – wapienne kolumny o wysokości 40 m utworzone przez sinice[4].

Jezioro Wan
Ilustracja
Jezioro Wan widziane z orbity okołoziemskiej
Położenie
Państwo

 Turcja

Wysokość lustra

1640 m n.p.m.

Morfometria
Powierzchnia

3755 km²

Wymiary
• max długość
• max szerokość


120 km
80 km

Głębokość
• średnia
• maksymalna


171 m
451[1] m

Objętość

607 km³

Hydrologia
Zasolenie

19,1‰

Rzeki zasilające

Bendimahi, Zilan, Karasu, Micinger

Rzeki wypływające

bezodpływowe

Rodzaj jeziora

endoreiczne

Położenie na mapie Turcji
Mapa konturowa Turcji, po prawej znajduje się owalna plamka nieco zaostrzona i wystająca na lewo w swoim dolnym rogu z opisem „Jezioro Wan”
Ziemia38°33′55,2″N 42°56′44,0″E/38,565333 42,945556
Mapka jeziora
Jezioro i okoliczne miejscowości

Odpływ w kierunku zachodnim został zablokowany przez wulkan Nemrut. Jako jezioro bezodpływowe ma zmienny poziom wód. 18 tys. lat temu poziom wody był wyższy o 72 m, a 9,5 tys. lat temu o 300 m niższy[1].

Do Wanu wpływają rzeki: Bendimahi, Zilan, Karasu, Micinger. Na jeziorze są liczne wyspy, największymi są: Gadir, Carpanak, Ahtamar, Atrek.

Na położonej w południowej części jeziora wyspie Ahtamar stoi ormiański kościół z X wieku.

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. a b E.T. Degens i inni, A geological study of lake van, Eastern Turkey, „Geologische Rundschau”, 73 (2), 1984, s. 701–734, DOI10.1007/BF01824978.
  2. a b M. Sari, Threatened fishes of the world: Chalcalburnus tarichi (Pallas 1811) (Cyprinidae) living in the highly alkaline Lake Van, Turkey, „Environmental Biology of Fishes”, 81 (1), 2008, s. 21–23, DOI10.1007/s10641-006-9154-9.
  3. Mustafa Akkuş i inni, The discovery of a microbialite-associated freshwater fish in the world’s largest saline soda lake, Lake Van (Turkey), „Zoosystematics and Evolution”, 97 (1), 2021, s. 181–189, DOI10.3897/zse.97.62120, ISSN 1860-0743 [dostęp 2023-05-14].
  4. S. Kempe i inni, Largest known microbialites discovered in Lake Van, Turkey, „Nature”, 349, 1991, s. 605–608, DOI10.1038/349605a0.