Wikipedia

Xantholinus dvoraki

gatunek chrząszcza

Xantholinus dvoraki – gatunek chrząszcza z rodziny kusakowatych i podrodziny kusaków. Zamieszkuje palearktyczną Eurazję.

Xantholinus dvoraki
Coiffait, 1956
Systematyka
Domena

eukarionty

Królestwo

zwierzęta

Typ

stawonogi

Gromada

owady

Rząd

chrząszcze

Podrząd

chrząszcze wielożerne

Infrarząd

Staphyliniformia

Rodzina

kusakowate

Podrodzina

kusaki

Plemię

wydłużaki

Rodzaj

wydłużak

Podrodzaj

Xantholinus (Meneidophallus)

Gatunek

Xantholinus (Meneidophallus) dvoraki

Synonimy
  • Xantholinus dissimilis Coiffait, 1956
  • Xantholinus roubali Coiffait, 1956
  • Xantholinus schweigeri Coiffait, 1971
  • Xantholinus balaton Bordoni, 1973
  • Xantholinus sighisoarae Bordoni, 1973
  • Xantholinus varhegyanus Bordoni, 1973
  • Xantholinus lichtneckerti Tóth, 1985
  • Xantholinus magyaricus Tóth, 1985
  • Xantholinus pseudobalaton Tóth, 1985

Taksonomia edytuj

Gatunek ten opisany został po raz pierwszy w 1956 roku przez Henriego Coiffaita na łamach „Bulletin de la Société Entomologique de France”. Jako lokalizację typową wskazano Čelákovice w Czechach[1][2]. Epitet gatunkowy nadano na cześć Miroslava Dvořáka[1]. Jeszcze w tym samym roku Coiffait opisał również X. dissimilis z Bańskiej Bystrzycy i X. roubali z Bratysławy, ten drugi nazywając na cześć Jana Roubala[3]. W 1971 roku Coiffait opisał X. schweigeri znad jeziora Abant w azjatyckiej Turcji, epitet nadając mu na cześć H. Schweigera[4]. W 1971 roku Arnaldo Bordoni zaliczył X. schweigeri do nowego podrodzaju Xantholinus (Meneidophallus)[5], w 1972 roku podał diagnozę owego podrodzaju włączając doń siedem gatunków[6], a w 1999 roku wyznaczył X. roubali jego gatunkiem typowym[7]. W 1973 roku Bordoni opisał X. balaton z Zalaváru nad Balatonem, X. sighisoarae z Sighișoary w Rumunii oraz X. varhegyanus z Várhegy w Rumunii[8][9]. W 1985 roku László Tóth opisał X. lichtneckerti i X. magyaricus z Sukoró na Węgrzech oraz X. pseudobalaton ze Siófoku w tym samym kraju[10][2]. Wszystkie wymienione nazwy zsynonimizowane zostały z X. dvoraki, a podrodzaj Meneidophallus uznawany jest za monotypowy[11][12]. Duża liczba synonimów wynika z dużej zmienności wewnątrzgatunkowej w zakresie morfologii woreczka wewnętrznego edeagusa (endofallusa) u tego taksonu[11].

Morfologia edytuj

Chrząszcz o wąskim, silnie wydłużonym ciele długości od 6,5 do 7,5 mm[13]. Głowa jest smoliście czarna z rudobrązowymi do czerwonobrunatnych czułkami i żółtobrązowymi do rudobrązowych głaszczkami, zaopatrzona w poprzeczną mikrorzeźbę, zwykle jednak zanikłą na ciemieniu. Przedplecze jest ciemnobrązowe do czarnobrunatnego, na dysku zawsze pozbawione mikrorzeźby, natomiast przy brzegach bocznych niekiedy ze słabo zaznaczoną mikrorzeźbą poprzeczną. Odnóża są krępe, barwy żółtobrunatnej lub rudobrunatnej, o kolczastych goleniach. Pokrywy są krótkie, ciemnobrązowe do smoliście brunatnych. Odwłok jest smolisty z brązowym połyskiem[13][11]. Genitalia samca mają owalny edeagus z szeroko-taśmowatym, niezwiniętym spiralnie endofallusem[13]. Na endofallusie znajdują się dwa wierzchołkowe szeregi kolców, grupa od jednego do pięciu kolców pojedynczych w części środkowej, grupa pojedynczych kolców w części przednasadowej, cztery nasadowe szeregi kolców oraz nasadowa grupa łusek[11].

Rozprzestrzenienie edytuj

Gatunek palearktyczny, w Europie znany z Niemiec, Austrii, Danii, Szwecji, Polski, Czech, Słowacji, Węgier, Ukrainy, Rumunii, Bułgarii i europejskiej części Rosji[14], a w Azji z Syberii, Turcji, Gruzji, Kazachstanu, Kirgistanu, Tadżykistanu i Iraku[15][16]. W Polsce wykazany został z Pojezierza Dobiegniewskiego, Równiny Niemodlińskiej, południa Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i Płaskowyżu Nałęczowskiego[17]. Na „Czerwonej liście gatunków zagrożonych Republiki Czeskiej” umieszczony jest jako gatunek narażony na wymarcie (NT)[18].

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b Henri Coiffait. Un nouveau Xantholinus d’Europe centrale [Col. Staphylinidae]. „Bulletin de la Société Entomologique de France”. 60 (9), s. 163-164, 1956. 
  2. ↑ a b Lee H. Herman. Catalog of the Stapylinidae (Insecta: Coleoptera). 1758 to the End of Second Millenium. VI Staphylinine Group (Part 3). Staphylininae: Staphylinini (Quediina, Staphylinina, Tanygnathinina, Xanthopygina), Xantholinini. Staphylinidae incertae sedis. Fossils, Protactinae†. „Bulletin of the American Museum of Natural History”. 265, s. 3021–3840, 2001. 
  3. ↑ Henri Coiffait. Nouveaux Xantholininae d’Europe centrale et de la région méditerranéenne [Col. Staphylinidae]. „Bulletin de la Société Entomologique de France”. 61 (5-6), s. 139-143, 1956. 
  4. ↑ Henri Coiffait. Xantholinini nouveaux ou mal connus de la région Paléarctique occidentale. „Bulletin de la Société d’Histoire Naturelle de Toulouse”. 106 (3-4), s. 429-436, 1971. 
  5. ↑ A. Bordoni. Note sugli Xantholinus della Turchia e descrizione di una nuova specie (Col. Staphylinidae). „Redia”. 52, s. 679-689, 1971. 
  6. ↑ A. Bordoni. Revisione degli Xantholinus della fauna italiana (Col. Staphylinidae). „Redia”. 53, s. 151-237, 1972. 
  7. ↑ A. Bordoni. Designazione delle specie-tipo di alcuni sottogeneri di Coleoptera Staphylinidae. „Bollettino della Società Entomologica Italiana”. 131 (2), s. 119-120, 1999. 
  8. ↑ A. Bordoni. Note sugli Xantholinus dell’Ungheria (Col. Staphylinidae) e descrizione di due nuove specie. „Bollettino dell’Associazione Romana di Entomologia”. 27 (3-4), s. 44-51, 1973. 
  9. ↑ A. Bordoni. Notes sur les Xantholinus de Roumanie et description de nouvelles espèces (Col. Staphylinidae). „Analele Ştiinţifice ale Universităţii "Al. I. Cuza" din Iaşi. Biologie”. 19 (1), s. 149–157, 1973. 
  10. ↑ László Tóth. New and little known Xantholinus Dejean, 1821 species from Hungary (Coleoptera, Staphylinidae). „Annales Historico-Naturales Musei Nationalis Hungarici”. 77, s. 173-177, 1985. 
  11. ↑ a b c d V. I. Gusarov. Xantholinus dvoraki Coiffait, 1956, the only valid species of the subgenus Meneidophallus Bordoni, 1999, with remarkably variable internal sac of aedeagus (Coleoptera, Staphylinidae). „Zootaxa”. 1 (21), 2002. DOI: 10.11646/zootaxa.21.1.1. 
  12. ↑ A. Bordoni. New notes on some Xantholinini (Coleoptera, Staphylinidae). 183° Contribution to the knowledge of the Staphylinidae. „Onychium”. 5, s. 40–41, 2007. 
  13. ↑ a b c Andrzej Szujecki: Klucze do oznaczania owadów Polski cz. XIX Chrząszcze - Coleoptera z. 24 d Kusakowate - Staphylinidae: Wydłużaki - Xantholininae. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, Polskie Towarzystwo Entomologiczne, 1976.
  14. ↑ Xantholinus (Xantholinus) dvoraki Coiffait, 1956. [w:] Fauna Europaea [on-line]. [dostęp 2023-04-04].
  15. ↑ M. Schülke, A. Smetana: Staphylinidae. W: Catalogue of Palaearctic Coleoptera Volume 2. Hydrophiloidea-Staphylinoidea. I. Löbl, D. Löbl (red.). Wyd. Brill. Leiden, Boston: 2015, s. 304-1134.
  16. ↑ S. Anlaş. Notes on the genus Xantholinus Dejean, 1821 (Coleoptera: Staphylinidae, Staphylininae, Xantholinini) from the western Palearctic Region. „Turkish journal of entomology”. 43 (2), s. 211–225, 2019. DOI: 10.16970/entoted.516235. 
  17. ↑ gatunek: Xantholinus (Xantholinus) dvoraki Coiffait, 1956. [w:] Biodiversity Map [on-line]. [dostęp 2023-04-04].
  18. ↑ Jan Farkač, David Král, Martin Škorupík: Červený seznam ohrožených druhů České republiky. Bezobratlí. List of threatened species in the Czech Republic. Invertebrates.. Praha: Agentura ochrany přírody a krajiny ČR, 2005. ISBN 80-86064-96-4.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Xantholinus_dvoraki&oldid=70096783”