Wikiprojekt:Tłumaczenie artykułów/Muzyka latynoamerykańska

Muzyka latynoamerykańska (także Muzyka Ameryki Łacińskiej) - wspólne określenie tańców, rytmów i styli muzycznych charakterystycznych dla krajów Ameryki Łacińskiej. Za korzenie muzyki latynoamerykańskiej uważa się najczęściej formy muzyczne pochodzące z Kuby, czyli mieszankę hiszpańskich elementów melodycznych i afrykańskich wpływów rytmicznych.

Istnieją także kraje, w których tradycyjną muzykę ukształtowały inne czynniki, np. w muzyki andyjskiej (Boliwia, Peru), w której pojawiają się także przedkolumbijskie składniki, jak np. pentatonika. W brazylijskiej bossa novie silne są wpływy jazzu, w argentyńskim cuarteto i chamamé można znaleźć wpływy alpejskie, włoskie i wschodnioeuropejskie.

Podział

Muzykę latynoamerykańską można podzielić na następujące grupy, niekiedy zaskakująco różne od siebie:

Tradycyjne style

Rozwinęły się już w XVIII i XIX wieku przeważnie w regionach wiejskich:

• Muzyka afrobrazylijska - powstała w Brazylii z połączenia rytmów afrykańskich niewolników z elementami portugalskimi, np. samba, samba-reggae, axé
• Muzyka afrokolumbijska - powstała w Kolumbii z wymieszania elementów europejskich i afrykańskich. W przeciwieństwie do muzyki afrokubańskiej i afrobrazylijskiej rolę głównego instrumentu pełni akordeon, np. cumbia, vallenato
• Muzyka afrokaraibska - muzyka powstała na Kubie i sąsiednich wyspach z połączenia elementów muzyki afrykańskiej i europejskiej, np. son, merengue, calypso
• Muzyka andyjska - tradycyjna muzyka krajów andyjskich, na którą wpływ miały zarówno elementy melodyki hiszpańskiej, jak i indiańska muzyka sprzed epoki konkwistadorów, np. carnavalito
• Folklor pampański - style muzyczne i taneczne, mające korzenie w hiszpańskiej muzyce ludowej, rozpowszechnione w rejonie Pampy (Argentyna, Chile, Urugwaj), np. Chacarera
• Muzyka indiańska - zróżnicowane formy muzyczne z niewielkim bądź pozbawione wpływu czynników zewnętrznych

Miejskie style muzyczne

Style miejskie powstały dopiero w XX wieku w większych miastach Ameryki Łacińskiej, częściowo ze styli tradycyjnych, częściowo z innych kierunków muzycznych:

• tango argentyńskie, melancholijny taniec z regionu La Platy, rozwinął się w Buenos Aires i Montevideo
• cuarteto, melanż włoskich, hiszpańskich i afrokaraibskich elementów, powstał w Córdobie w Argentynie

Style mieszane z innymi nurtami muzyki

Większość z nich powstała w połowie XX wieku, niektóre spośród nich poza Ameryką Łacińską.

• salsa - powstała w Stanach Zjednoczonych z różnych stylów z rejonu Karaibów
• bossa nova - powstała w Brazylii z narodowych nurtów muzycznych i jazzowego sposobu gry
• latin jazz - mieszanka jazzu z muzyką afrokubańską (gł. mambo i salsy), powstała w latach 30-ych i 40-ych XX wieku w Nowym Jorku
• rock latynoski - powstałe w Stanach Zjednoczonych i spopularyzowane w całej Ameryce Łacińskiej połączenie rocka i różnorodnych, zwłaszcza afrokaraibskich stylów
• latynoski pop - powstał poprzez włącznie do muzyki pop elementów latynoamerykańskich, z pewnymi wpływami muzyki soul i R&B
• songo - unowocześniona forma son, powstała około roku 1969, łączy elementy melodyki són z elementami rytmiki rumby, rocka, funk i rhythm and bluesa
• tex-mex, mieszanka ludowych styli z Teksasu i Meksyku

Nowe popularne style muzyki latynoamerykańskiej

Częściowo stanowią podgatunki styli tradycyjnych, częściowo dominujące wpływy mają inne style (np. Miami bass dla rio funk)

• reggaetón
• latin hip-hop
• merengue hip-hop
• latin ska
• cumbia villera
• cumbia romántica
• mangue beat
• techno cumbia
• rio funk
• electrotango
• latin house
• latin techno
• comerciales
• cuarteto merenguero
• salsa / timba
• rock nacional

Tańce i pieśni charakterystyczne dla poszczególnych krajów

Region andyjski

ballenato, yaraví

• gł. w Boliwii: cueca boliviana
• gł. w Chile: resbalosa albo refalosa, tonada
• gł. w Ekwadorze: cachullapi, chirihuaqui, pasillo
• gł. w Kolumbii: bambuco, cumbia, currulao, merengue kolumbijskie
• gł. w Peru: huayno, carnevalito, takirari, huaylarsh, saya, marinera, tondero, vals criollo, negroide, festejo, chicha

Argentyna

baguala, bailecito, carnavalito, chacarera, chamamé, chamarrita, chaya, chirihuaqui, cielito, cifra, cueca, estilo, milonga, rasguido doble, tango argentyńskie, tonada, vidala, zamba

Brazylia

axé, baião, brega, bumba-meu-boi, capoeira (początkowo styl walki), choro albo chorinho, côco, forró, frevo, lambada, maracatu, marchinha, MPB, música caipira, pagode, samba, samba-reggae, sertanejo, tropicalismo

Karaiby

calypso (z Trynidad i Tobago), danzón (z Haiti), merengue, bachata (oba z Dominikany), plena (Portoryko), reggae/dancehall (Jamajka), reggaetón (Portoryko, Panama, Dominikana, Kuba)

• charakterystyczne dla Kuby: bolero, conga, guaguancó, guajira, guaracha, habanera, lucumí, mambo, rumba, son

Meksyk

banda, corrido, danzón, canción ranchera, sandunga, son huasteca (Huapango, Son Jarocho, Son de Jalisco, Son de Michoacán, Son de Veracruz, Vals, Yucateca)

Paragwaj

balada albo canción, guarania, polka paragwajska, walc

Urugwaj

chamarrita, candombe, murga

Wenezuela

joropo llanero, pasaje, polo

pozostałe

• boliwijska Amazonia: taquirari
• wywodzące się z Hiszpanii: paso doble
• rozwinięte przez kubańskich imigrantów w USA: cha-cha-cha, gotan, jive, latin jazz, salsa

Muzycy

Paquito D'Rivera, Tito Puente, Antônio Carlos Jobim, João Gilberto, Maria João, Mario Bauza, Luiz Bonfá, Milton Nascimiento, Lalo Schifrin, Irakere, Los Van Van, Adalberto Alvarez, El Nene, Mayito Rivera, El Indio, Ricardo Amaray, Manolito Simonet, Yma Sumac, Lucha Reyes, Chucho Valdes, Ruben Blades, Willie Colon, Juan de Marcos, Isaac Delgado, Azucar Negra, NG La Banda, Manolin-el medico de la salsa, Cruks en Karnak, Quilapayún, Inti Illimani, Víctor Jara, Violeta Parra, Shakira, Daniela Mercury, Gloria Estefan, Celia Cruz, Carlinhos Brown, Marc Anthony, Thalía, Grupo Niche, Aventura, Daddy Yankee, Tego CalderónRakim y Ken-Y, Selena, Julieta Venegas itd.

Instrumenty wiodące i sekcja rytmiczna

Instrumenty

Instrumenty perkusyjne

• typowe przede wszystkim dla muzyki afrokubańskiej: achére, agbé (albo abwé), bęben bata, bombo cubano, bongosy, cowbell, gua-gua, güiro, klawesy, kongi, marakasy, palitos, shekeré, timbales
• w muzyce brazylijskiej: afoxé albo xequeré, agogo, apito (rodzaj gwizdka), atabaque, berimbau, caixa, caxixi, chocalho albo ganzá albo shaker, cuíca, pandeiro, reco-reco, repinique (także: repique), sanfona, surdo, tamburyn, trójkąt, zabumba

Instrumenty melodyczne i harmoniczne

akordeon, bandoneon (w Argentynie), cavaquinho (w Brazylii), fletnia Pana, gitara (najczęściej klasyczna), klarnet, kontrabas, pianino, skrzypce i inne instrumenty dęte (np. okaryna), puzon, trąbka)

Dodatkowe informacje

Zobacz też

• Buena Vista Social Club
• muzyka afrykańskamuzyka afrokubańska
• muzyka brazylijska
• muzyka hiszpańska
• Hiszpania
• tańce boliwijskie

Odnośniki

• ponad 280 latynoamerykańskich stacji radiowych na żywo
• leksykon rytmów latynoamerykańskich (ang.)
• Muzyka latynoamerykańska i hiszpańska - Informacje o różnych stylach muzycznych wywodzących się z krajów hiszpańskojęzycznych, wybrani piosenkarze i zespoły, tysiące wideoklipów (ang.)
• aktualne przykłady utworów muzyki latynoamerykańskiej albo nawiązującej do niej (niem. • ang. • hiszp.)

[[de:Lateinamerikanische Musik]] [[en:Latin American music]] [[fr:Musique latine]] [[he:מוזיקה לטינית]] [[hu:Latin zene]] [[ja:ラテン音楽]] [[ru:Латиноамериканская музыка]] [[fi:Latinalaisamerikkalainen musiikki]]