Wikipedia

Wilhelm Światołdycz-Kisiel

oficer Wojska Polskiego

Wilhelm Julian Światołdycz-Kisiel (ur. 11 sierpnia 1885 w majątku Poleś, zm. wiosną 1940 w Katyniu) – major kawalerii Wojska Polskiego, ofiara zbrodni katyńskiej.

Wilhelm Światołdycz-Kisiel
Ilustracja
Wilhelm Światołdycz-Kisiel (przed 1934)
major kawalerii major kawalerii
Data i miejsce urodzenia

11 sierpnia 1885
majątek Poleś

Data i miejsce śmierci

wiosna 1940
Katyń

Przebieg służby
Lata służby

do 1931 i 1939–1940

Siły zbrojne

Armia Imperium Rosyjskiego
Wojsko Polskie

Jednostki

Jazda Tatarska
16 Pułk Ułanów
10 Pułk Ułanów
5 Pułk Strzelców Konnych

Stanowiska

dowódca jazdy tatarskiej
zastępca dowódcy pułku
kwatermistrz

Główne wojny i bitwy

I wojna światowa
wojna polsko-bolszewicka
II wojna światowa
kampania wrześniowa

Odznaczenia
Krzyż Walecznych (1920–1941, czterokrotnie) Medal Pamiątkowy za Wojnę 1918–1921 Medal Dziesięciolecia Odzyskanej Niepodległości Medal Zwycięstwa (międzyaliancki) Order Świętej Anny III klasy (Imperium Rosyjskie) Cesarski i Królewski Order Świętego Stanisława III klasy (Imperium Rosyjskie)
Odznaka Dywizji Litewsko-Białoruskiej

Życiorys edytuj

Urodził się 11 sierpnia 1885 w majątku Poleś k. Łyntup na Wileńszczyźnie, w rodzinie Ludwika i Marii z Chaleckich. Jego dziadek Wilhelm Chalecki był powstańcem 1831 roku. Absolwent Gimnazjum św. Anny w Petersburgu[1] w 1906[2]. Ukończył Jelizawietgradzką Szkołę Kawalerii. Od 1907 do 1917 r. w armii carskiej – początkowo w 32 pułku dragonów[2], w 3 Dywizji Kawalerii[1], następnie w stopniu porucznika w 3 pułku huzarów Elizawietskich. Dowodził oddziałem karabinów maszynowych. Walczył w Prusach Wschodnich i na Litwie. 24 maja 1915 w czasie walk o folwark Cytowiany został ranny, i odesłany na leczenie do 34 rezerwowego szpitala polowego. 15 lipca 1915 powrócił do pułku, który w tym czasie walczył na Wołyniu, w okolicach Włodzimierza. Za odwagę wykazaną w walkach o wieś Kogilno Kisiel został odznaczony orderem św. Anny. 28 lutego 1916 awansował do stopnia sztabsrotmistrza. Pod koniec lipca 1916 pułk Kisiela został przerzucony do Besarbii. Dowodził szwadronem ckm, w czasie I wojny światowej dwukrotnie ranny[1]. Był organizatorem Wojska Polskiego na Wschodzie[3]. W lecie 1917 został wybrany delegatem komitetu żołnierzy Polaków 3 Dywizji Kawalerii na zjazd delegatów 6 Armii i na I Ogólny Zjazd Wojskowych Polaków w Piotrogrodzie. W październiku 1916 wstąpił do tworzonego I Korpusu Polskiego w Rosji. Otrzymał przydział do 2 pułku ułanów, którego formowanie miało się dopiero rozpocząć. Jednak 17 października 1916 Kisiel otrzymał uprawnienia od Naczelnego Polskiego Komitetu Wojskowego (Naczpol) na wydzielenie żołnierzy-Polaków z 3 Dywizji Kawalerii. 15 listopada 1917 rozkazem dowództwa 3 Dywizji Kawalerii został oddany do dyspozycji Naczpola, z przydziałem do 3 Dywizji dla wydzielenia żołnierzy-Polaków i sformowania polskiego szwadronu przy 3 pułku huzarów. Po utworzeniu szwadronu Kisiel wraz z oddziałem zgodnie z rozkazami miał dołączyć do 3 pułku ułanów I Korpusu Polskiego. Jednak w wyniku działań na nowo utworzonym froncie ukraińskim i przeniesieniu 3 Dywizji z frontu rumuńskiego do Donbasu, jak również nieporozumień pomiędzy gen. Dowbor-Muśnickim a gen. de Henning-Michaelisem rozkazu nie mógł wykonać. Pozostał wraz ze szwadronem (który został rozwiązany 15 lutego 1918) w Donbasie.

Po klęsce wojsk rosyjskich w walkach z bolszewikami w Donbasie, Kisiel ukrywał się pod przybranym nazwiskiem w niemieckich koloniach w Guberni Charkowskiej. 28 czerwca wstąpił do służby w Ukraińskiej Armii hetmana Skoropadskiego i otrzymał przydział w stopniu rotmistrza do Sztabu Głównego[4]. Brał udział w walkach przeciwko bolszewikom, wojskom Petlury. Za udział w walkach przeciwko wojskom Petlury został zaocznie skazany na śmierć. W wyniku zaistniałej sytuacji 14 grudnia 1918 zgłosił się do Polskiej Misji Wojskowej w Kijowie i został zarejestrowany jako oficer Wojska Polskiego (certyfikat 2304). Wyjechał do Warszawy.

Po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został przyjęty do Wojska Polskiego dekretem z 30 stycznia 1919 w stopniu majora, starszeństwo miało być określone w późniejszym terminie. Został przydzielony do I Departamentu Organizacyjno-Mobilizacyjnego Ministerstwa Spraw Wojskowych. Został wysłany do Poznania, następnie do Łodzi w celu zorganizowania systemu mobilizacyjnego[4]. Po licznych pisemnych prośbach Kisiela został przeniesiony do służby w linii. Walczył na wojnie z bolszewikami. Początkowo w 10 pułku ułanów litewskich jako 1 zastępca dowódcy pułku (walczył na froncie białoruskim w okolicach Lidy i Baranowicz) a następnie w kwietniu 1919 roku objął dowództwo Jazdy Tatarskiej i sprawował je do 8 maja tego roku[5]. Dowództwo nad Tatarami zdał Eugeniuszowi Ślaskiemu, a sam objął dowództwo szwadronu zapasowego 4 pułku ułanów. Od 3 marca do 24 kwietnia 1920 roku, w stopniu majora, pełnił obowiązki dowódcy 16 pułku ułanów wielkopolskich[6]. W czasie wojny 1920 wsławił się w bitwie pod Koziatyniem i Białą Cerkwią[4]. Został przedstawiony do odznaczenia krzyżem Virtuti Militari. 15 lipca 1920 roku został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 roku w stopniu majora, w kawalerii, w grupie oficerów byłych Korpusów Wschodnich i byłej armii rosyjskiej. Był wówczas oficerem nadetatowym 16 pułku Ułanów Wielkopolskich, oddanym do dyspozycji Oddziału V Sztabu Ministerstwa Spraw Wojskowych[7]. W sierpniu 1920 został oficerem łącznikowym Brygady Dońskich Kozaków. Ukończył kurs dla wyższych oficerów kawalerii. 27 lutego 1921 otrzymał przeniesienie z byłej Brygady Dońskich Kozaków, w której był oficerem łącznikowym, do 215 pułku ułanów na stanowisko zastępcy dowódcy pułku[8]. Sprzeczne rozkazy opóźniły objęcie stanowiska zastępcy dowódcy pułku (pułk przebywał na froncie), i przyczyniły się do negatywnych opinii o Kisielu przełożonych, co zaważyło na dalszej karierze wojskowej majora.

Po wojnie został zweryfikowany do stopnia majora rezerwy kawalerii ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919[9][10]. W 1921 ukończył kurs w Saumur we Francji[1]. 9 kwietnia 1921 został zwolniony z czynnej służby z zaliczeniem do rezerwy armii i jednocześnie jako oficer zatrzymany w służbie czynnej służył w 26 pułku ułanów[11]. W 1923 był oficerem rezerwowym 10 pułku ułanów w Białymstoku[12]. W sierpniu 1924 został przeniesiony 2 pułku strzelców konnych do 5 pułku strzelców konnych[13], gdzie pełnił funkcję kwatermistrza[14]. 30 listopada 1926 został zwolniony z czynnej służby rozkazem 4148/1916[15]. 15 maja 1930 roku został przemianowany na oficera zawodowego w stopniu majora ze starszeństwem z dniem 1 stycznia 1928 roku i 69. lokatą w korpusie oficerów kawalerii[16]. Z dniem 20 lipca 1930 roku został przeniesiony z 16 pułku ułanów wielkopolskich na stanowisko rejonowego inspektora koni w Sieradzu[17]. Z dniem 31 grudnia 1931 roku został przeniesiony w stan spoczynku[18].

W 1934 roku pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Warszawa Miasto III. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr I. Był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[19].

W sierpniu 1939 zmobilizowany do Ośrodka Zapasowego Pomorskiej Brygady Kawalerii[20]. W trakcie kampanii wrześniowej objął dowództwo oddziału kawalerii i przebijał się w kierunku Litwy. Zagarnięty przez wojska sowieckie został przewieziony do obozu w Kozielsku[1]. Według stanu na 23 grudnia 1939 był jeńcem obozu w Kozielsku[21]. Między 7 a 9 kwietnia 1940 przekazany do dyspozycji naczelnika smoleńskiego obwodu NKWD[21] – lista wywózkowa 015/2, poz. 64, nr akt 1636 z 05.04.1940[22]. Między 9 a 11 kwietnia 1940 wywieziony w transporcie do Katynia i rozstrzelany[21] przez funkcjonariuszy Obwodowego Zarządu NKWD w Smoleńsku oraz pracowników NKWD przybyłych z Moskwy na mocy decyzji Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940. Zidentyfikowany podczas ekshumacji prowadzonej przez Niemców w 1943, zapis w dzienniku ekshumacji pod datą 28.05.1943. Przy szczątkach znaleziono dwie karty pocztowe[23], nadawca: E. Kisiel[24]. Figuruje na liście AM-256-3456 (nazwisko napisane jako Kiziel) i liście Komisji Technicznej PCK pod numerem: GARF-126-03456 (Kisiel Wilhelm). Nazwisko Kisiela znajduje się na liście ofiar (pod nr 03456) opublikowanej w Gońcu Krakowskim nr 176 i w Nowym Kurierze Warszawskim nr 169 z 1943. W Archiwum Robla (pakiet 01453-08) znajduje się dziennik znaleziony przy szczątkach Włodzimierza Wojdy w którym pod datą 24.12.1939 wymieniony jest major Kisiel (bez podania imienia).

28 lipca 2000 został pochowany na terenie późniejszego Polskiego Cmentarza Wojennego w Katyniu.

5 października 2007 roku Minister Obrony Narodowej Aleksander Szczygło mianował go pośmiertnie do stopnia podpułkownika[25]. Awans został ogłoszony 9 listopada 2007 roku, w Warszawie, w trakcie uroczystości „Katyń Pamiętamy – Uczcijmy Pamięć Bohaterów”.

Życie prywatne edytuj

Mieszkał w Wilnie. Rodziny nie założył. Miał braci: Edwarda, Józefa, Kazimierza i siostrę - Helenę (p.m. Klott von Heidenfeld)

Ordery i odznaczenia edytuj

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e Podbrodzie i okolice - Wirtualna Wileńszczyzna [online], www.podbrodzie.info.pl [dostęp 2018-01-21] (pol.).
  2. ↑ a b Michał Chapała, Хороший строевой офицер..., „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” (1/2017), 2017, s. 53.
  3. ↑ Księga Cmentarna Katynia 2000 ↓, s. 264.
  4. ↑ a b c Михаил Чапала, Хороший строевой офицер…Хорошо знает пулемётное дело – Майор Вильгельм Свентолдыч-Кисель, „Piotrkowskie Zeszyty Historyczne” (t. 18 (2017), z. 1), 2017, s. 95.
  5. ↑ Jedigar 1933 ↓, s. 10.
  6. ↑ XV-lecie 16/2 Pułku Ułanów Wielkopolskich 1919–1934. Bydgoszcz: 1934, s. 21.
  7. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 28 z 28 lipca 1920 roku, s. 645.
  8. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 10 z 12 marca 1921 roku, s. 409 tu jako mjr Wilhelm Switołdycz-Kisiel.
  9. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 695.
  10. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 618.
  11. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 2, Nr 27), 1921, s. 1138.
  12. ↑ Rocznik Oficerski 1923 ↓, s. 620.
  13. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 5, Nr 89), Warszawa: MSWojsk., 31 sierpnia 1924, s. 502.
  14. ↑ Rocznik Oficerski 1924 ↓, s. 590.
  15. ↑ „Dziennik Personalny” (R. 7, Nr 50), Warszawa: MSWojsk., 24 listopada 1926, s. 416.
  16. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 196.
  17. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 11 z 18 czerwca 1930 roku, s. 209.
  18. ↑ Dz. Pers. MSWojsk. ↓, Nr 17 z 19 grudnia 1930 roku, s. 364.
  19. ↑ Rocznik Oficerski Rezerw 1934 ↓, s. 337, 846.
  20. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, Warszawa 1991, s. 134.
  21. ↑ a b c УБИТЫ В КАТЫНИ, Moskwa 2015, s. 668.
  22. ↑ Jędrzej Tucholski, Mord w Katyniu, Warszawa 1991, s. 625.
  23. ↑ Auswaertiges Amt - Amtliches Material Zum Massenmord Von Katyn, Berlin 1943, s. 256.
  24. ↑ Listy katyńskie w zasobie Archiwum Państwowego w Lublinie – Archiwum Państwowe w Lublinie [online], lublin.ap.gov.pl [dostęp 2018-01-22] [zarchiwizowane z adresu 2019-04-07] (pol.).
  25. ↑ Decyzja Nr 439/MON Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 października 2007 roku w sprawie mianowania oficerów Wojska Polskiego zamordowanych w Katyniu, Charkowie i Twerze na kolejne stopnie oficerskie. Decyzja nie została ogłoszona w Dzienniku Urzędowym MON.
  26. ↑ „Dziennik Personalny” (R.2, Nr 40), 1921, s. 1546.

Bibliografia edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Wilhelm_Światołdycz-Kisiel&oldid=72033491”