Wciornastek zachodni

Wciornastek zachodni (Frankliniella occidentalis) – gatunek owada z rodziny wciornastkowatych (Thripidae).

Wciornastek zachodni

Frankliniella occidentalis
(Pergande, 1895)
Wciorniastek zachodni (po prawej) oraz wciorniastek tytoniowiec (Thrips tabaci)
Wciorniastek zachodni w naturalnym środowisku
Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	zwierzęta
Typ	stawonogi
Gromada	owady
Podgromada	owady uskrzydlone
Rząd	wciornastki
Rodzina	wciornastkowate
Rodzaj	Frankliniella
Gatunek	wciornastek zachodni
Synonimy
Frankliniella conspicua Moulton, 1936 Frankliniella nubila Treherne, 1924 Frankliniella syringae Moulton, 1948

Morfologia

Rodzina wciornastkowatych wyróżnia się asymetryczną budową kłująco-ssącego aparatu gębowego oraz brakiem żuwaczki. Ich wąskie skrzydła wyposażone są w szczecinki zwiększające powierzchnię lotną. Dorosłe samce wciornastka zachodniego osiągają rozmiary 0,9–1,1 mm, a samice 1,3–1,4 mm. Ich ciało jest wąskie i wydłużone. Samce, mniejsze do samic, odznaczają się białożółtym kolorem zaokrąglonego odwłoka. Samice przyjmują kolor od żółtego do brązowego, a odwłok zakończony jest stożkowato.

Występowanie

Wciornastek zachodni pierwotnie zasiedlał zachodnią część Ameryki Północnej. Obecnie żyje niemal na całym świecie. Przenoszony na kwiatach ciętych i roślinach doniczkowych, rozprzestrzenił się w Europie, Australii, Kanadzie i północnej Afryce. Gatunek ten znalazł się również w Polsce w wyniku introdukcji, po raz pierwszy stwierdzono go w 1986 roku w jednej z warszawskich szklarni.

Ekologia

Wciornastkowate są owadami roślinożernymi. Żywią się sokami, tkankami, pyłkiem oraz nektarem roślin zielnych, zarówno jedno- jak i dwuliściennych. Są polifagami, nie wykazują preferencji w wyborze rośliny. To organizmy ciepłolubne, dlatego też w Europie wciornastka zachodniego można znaleźć głównie w uprawach szklarniowych. Zasiedlają nadziemne części roślin. Większość przedstawicieli gatunku to samice rozmnażające się na drodze arrenotokii, gdzie z niezapłodnionych komórek jajowych rozwijają się samce. Samice wykluwają się jedynie z zapłodnionych komórek jajowych. Jajeczka umieszczane są w komórkach parenchymy liści, owocach i elementach kwiatu. Rozwój składa się z czterech stadiów larwalnych. Cykl ten trwa zazwyczaj od 2 do 3 tygodni. Spadek temperatury poniżej optymalnej skraca cykl do około 13 dni. Samice przeżywają 45 dni, samce dwa razy mniej.

Wpływ na środowisko

Wciornastek zachodni negatywnie wpływa na rośliny, którymi się żywi. Powoduje deformacje płatków, odbarwienie oraz przedwczesne zapylanie i starzenie się roślin. Jest wektorem chorób m.in. brunatnej plamistości pomidora czy wirusa plamistości tytoniu. W wyniku jego działalności może nie dojść do powstania owocu.

Znaczenie dla gospodarki

Zaliczany do organizmów kwarantannowych na liście A2. Ze względu na sposób odżywiania wciornastek zachodni powoduje straty w uprawach. Zniekształcenie kwiatu czy pojawienie się plam na owocu skutkuje obniżeniem jego wartości. Walka ze szkodnikiem sprawia jednak wiele trudności. Gatunek ten łatwo się rozprzestrzenia, a wykrycie jego obecności jest stosunkowo trudne, ponieważ ukrywa się w szczelinach kwiatostanów. Ponadto gatunek ten jest uodporniony na niektóre pestycydy.

Aktualne kierunki badań

Obecnie badania związane z wciornastkiem zachodnim są głównie ukierunkowane na wynalezienie metod walki ze szkodnikiem ze względu na straty jakie wyrządza. Wiele aktualnych publikacji naukowych dotyczy również wpływu czynników środowiska na ten gatunek.