Stromatolity
Stromatolity – formacje skalne złożone z cienkich lamin węglanu wapnia wytrąconego z wody morskiej jako efekt uboczny życia sinic. Mianem tym określane są również same skały węglanowe powstałe w miejscach wzrostu mat sinicowych.
Występują od archaiku do dziś, ale szczególnie liczne były w proterozoiku. Należą do najstarszych śladów życia na Ziemi. Występują w postaci warstw, izolowanych lub połączonych ze sobą kopułowatych form wzrostowych oraz form wielokątnych o laminach ugiętych miseczkowato. Najstarsze dotychczas odkryte stromatolity pochodzą sprzed 3,7 mld lat. Znaleziono je w formacji Isua na Grenlandii. Niewiele młodsze (o 220 mln lat) występują w kratonie Pilbara[1]. Inne, liczące 3,4–3,5 mld lat, znaleziono w południowej Afryce (grupa Sebakiwian) oraz w Australii (grupa Warrawoona). Najszerzej spotyka się je w osadach sprzed 2,8–0,6 mld lat, choć znane są przykłady z późniejszych epok, w tym liczne formacje stromatolitowe z późnego triasu i środkowej jury znajdowane w Polsce. Zanik tego typu formacji był stopniowy i wynikał najprawdopodobniej z aktywności roślinożerców uniemożliwiających rozwój warstw sinic przez zdrapywanie glonów z powierzchni. Obecnie stromatolity są rzadkie i występują jedynie w szczególnych warunkach zasolenia lub nasycenia węglanem wapnia, gdzie nie występują roślinożercy[2].
Odmianą stromatolitów są onkoidy.
Przypisy
edytuj- ↑ Allen P. Nutman, Vickie C. Bennett, Clark R. L. Friend, Martin J. Van Kranendonk, Allan R. Chivas. Rapid emergence of life shown by discovery of 3,700-million-year-old microbial structures. „Nature”, 2016. DOI: 10.1038/nature19355.
- ↑ Jerzy Dzik: Dzieje życia na Ziemi. Warszawa: PWN, 2011, s. 131–133. ISBN 978-83-01-16678-6.
Bibliografia
edytuj- W. Jaroszewski, L. Marks, A. Radomski, Słownik geologii dynamicznej, Warszawa: Wydawnictwa Geologiczne, 1985.
- S. Orłowski, M. Szulczewski, Geologia historyczna, Wydawnictwa Geologiczne, 1990.
