Wychowanie
Wychowanie – całokształt wpływów wychowawcy na wychowanka, który ma na celu ukształtowanie człowieka pod względem fizycznym, moralnym i umysłowym.
W szerokim znaczeniu – wychowanie to wszelkie zjawiska związane z oddziaływaniem środowiska społecznego i przyrodniczego na człowieka, kształtujące jego tożsamość, osobowość, postawy; w znaczeniu węższym – oddziaływania organizowane celowo, mające prowadzić do pożądanych zmian w funkcjonowaniu jednostek i grup[1].
Ideał wychowania
edytujNajważniejszy cel wychowania człowieka, któremu powinny zostać podporządkowane wszystkie inne cele, treści oraz metody pracy wychowawczej. Jest to ogół norm i celów wpływających na działalność wychowawczą, oraz ustalony bądź przyjęty wzorzec osobowy, którego właściwości uważa się za bez zarzutu i godne do naśladowania dla młodego człowieka.
Cele wychowania
edytujCele procesu wychowawczego zależą od czynników społeczno-ustrojowych oraz ekonomicznych danego państwa (zob. historia wychowania, np. wychowanie w starożytnej Grecji i Sparcie, wychowanie w III Rzeszy).
Proces wychowania
edytujSystem edukacji i aktywności wychowanków oraz wychowawców, umożliwiający uczniom zmienianie się w zaplanowanym przez wychowawców (nauczycieli) kierunku, to przekształcenie sposobów postrzegania świata, kształtowanie uczuć moralnych i estetycznych, postaw społecznych i przekonań, wszechstronne kształtowanie osobowości wychowanków, a także ich charakteru oraz woli.
Badanie wychowania
edytujZgodnie z metodologią badań empirycznych – wychowanie podlega zasadom i normom postępowania badawczego i zaczyna się od diagnozy pedagogicznej.
Rodzaje wychowania
edytujM.in.:
- wychowanie duchowe (zob. kultura duchowa);
- wychowanie estetyczne;
- wychowanie fizyczne;
- wychowanie moralne;
- wychowanie obywatelskie;
- wychowanie patriotyczne;
- wychowanie personalistyczne
- wychowanie seksualne;
- wychowanie umysłowe (np. Jan Ámos Komenský, Johann Heinrich Pestalozzi, Johann Friedrich Herbart, John Dewey)[2];
- wychowanie w wartościach ludzkich;
- wychowanie zdrowotne;
- edukacja dla pokoju;
- pedagogika społeczna.
Metody
edytujJedną z metod wychowania (intencjonalnego) jest świadome i celowe oddziałanie przez pedagoga lub kompetentnego wychowawcę na podmiot wychowania (człowiek) mającego na celu wytworzenie zmian psychicznych w obrębie jego osobowości.
Pedagodzy i teoretycy wychowania
edytuj- Tomasz z Akwinu (traktat o człowieku)[3]
- Jean-Jacques Rousseau (m.in. Emil, czyli o wychowaniu)
- Johann Heinrich Pestalozzi i „nauczanie wychowujące” „nauka o rzeczach”[4]
- Anton Makarenko[5]
- Helena Radlińska i jej pedagogika społeczna
- Maria Łopatkowa i wychowanie emocjonalne (pedagogika serca)[6]
Zobacz też
edytujPrzypisy
edytuj- ↑ wychowanie, [w:] Encyklopedia PWN [online], Wydawnictwo Naukowe PWN [dostęp 2020-06-26] .
- ↑ Leon Zarzecki: Teoretyczne podstawy wychowania. Teoria i praktyka w zarysie. Jelenia Góra: Karkonoska Państwowa Szkoła Wyższa w Jeleniej Górze, 2012, s. 127–131. ISBN 978-83-61955-14-6.
- ↑ Św. Tomasz z Akwinu; Przełożył i objaśnieniami zaopatrzył o. Pius Bełch, O.P: Suma Teologiczna Tom 7, Człowiek. Część druga, 1. 85-102. Katolicki Ośrodek Wydawniczy Veritas w Londynie. [dostęp 2017-06-30]. (pol.).
- ↑ Johann Heinrich Pestalozzi, [w:] Encyclopædia Britannica [dostęp 2017-07-03] (ang.).
- ↑ Małgorzata Bucior, Przedszkole Nr2 w Zamościu; Bibliografia: Aleksander Lewin, Makarenko. Konfrontacje pedagogiczne, Warszawa 1960, PZWS; Wincenty Okoń, Nowy słownik pedagogiczny, Warszawa 2004, Wydawnictwo Akademickie „Żak”: Prekursor pedagogiki opiekuńczo – wychowawczej Anton Semionowicz Makarenko. www.edukacja.edux.pl. [dostęp 2016-02-06].
- ↑ Lidia Wollman: Wychowanie w miłości. [w:] Studio Opinii > temat: Maria Łopatkowa “Pedagogika serca w dobie globalizacji” [on-line]. Stefan Bratkowski z zespołem. [dostęp 2011-09-29]. (zob. też: B. Sieradzka-Baziur (2017), Wychowanie emocjonalne w XXI wieku według pedagogiki serca Marii Łopatkowej).
Linki zewnętrzne
edytuj- Definicje wychowania w literaturze pedagogicznej. kul.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-02-15)].
- Co to jest wychowanie?
- IBUK; książki w kategorii „pedagogika społeczna”