Xerophyta elegans

*Xerophyta elegans*
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	liliopodobne (≡ jednoliścienne)
Rząd	pandanowce
Rodzina	Velloziaceae
Podrodzina	Vellozioideae
Rodzaj	Xerophyta
Gatunek	Xerophyta elegans
	Nazwa systematyczna
	Xerophyta elegans (Balf.) Baker; J. Bot. 13: 234 (1875)
	Systematyka w Wikispecies
	Multimedia w Wikimedia Commons

Xerophyta elegans (Balf.) Baker – gatunek wieloletnich, niskopączkowych, kserofitycznych roślin z rodziny Velloziaceae, endemiczny dla wschodniej Republiki Południowej Afryki, gdzie występuje w Mpumalanga i KwaZulu-Natal^[3].

Morfologia edytuj

Pokrój: Słabo zdrewniałe rośliny o wysokości 30 cm, tworzące gęste kobierce^[4].

Łodyga: Sztywna, powyginana, wzniesiona, u góry ulistniona, z dołu gęsto pokryta włóknistymi pozostałościami liści.

Liście: Rozetkowe, położone w 3 rzędach, odchylone, o długości 10–20 cm, równowąsko-lancetowate, ostro wypukłe, spiczaste, ząbkowane ku wierzchołkowi.

Kwiaty: Promieniste, obupłciowe, 6-pręcikowe, wyrastające wierzchołkowo na łodydze, pojedynczo lub do 3 zebranych w grono^[5]. Okwiat sześciolistkowy. Listki okwiatu jajowate, położone w dwóch okółkach, w pąku liliowe, potem białe, po przekwitnięciu zieleniejące. Pręciki wzniesione, o niemal siedzących, równowąskich, tępych główkach. Zalążnia trójkomorowa, jajowata. Szyjka słupka długości pręcików, przechodząca w 3 sześciokrotnie rowkowane znamiona. W każdej komorze zalążni powstają dwa grube łożyska.

Owoce: Odwrotnie jajowate torebki, ostro trójkątne w przekroju, zawierające liczne, wąskie nasiona^[6].

Systematyka i nazewnictwo edytuj

Gatunek historycznie zaliczany był do monotypowego rodzaju Talbotia w podrodzinie Vellozioideae, rodziny Velloziaceae, w rzędzie pandanowców (Pandanales)^[2]. Nazwa naukowa rodzaju Talbotia została nadana na cześć Henry'ego Fox Talbota, odkrywcy tej rośliny^[6].

Typ nomenklatoryczny: Holotypem gatunku jest okaz zielnikowy, zebrany przez Henry'ego Fox Talbota w Natal, przechowywany w herbarium Kew Gardens^[7].

Synonimy nomenklatoryczne^[3]

Talbotia elegans Balf. (bazonim)
Vellozia elegans (Balf.) Talbot ex Hook.f.
Barbacenia elegans (Balf.) Pax
Talbotiopsis elegans (Balf.) L.B.Sm.

Synonimy taksonomiczne^[3]

Vellozia talbotii Balf.
Hypoxis barbacenioides Harv. ex Baker
Xerophyta minuta Baker
Vellozia elegans var. minor (Baker) Baker

Przypisy edytuj

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ ^a ^b Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-11] (ang.).
↑ ^a ^b ^c Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).
↑ Stuart M. Walters, James Cullen: The European garden flora: a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glass. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 1984, s. 328. ISBN 978-0-521-24859-4.
↑ Klaus Kubitzki: Velloziaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 459-465. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).
↑ ^a ^b Joseph Dalton Hooker. Vellozia elegans. „Curtis's Botanical Magazine”. 95, 1869.
↑ Tropicos. Missouri Botanical Garden. [dostęp 2011-02-19].

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2022-03-11] (ang.).

[kew-3] Rafaël Govaerts: World Checklist of Selected Plant Families. The Board of Trustees of the Royal Botanic Gardens, Kew. [dostęp 2022-03-11]. (ang.).

[4] Stuart M. Walters, James Cullen: The European garden flora: a manual for the identification of plants cultivated in Europe, both out-of-doors and under glass. Cambridge ; New York: Cambridge University Press, 1984, s. 328. ISBN 978-0-521-24859-4.

[kub-5] Klaus Kubitzki: Velloziaceae. W: Klaus Kubitzki (red.): The Families and Genera of Vascular Plants. T. 3: Flowering Plants. Monocotyledons. Lilianae (except Orchidaceae). Berlin Heidelberg: Springer-Verlag, 1998, s. 459-465. ISBN 3-540-64060-6. (ang.).

[curt-6] Joseph Dalton Hooker. Vellozia elegans. „Curtis's Botanical Magazine”. 95, 1869.

[7] Tropicos. Missouri Botanical Garden. [dostęp 2011-02-19].

[3]

[1]

[2]

[4]

[5]

[6]

[7]