Wiechlinostrzewa fioletowa

Wiechlinostrzewa fioletowa
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	wiechlinowce
Rodzina	wiechlinowate
Rodzaj	wiechlinostrzewa
Gatunek	wiechlinostrzewa fioletowa
	Nazwa systematyczna
	Bellardiochloa variegata (Lam.) Kerguélen; Lejeunia, n.s., 110: 56 (1983)
Synonimy
	Bellardiochloa aetnensis (C.Presl) Brullo & Siracusa; Bellardiochloa variegata subsp. aetnensis (C.Presl) Giardina & Raimondo; Bellardiochloa variegata subsp. nebrodensis (Asch. & Graebn.) C.Brullo, Brullo, Giusso & Sciandr.; Bellardiochloa violacea (Bellardi) Chiov.; Festuca aetnensis C.Presl; Festuca argaea Boiss. & Balansa; Festuca breunia Facchini; Festuca nebrodensis Jan; Festuca pilosa Haller f. ex Gaudin; Festuca poiformis Host; Festuca rhaetica Suter; Festuca rhoetica Suter; Poa aetnensis Guss.; Poa brennia Facchini; Poa setifolia J.W.Zetterst.; Poa variegata Lam.; Poa violacea Bellardi; Schedonorus pilosus P.Beauv.; Schedonorus poiformis (Host) P.Beauv.; Schedonorus rhaeticus (Suter) P.Beauv.; Schoenodorus poiformis (Host) Roem. & Schult.; Schoenodorus violaceus (Bellardi) Link;
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Wiechlinostrzewa fioletowa, wiechlina fioletowa^[4] (Bellardiochloa variegata (Lam.) Kerguélen^[a]) – gatunek rośliny z rodziny wiechlinowatych (Poaceae)^[3].

Rozmieszczenie geograficzne edytuj

Występuje tylko w górach Europy Środkowej i Południowej (Pireneje i góry Półwyspu Iberyjskiego, Masyw Centralny, Alpy, Apeniny, góry Półwyspu Bałkańskiego i Karpaty) oraz na Sycylii, Korsyce i w południowej Grecji. Niektóre źródła podają, że występuje również w Turcji (na Kaukazie)^[5], jednakże według badaczy rosyjskich jest to odrębny gatunek^[6].

W Polsce jest to roślina rzadka, rośnie tylko na trzech stanowiskach w Karpatach. Dwa z nich znajdują się w Tatrach (Dolina Smytnia i Polana na Stołach), jedno w Bieszczadach na Bukowskiej Kopie. Stanowisko na Polanie na Stołach jest pochodzenia synantropijnego, wiechlinostrzewa rośnie tutaj bowiem w okolicy dawnych poletek doświadczalnych, na których na początku XX wieku wysiewano nasiona pochodzące z Alp. Również synantropijnego pochodzenia była populacja na Hali Długiej w Gorcach (zdziczała w miejscu dawnych poletek doświadczalnych). Gdy jednak utworzono tutaj park narodowy, zlikwidowano wypas, co prawdopodobnie spowodowało jej wyginięcie wskutek zmian sukcesyjnych roślinności^[6].

Morfologia edytuj

Pokrój: Roślina tworząca gęste kępy o sztywnych, cienkich źdźbłach do 50 cm wysokości^[6].
Liście: Szczecinowate, szarozielone, szorstkie, szerokości ok. 0,5 mm. Języczek liściowy długi^[7]
Kwiaty: Zebrane w 3-4 kwiatowe kłoski o długości 5-7 mm, te z kolei zebrane w luźną wiechę. Obydwie plewy trójnerwowe. Plewka dolna ma długość około 4 mm, słabo wykształconą linię grzbietową i krótką ość. Na grzbiecie jest naga, u nasady słabo owłosiona. Ma dwuzębny szczyt^[7].

Biologia i ekologia edytuj

Bylina, hemikryptofit, oreofit. Rośnie w murawach naskalnych na podłożu bezwapiennym. Kwitnie w lipcu. Liczba chromosomów 2n=14^[6].

Zagrożenia edytuj

Według klasyfikacji IUCN gatunek zagrożony wymarciem (kategoria EN)^[6]. Roślina umieszczona na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski (2006)^[8] w grupie gatunków rzadkich, potencjalnie zagrożonych (kategoria zagrożenia R). W wydaniu z 2016 roku otrzymała kategorię EN (zagrożony)^[9]. W Polskiej czerwonej księdze roślin także umieszczona w kategorii EN (zagrożony)^[10]. Wszystkie trzy istniejące w Polsce stanowiska tego gatunku znajdują się na obszarach parków narodowych (Tatrzańskiego i Bieszczadzkiego). Liczą tylko po kilkadziesiąt osobników. Wymagają monitoringu i ochrony czynnej. Populacja w Dolinie Smytniej jest zagrożona przez zarastanie jej stanowisk kosodrzewiną.

Zobacz też: Rośliny tatrzańskie.

Uwagi edytuj

↑ W „Vascular plants of Poland” (2020) gatunek występuje pod nazwą Bellardiochloa violacea (Bellardi) Chiov. Według Plants of the World online nazwa ta uznana została za synonim w 2006 przez World Grass Species - Synonymy database.

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-03] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Bellardiochloa variegata (Lam.) Kerguélen. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-03].
↑ ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 41, ISBN 978-83-62975-45-7 .
↑ Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].
↑ ^a ^b ^c ^d ^e Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.
↑ ^a ^b Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.
↑ Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.
↑ Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.
↑ Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[nazwa-5] W „Vascular plants of Poland” (2020) gatunek występuje pod nazwą Bellardiochloa violacea (Bellardi) Chiov. Według Plants of the World online nazwa ta uznana została za synonim w 2006 przez World Grass Species - Synonymy database.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-01-03] (ang.).

[powo-3] Bellardiochloa variegata (Lam.) Kerguélen. [w:] Plants of the World online [on-line]. Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-05-03].

[checklist-4] ZbigniewZ. Mirek ZbigniewZ. i inni, Vascular plants of Poland. An annotated checklist, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2020, s. 41, ISBN 978-83-62975-45-7 .

[grin-6] Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2011-03-15].

[K-7] Zbigniew Mirek, Halina Piękoś-Mirkowa: Czerwona księga Karpat Polskich. Kraków: Instytut Botaniki PAN, 2008. ISBN 978-83-89648-71-6.

[szafer-8] Władysław Szafer, Stanisław Kulczyński: Rośliny polskie. Warszawa: PWN, 1953.

[9] Red list of plants and fungi in Poland. Czerwona lista roślin i grzybów Polski. Zbigniew Mirek, Kazimierz Zarzycki, Władysław Wojewoda, Zbigniew Szeląg (red.). Kraków: Instytut Botaniki im. W. Szafera, Polska Akademia Nauk, 2006. ISBN 83-89648-38-5.

[10] Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

[11] Zarzycki K., Kaźmierczakowa R., Mirek Z.: Polska Czerwona Księga Roślin. Paprotniki i rośliny kwiatowe. Wyd. III. uaktualnione i rozszerzone.. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody PAN, 2014. ISBN 978-83-61191-72-8.

[4]

[a]

[3]

[1]

[2]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]