Wiedźmin

cykl książkowy autorstwa Andrzeja Sapkowskiego
(Przekierowano z Wiedźmin (postać))

Wiedźmin – cykl książek polskiego pisarza fantasy Andrzeja Sapkowskiego i oparta na nim franczyza medialna oraz rodzaj najemnego łowcy potworów, który dał im nazwę.

Cosplay Geralta z Rivii
Skwer Wiedźmina w Łodzi
Medalion wiedźmiński z serialu Netfliksa

Tytułowi wiedźmini zajmują się odpłatnym zabijaniem potworów zagrażających bezpieczeństwu ludzi żyjących w świecie wiedźmina. Głównym bohaterem cyklu jest wiedźmin Geralt z Rivii.

Na podstawie książek powstały m.in. serial Wiedźmin z 2002 roku, serial Netflixa Wiedźmin (2019), komiksy, monety kolekcjonerskie oraz gry komputerowe – Wiedźmin, Wiedźmin 2: Zabójcy królów i Wiedźmin 3: Dziki Gon. Książki były również adaptowane w postaci słuchowisk.

Cykl książek

edytuj

Opowiadania

edytuj

Cykl wiedźmiński (jeszcze wówczas nie planowany przez autora) zaczął się jako seria opowiadań, pierwotnie publikowanych na łamach miesięcznika „Fantastyka”. Były głównie nowymi wersjami znanych legend i baśni (nazywanymi wersjami postmodernistycznymi; sam autor w wywiadach twierdzi, że pisząc opowiadania jako metodę twórczą wybrał euhemeryzację baśni).

Pierwszym z nich było opowiadanie Wiedźmin z grudnia 1986 roku, napisane na konkurs „Fantastyki”, w którym zajęło III miejsce (I miejsce zajęło opowiadanie Wrócieeś Sneogg, wiedziaam... Marka S. Huberatha).

Kolejne opowiadanie Droga, z której się nie wraca (niezwiązane bezpośrednio z postacią Geralta z Rivii) ukazało się w sierpniowym numerze pisma w 1988 roku. Początkowo autor nie chciał nawiązywać w nim do cyklu ze świata wiedźmina, jednak kiedy cykl ten zaczął powstawać, pojawiły się w nim nawiązania do fabuły tego opowiadania. Jak wspomina pisarz, kiedy Droga, z której się nie wraca po raz pierwszy ukazała się na łamach „Fantastyki”, dokonano poprawek redaktorskich bez zgody samego Sapkowskiego (pierwotna wersja opowiadania została później opublikowana w zbiorze Coś się kończy, coś się zaczyna).

Pierwsze cztery opowiadania o Geralcie oraz Droga, z której się nie wraca, ukazały się w zbiorze opowiadań Wiedźmin, który został opublikowany nakładem wydawnictwa Reporter. Później trzynaście opowiadań wiedźmińskich ukazało się w dwóch zbiorach wydawnictwa SuperNowaOstatnie życzenie oraz Miecz przeznaczenia. Dwa opowiadania pośrednio związane z cyklem – Droga, z której się nie wraca oraz Coś się kończy, coś się zaczyna (opowiadanie-żart, opublikowane w 1994 w fanzinie „Czerwony Karzeł”, mylnie odczytywane przez niektórych jako alternatywne zakończenie sagi o wiedźminie) znaleźć można w przywołanym wcześniej zbiorze Coś się kończy, coś się zaczyna.

W 2002 roku, nakładem wydawnictwa Libros, zostały wydane dwa tomy antologii Opowieści o wiedźminie zawierające 15 opowiadań jako zestawienie dziejów Geralta.

Saga o wiedźminie

edytuj

„Saga o wiedźminie” to pięć powieści o wiedźminie Geralcie (Krew elfów, Czas pogardy, Chrzest ognia, Wieża Jaskółki, Pani Jeziora), w których Sapkowski łączy wiele wątków rozpoczętych w opowiadaniach oraz dodaje nowe. Oprócz samego wiedźmina, główną bohaterką jest również Ciri – dziecko-niespodzianka znane już z opowiadań. Nazwa „Saga o wiedźminie” została nadana przez wydawcę – Sapkowski zamierzał nazwać sagę „Krew elfów”, zaś pierwszy tom miał być pierwotnie zatytułowany Lwiątko.

Sezon Burz

edytuj
Osobny artykuł: Sezon burz.

W wywiadzie dla Radia Gdańsk (20 stycznia 2012), Sapkowski zapowiedział kontynuację wiedźmińskich przygód. Jako orientacyjną datę publikacji podał co najmniej rok lub dwa oczekiwania[1]. Sezon burz został opublikowany 6 listopada 2013.

Nowa książka (2024)

edytuj

W 2024 podano, że Sapkowski skończył pracę nad nową książką osadzoną w uniwersum, podobną do Sezonu Burz. Nie znany jeszcze jest jej tytuł; data premiery jest szacowana na koniec 2024[2].

Lista książek

edytuj

Zbiory opowiadań

edytuj

Tzw. saga o wiedźminie

edytuj

Poza tzw. sagą o wiedźminie

edytuj

Główne postacie

edytuj

Geralt z Rivii

edytuj
Osobny artykuł: Geralt z Rivii.

Geralt z Rivii jest wiedźminem, głównym bohaterem cyklu.

Osobny artykuł: Ciri.

Ciri jest księżniczką Cintry i przybraną córką Geralta i Yennefer.

Yennefer z Vengerbergu

edytuj
Osobny artykuł: Yennefer z Vengerbergu.

Yennefer jest czarodziejką, ukochaną Geralta i przybraną matką Ciri.

Jaskier

edytuj
Osobny artykuł: Jaskier (postać).

Jaskier to bard, będący przyjacielem Geralta.

Triss Merigold

edytuj
Osobny artykuł: Triss Merigold.

Triss to czarodziejka, przyjaciółka Yennefer, Geralta i Ciri.

Świat przedstawiony

edytuj
Osobny artykuł: Świat wiedźmina.

Świat przedstawiony utworów o wiedźminie obejmuje bezimienną planetę na którą ludzie przybyli z innego świata, a także inne światy równoległe, m.in. świat elfów Aen Elle, do których przenosi się, dzięki jej zdolnościom, Ciri.

Geografia

edytuj

Znany jest tylko niewielki fragment świata wiedźmina, obejmujący liczne królestwa na północy i Cesarstwo Nilfgaardu na południu.

Wiedźmini

edytuj

Oprócz Geralta, wiedźminami w książkach Sapkowskiego byli: Vesemir, Eskel, Lambert i Coën. Ciri została przeszkolona w wiedźmińskim stylu walki i była nazywana wiedźminką, ale nie została poddana Próbie Traw.

Eskel był wiedźminem, przyjacielem Geralta z lat dziecięcych, podobnym mu wiekiem i wyglądem (z wyjątkiem koloru włosów). Miał nieprzyjemną, metaliczną barwę głosu, a jego twarz szpeciła długa półokrągła blizna. Pierwszy raz jest o nim mowa w pierwszym tomie sagi (Krew elfów). Następnie pojawia się w wizji Ciri na pustyni Korath, prowadzony na szafot.

Poza cyklem wiedźmińskim, Eskel przybywa z Vesemirem na ślub Geralta i Yennefer w opowiadaniu Coś się kończy, coś się zaczyna.

W grze komputerowej Wiedźmin głos pod Eskela podkłada Piotr Warszawski.

Eskel pojawia się również w grze komputerowej Wiedźmin 3: Dziki Gon[3].

Vesemir

edytuj

Vesemir był najstarszym (w sadze określonym jako: „kto wie, czy nie starszy niż Kaer Morhen”) wiedźminem z Kaer Morhen. Mistrz miecza, nauczyciel szermierki, przekazywał Ciri swoją wiedzę o potworach. Nosił siwą brodę. Spięty i zakłopotany w obecności Triss Merigold. Geralt w rozmowie z Iolą mówi, że Vesemir był jego (przybranym) ojcem. Pojawia się w wizji Ciri na pustyni Korath, prowadzony na szafot.

Poza cyklem wiedźmińskim, Vesemir przybywa z Eskelem na ślub Geralta i Yennefer w opowiadaniu Coś się kończy, coś się zaczyna.

W serialu i filmie Wiedźmin Vesemir, grany przez Jerzego Nowaka, jest kapłanem.

W grze komputerowej „Wiedźmin” jest jedną z pierwszych postaci pojawiających się w grze. Przyprowadza nieprzytomnego po spotkaniu z Dzikim Gonem Geralta, a następnie uczestniczy w obronie Kaer Morhen przeciwko bandytom Salamandry pod wodzą Azara Javeda. Występuje również w przygodzie „Cena neutralności” dodanej w Edycji Rozszerzonej do gry. Głosu w obu przypadkach użyczył mu Miłogost Reczek.

Lambert

edytuj

Lambert był najmłodszym z wiedźminów przebywających w Kaer Morhen. Chłodny i opryskliwy, szczególnie wobec Triss Merigold. Prowadził fizyczne szkolenia Ciri. Pojawia się w jej wizji na pustyni Korath, prowadzony na szafot.

Lambert jest głównym bohaterem niezależnego filmu Pół wieku poezji później[4], pojawia się w serii gier Wiedźmin[3].

Coën był wiedźminem nieco starszym od Lamberta. Pochodził z Poviss. Nosił krótką, czarną brodę, na jego twarzy widniały blizny po przebytej ospie. Miał bardzo jasne, żółtozielone tęczówki i pocięte czerwonymi niteczkami soczewki (skutek uboczny Próby Traw). Kiedy Geralt przybywa do Kaer Morhen z Ciri, Coën zimuje w warowni po raz pierwszy. Prowadził szkolenia Ciri, odnosił się do niej przyjaźnie, czasem się z nią bawił. Pojawia się w jej wizji na pustyni Korath, prowadzony na szafot. Coën zginął w bitwie pod Brenną (Starymi Pupami).

Adaptacje

edytuj

Komiksy

edytuj
Osobny artykuł: Wiedźmin (polski komiks).

W latach 1993–1995 na podstawie opowiadań Sapkowskiego powstało sześć komiksów autorstwa Bogusława Polcha (grafika) i Macieja Parowskiego oraz samego Sapkowskiego (scenariusz). Ich tytuły to:

Zapowiedziana została także nowa adaptacja autorstwa Przemysława Truścińskiego.

W 2011 roku w dwóch kolejnych numerach magazynu Komiksowe hity ukazał się komiks Racja Stanu, autorstwa Michała Gałka (scenariusz) oraz Arkadiusza Klimka i Łukasza Pollera (grafika).

Od 2014 roku publikowane są nakładem wydawnictwa Dark Horse komiksy ze scenariuszem Paula Tobina:

  • Dom ze szkła (bazujący na serii gier)
  • Dzieci lisicy (adaptujący część Sezonu burz)
  • Klątwa kruków (bazujący na serii gier)[5]
  • Córka płomienia (bazujący na serii gier)

Film i serial polski

edytuj
Osobny artykuł: Wiedźmin (film).

W 1988 roku prawa do ekranizacji opowiadania Wiedźmin zakupił Zespół Filmowy Oko. W grudniu 1989 roku powstał krótki szkic scenariusza[6] autorstwa Dariusza Romanowskiego, jednak do realizacji filmu nie doszło.

Wiedźmin doczekał się ekranizacji w 2001 roku. Reżyserem filmu był Marek Brodzki. Scenariusz napisał Michał Szczerbic, który pod koniec wycofał się z produkcji. Rolę tytułową powierzono Michałowi Żebrowskiemu. Muzykę skomponował Grzegorz Ciechowski. Film został stworzony jako dodatkowy efekt prac nad serialem telewizyjnym, którego premiera miała miejsce jesienią 2002 roku.

Serial Netfliksa i jego prequele

edytuj

17 maja 2017 roku Netflix ogłosił, że wyprodukuje serial będący ekranizacją utworów Andrzeja Sapkowskiego. Pisarz został konsultantem kreatywnym, a jednym z producentów oprócz Lauren Schmidt Hissrich został Tomasz Bagiński[7][8]. Premiera odbyła się 20 grudnia 2019.

Po opóźnieniu wywołanym pandemią koronawirusa drugą serię zaczęto realizować w Wielkiej Brytanii latem 2020. Premiera odbyła się 17.12.2021[9][10]. Pierwsza część trzeciej serii miała premierę 29 czerwca 2023 roku, a druga 27 lipca 2023[11].

Oprócz serialu Wiedźmin platforma zamówiła kolejne produkcje osadzone w uniwersum Wiedźmina. Pierwsza, to film animowany Wiedźmin: Zmora Wilka, który premierę miał 23 sierpnia 2021[12], zaś druga - aktorski Wiedźmin: Rodowód krwi - czteroodcinkowy prequel Wiedźmina. Akcja serialu rozgrywa się 1200 lat przed wydarzeniami z sagi o Geralcie, a głównym bohaterem jest pierwszy wiedźmin[10]. Premiera odbyła się 25 grudnia 2022 roku[13].

Na rok 2024 zapowiedziano animowany film The Witcher: Sirens of The Deep[14]. Film ma opierać się na opowiadaniu „Trochę poświęcenia” ze zbioru „Miecz przeznaczenia”[15].

Gry fabularne

edytuj

W roku 2001 nakładem wydawnictwa Mag ukazała się gra fabularna Wiedźmin: Gra wyobraźni na podstawie książek Sapkowskiego. Gra ta, mimo wielu zarzutów ze strony fanów tego typu zabawy, zdobyła sobie niemałą popularność w Polsce. Postanowiono jednak poprawić błędy pierwotnej wersji systemu rozgrywki, w związku z czym prowadzono prace nad drugą wersję gry[16].

W roku 2018 nakładem wydawnictwa R. Talsorian Games wyszła druga gra fabularna w świecie Wiedźmina, The Witcher RPG[17]. Polskim wydawcą przekładu gry oraz jej linii wydawniczej jest Copernicus Corporation[18].

Gry komputerowe

edytuj

Na podstawie literatury Andrzeja Sapkowskiego stworzono trzy komputerowe gry fabularne: Wiedźmin, Wiedźmin 2: Zabójcy królów oraz Wiedźmin 3: Dziki Gon. Twórcą trylogii jest studio CD Projekt RED.

Wiedźmin
edytuj
Osobny artykuł: Wiedźmin (gra komputerowa).

Głównym bohaterem jest Geralt z Rivii. Akcja została umiejscowiona po wydarzeniach znanych z książki. Zarys fabularny, w początkowym etapie prac, zaakceptował Andrzej Sapkowski, ale nie brał on udziału w pracach nad grą. Na potrzeby reklamy gry, zespół Vader stworzył utwór pod tytułem „Sword of the Witcher”, w którego teledysku wykorzystywane są fragmenty gry. Wiedźmin miał trafić również na konsolę Xbox 360 oraz PlayStation 3 pod zmienioną nazwą – Wiedźmin: Powrót Białego Wilka. Projekt został jednak zawieszony z powodu kryzysu finansowego.

Wiedźmin 2: Zabójcy królów
edytuj

Kontynuacja gry Wiedźmin. Miała ona swoją premierę 17 maja 2011 roku. Tak jak poprzednia część opowiada historię Geralta.

Wiedźmin 3: Dziki Gon
edytuj
Osobny artykuł: Wiedźmin 3: Dziki Gon.

Oficjalna zapowiedź ukazała się 5 lutego 2013 roku. Informacje dotyczące gry opublikowała amerykańska strona miesięcznika „Game Informer” w którym „Wiedźmin 3” znalazł się na okładce numeru z marca 2013 roku[19][20][21][22][23]. Gra miała swoją premierę 19 maja 2015 roku.

Gry karciane

edytuj

W styczniu 2007 Wydawnictwo Kuźnia Gier zostało wybrane przez CD Projekt Red Studio, do stworzenia dwóch kompletnych gier karcianych towarzyszących produkcji gry komputerowej Wiedźmin. Wiedźmin – gra promocyjna dołączana była do edycji kolekcjonerskiej gry komputerowej, zaś Wiedźmin: Przygodowa Gra Karciana ukazała się w październiku 2007 i jest niezależną grą dla 2 do 4 osób (trafiła do normalnej sprzedaży 8 października 2007). Za przygotowanie obu gier odpowiadało krakowskie wydawnictwo Kuźnia Gier, a ich autorami byli: Magdalena Madej-Reputakowska, Maciej Reputakowski, Michał Stachyra, Maciej Zasowski[24].

Gra planszowa

edytuj

W 2014 wydana została gra planszowa Wiedźmin: Gra Przygodowa zaprojektowana przez Ignacego Trzewiczka[25]. Później wydana została też wersja elektroniczna tej gry[26].

Świat Wiedźmina jest jedną z dwóch domen (światów) Arkadii – największego polskiego MUD-a (tekstowej gry MMORPG). Jest również jedyną domeną MUD-a Vatt'ghern[potrzebny przypis].

Gra internetowa

edytuj

9 lipca 2008 roku pojawiła się ostateczna wersja gry internetowej The Witcher: Versus produkcji CD Projekt Red oraz One2tribe. Można się w niej wcielić w wiedźmina, czarodziejkę lub przerazę. Zdobywając kolejne poziomy dostajemy punkty talentu, które przeznaczamy na nowe umiejętności, odblokowujemy możliwość kupna nowych przedmiotów. 31 maja 2012 roku wskutek zakończenia współpracy między CD Projekt Red a one2tribe gra została oficjalnie zamknięta[27].

Gra na telefon komórkowy

edytuj

W 2007 roku studio Breakpoint wydało grę napisaną w języku Java przeznaczoną na telefony komórkowe: Wiedźmin: Krwawy szlak (wydana także w wersji anglojęzycznej jako The Witcher: Crimson Trail). Jest to gra akcji, w której gracz wciela się w wiedźmina Geralta. Używając kombinacji ciosów i wiedźmińskich znaków przedziera się przez kolejne poziomy, zabijając potwory. Gra nie jest bezpośrednio powiązana fabularnie z cyklem wiedźmińskim. Wiadomo tylko tyle, że fabuła w niej przedstawiona osadzona jest zaraz po zakończeniu treningu młodego wiedźmina Geralta[potrzebny przypis].

Muzyka

edytuj

Irlandzki piosenkarz Gavin Dunne, autor projektu Miracle of Sound, wydał następujące piosenki związane z uniwersum wiedźmina:

  • Silver and Steel – album „Level 2”, piosenka oparta na grze Wiedźmin 2: Zabójcy królów
  • Wake the White Wolf – album „Level 5”, piosenka oparta na Dzikim Gonie[28]
  • Lady of Worlds – singiel opowiadający o postaci Ciri[29]
  • Skellige Winds – singiel opowiadający o wyspach Skellige i ich mieszkańcach[30]
  • The Path – singiel na podstawie Krwi i wina; piosenka jest swoistym „pożegnaniem” z Geraltem po tym jak CD Projekt Red ogłosił, iż wspomniany dodatek będzie ostatnią grą o Wiedźminie[31]

Polski zespół Vader wydał utwór zatytułowany Sword of the Witcher.

Monety kolekcjonerskie

edytuj

W 2019 roku pojawiły się pierwsze monety kolekcjonerskie wydane przy współpracy Mennicy Gdańskiej i Andrzeja Sapkowskiego[32]. Planowanych jest 8 emisji monet, z których każda odpowiada kolejnemu opowiadaniu. W każdej emisji ukazują się dwie srebrne monety: 2 uncjowa oraz 1 kilogramowa. Pierwsze monety z serii przedstawiają wydarzenia ze zbioru opowiadań "Ostatnie Życzenie"[33].

Nawiązania w literaturze

edytuj

Do motywu wiedźmina nawiązywali m.in.

  • Tomasz Pacyński w postapokaliptycznej powieści Wrzesień (2002) – na skutek wojny wywołanej przez polskich nacjonalistów, Polska pada łupem nowych rozbiorów. Bohater powieści, Wagner, prowadzi partyzancką walkę z czołgami, helikopterami i innymi maszynami najeźdźców. Konstruuje sobie także wiedźmiński kodeks.
  • Ukraiński pisarz Władimir Wasiljew w powieści Wiedźmin z Wielkiego Kijowa (2002) – w odległej przyszłości ludzie żyją w świecie inteligentnych maszyn – koparek, ciężarówek itd., które czasem się buntują. Ich zwalczaniem zajmuje się wiedźmin.
  • Nawiązanie a właściwie zaczerpnięcie tematu ma miejsce w książce Arivald z Wybrzeża autorstwa Jacka Piekary. W ostatnim opowiadaniu pojawia się wiedźmin.
  • Pod koniec jednej z książek Andrzeja Pilipiuka zamieszczone jest opowiadanie fanowskie autorstwa Michała Smyka pt. Wieśmin. Tytułowy bohater zabija w nim niejaką Literaturlę. Opowiadanie jest parodią samej koncepcji Wiedźmina.
  • Rafał A. Ziemkiewicz napisał opowiadanie Koszt uzyskania opowiadające o Miedźwinie[34].
  • W książkach Olgi Gromyko o wiedźmie Wolsze Rednej kilkukrotnie pojawia się wzmianka o wiedźminach.
  • W 2013 ukazały się Opowieści ze świata Wiedźmina, zbiór opowiadań rosyjskich i ukraińskich pisarzy fantasy umiejscowionych w świecie wiedźmina, a ich bohaterami są znane z tego świata postaci: Jaskier, Geralt i czarodziejki[35][36].
  • W 2017 roku pojawił się zbiór opowiadań Wiedźmin. Szpony i kły, który zawiera historie wyłonione w konkursie zorganizowanym przez Nową Fantastykę[37].
  • Rafał Kosik w książce Felix, Net i Nika oraz Gang Niewidzialnych Ludzi (2004) jeden z bohaterów wypożycza książkę "Wiedźmin" (s. 104).

Zobacz też

edytuj

Przypisy

edytuj
  1. Wywiad z Andrzejem Sapkowskim. 2012-01-20. [dostęp 2012-02-08]. (pol.).
  2. Nowy "Wiedźmin" już napisany przez Andrzeja Sapkowskiego. Kiedy premiera? [online], Jedynka - Polskie Radio, 27 sierpnia 2024 [dostęp 2024-09-01] (pol.).
  3. a b Kimberley Wallace: Before You Play The Witcher 3, Reintroduce Yourself To These Important Characters. Gameinformer.com, 14 maja 2015. [dostęp 2017-04-24].
  4. Pół wieku poezji później w bazie IMDb (ang.)
  5. The Witcher | Dark Horse Digital Comics. darkhorse.com. [dostęp 2018-04-08]. (ang.).
  6. Dariusz Romanowski Wiedźmin, szkic scenariusza w zbiorach Filmoteki Narodowej-Instytutu Audiowizualnego, sygnatura S-32618
  7. Netflix zabiera się za produkcję „Wiedźmina”. Jednym z reżyserów Tomasz Bagiński. Newsweek.pl, 2017-05-17. [dostęp 2018-04-08]. (pol.).
  8. Producentka Daredevila stworzy Wiedźmina dla Netfliksa. 2017-12-09. [dostęp 2018-04-08]. (pol.).
  9. Tomasz Mileszko: Dziś premiera 2. sezonu "Wiedźmina". Gdzie oglądać nowe przygody Geralta?. Komputer Świat, 2021-12-17.
  10. a b Radosław Czyż: Sapkowski szarżujący z toporem na śmiejąca się fotografkę, czyli "Jak powstawał 'Wiedźmin'". Gazeta Wyborcza, 2020-08-26. [dostęp 2020-08-27]. (pol.).
  11. Wiedźmin - sezon 3. 2023-06-27. [dostęp 2023-11-24].
  12. Wiedźmin: Zmora Wilka. 2021-08-22. [dostęp 2023-11-24].
  13. Wiedźmin: Rodowód krwi - miniserial. 2022-12-14. [dostęp 2023-11-24].
  14. The Witcher: Sirens of The Deep | Oficjalny teaser | Netflix. [dostęp 2023-11-24].
  15. Aneta Tomczyk: The Witcher: Sirens of the Deep – Geralt powróci w anime na Netflix. Jest zwiastun. 2023-11-14. [dostęp 2024-09-01].
  16. 2 edycja – kolejne informacje | Wiedźmin: Gra Wyobraźni [online] [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  17. The Witcher Pen & Paper RPG - Gry fabularne - RPG - POLTERGEIST [online], polter.pl [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  18. The Witcher RPG po polsku - Gry fabularne - RPG - POLTERGEIST [online], polter.pl, 17 kwietnia 2018 [dostęp 2024-01-29] (pol.).
  19. Dotychczasowe okładki magazynu Game Informer. Game Informer. [dostęp 2013-11-24]. (ang.).
  20. Okładka Game Informer z marca 2013 roku. Game Informer. [dostęp 2013-11-24]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-09-10)]. (ang.).
  21. Adrian Werner: Wiedźmin 3: Dziki Gon ujawniony – Geralt w otwartym świecie. Gry-Online, 2013-02-05. [dostęp 2013-11-24]. (pol.).
  22. Wiedźmin 3: Dziki Gon – Game Informer zapowiada grę The Witcher 3: Wild Hunt. CD-Action, 2013-02-05. [dostęp 2013-11-24]. (pol.).
  23. March Cover Revealed: The Witcher 3: Wild Hunt. Game Informer, 2013-02-04. [dostęp 2013-11-24]. (ang.).
  24. recenzja karcianki. 2008-12-13. [dostęp 2015-01-10].
  25. Radosław BrzanaNajbardziej i inni, Wiedźmin: gra przygodowa – recenzja [online], Board Times – gry planszowe to nasza pasja, 27 grudnia 2014 [dostęp 2020-03-24] (pol.).
  26. Wiedźmin Gra Przygodowa, The Witcher Adventure Game PC, iOS, AND | GRYOnline.pl [online], GRY-Online.pl [dostęp 2020-03-24] (pol.).
  27. Wiedźmin: Versus WWW. Encyklopedia Gier. [dostęp 2024-01-30].
  28. Wake The White Wolf, by Miracle Of Sound. Miracle Of Sound. [dostęp 2016-08-15].
  29. Lady Of Worlds, by Miracle Of Sound. Miracle Of Sound. [dostęp 2016-08-15].
  30. Skellige Winds, by Miracle Of Sound. Miracle Of Sound. [dostęp 2016-08-16].
  31. The Path, by Miracle Of Sound. Miracle Of Sound. [dostęp 2016-08-15].
  32. Monety z Wiedźminem idą jak świeże bułeczki. Chcesz taką kupić? Lepiej się pośpiesz. Spider's Web: bizblog, 08-11-2019. [dostęp 2020-10-08]. (pol.).
  33. Mennica Gdańska [online], Mennica Gdańska [dostęp 2020-10-07] (pol.).
  34. Recenzja książki „Cała kupa wielkich braci” – literatura.gildia.pl – książki, recenzje, artykuły, nowości. literatura.gildia.pl. [dostęp 2017-11-27].
  35. Jakub Zagalski (oprac.), Rosjanie pokochali polskiego bohatera. Wiedźmin podbijał świat długo przed serialem [online], ksiazki.wp.pl, 2 czerwca 2020 [dostęp 2020-10-21] (pol.).
  36. Ewa Krzywicka. Śladami Białego Wilka. O ukraińsko-rosyjskich Opowieściach ze świata wiedźmina w Wiedźmin – polski fenomen popkultury (2016)
  37. Konrad Chwast: Tylko dla fanów wiedźmina Geralta. Szpony i kły - recenzja Spider's Web. 2017-11-16. [dostęp 2021-12-14].

Linki zewnętrzne

edytuj