Zapalenie wyrostka robaczkowego

Zapalenie wyrostka robaczkowego (łac. appendicitis acuta) – ostre (OZWR) lub bardzo rzadko przewlekłe[1] schorzenie jamy brzusznej spowodowane zapaleniem wywołanym najczęściej zatrzymaniem treści pokarmowej w wyrostku. Jest jedną z najczęstszych przyczyn ostrego bólu brzucha[2].

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
appendicitis acuta
Ilustracja
Przekrój podłużny przez wyrostek robaczkowy objęty zapaleniem

Etiologia edytuj

Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego jest spowodowane przez niedrożność światła wyrostka[3][4]. Najczęściej jest to efekt zatkania światła wyrostka małym kamieniem kałowym, a rzadziej rozrostem tkanki chłonnej lub owsicą[5], dochodzi do wzrostu wydzielania do jego światła, wzrostu ciśnienia i w efekcie do zaburzenia przepływu krwi w jego obrębie, co powoduje jego martwicę[2]. Niedobór błonnika może sprzyjać zapaleniu wyrostka robaczkowego[6][7][8].

Objawy edytuj

Objawy mogą zależeć od ułożenia anatomicznego wyrostka oraz podrażnienia lub niepodrażnienia otrzewnej. Najczęściej jest to ułożenie miednicze, a największe trudności diagnostyczne sprawia ułożenie zakątnicze, gdzie objawy są minimalizowane przez kątnicę[9].

Objawy zapalenia wyrostka robaczkowego to[10]:

  • silny ból początkowo w nadbrzuszu lub w okolicach pępka, który stopniowo przemieszcza się w okolice prawego dołu biodrowego. Przemieszczenie się bólu jest charakterystycznym objawem zapalenia wyrostka robaczkowego. Jest on spowodowany trzewnym charakterem bólu, który następnie zmienia charakter na somatyczny. Ból ma charakter narastający.
  • nudności i wymioty – występują niemal zawsze, charakterystyczne jest występowanie wymiotów dopiero po pojawieniu się bólu brzucha,
  • brak łaknienia,
  • nieznacznie podwyższona temperatura ciała do 38 °C, gorączka powyżej 38 °C przemawia przeciw rozpoznaniu,
  • przyspieszone tętno,
  • bolesność uciskowa w punkcie McBurneya, gdy otrzewna nie jest podrażniona,
  • obrona mięśniowa i ból po zwolnieniu ucisku – objaw Blumberga, w przypadku podrażnienia otrzewnej,
  • objaw Jaworskiego,
  • objaw Rovsinga,
  • objaw zasłonowy,
  • zatrzymanie gazów i stolca,
  • bolesność podczas badania per rectum (przez odbytnicę),
  • częste oddawanie moczu – gdy wyrostek znajduje się w okolicy miednicy mniejszej.

Typy zapalenia wyrostka robaczkowego edytuj

Diagnostyka edytuj

W przypadku podejrzenia zapalenia wyrostka robaczkowego wykonuje się badanie morfologii krwi i badanie ogólne moczu[11].

Rozpoznanie edytuj

Rozpoznanie jest ustalane na podstawie wywiadu i badania klinicznego; badania dodatkowe, w tym USG, nie stanowią podstawy rozpoznania[12].

Leczenie edytuj

 
Chirurgiczne usunięcie wyrostka robaczkowego

W leczeniu zapalenia wyrostka robaczkowego wykonuje się zabieg appendektomii, czyli usunięcia wyrostka robaczkowego. Zabieg ten można przeprowadzić klasycznie lub metodą laparoskopową.

W przypadku wystąpienia tak zwanego nacieku okołowyrostkowego, leczenie jest zachowawcze i polega na podawaniu antybiotyków, środków przeciwzapalnych, a w pierwszych dobach leczenia ścisłej diecie i nawadnianie dożylne[12].

W niepowikłanym ostrym zapaleniu wyrostka robaczkowego alternatywą dla leczenia chirurgicznego jest leczenie antybiotykiem[13].

OZWR jest najczęstszą chorobą wymagającą interwencji chirurgicznej w obrębie jamy brzusznej u kobiet w ciąży[14].

Powikłania edytuj

Powikłaniami ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego są[12]:

  • perforacja – do perforacji najczęściej dochodzi w 2 lub 3 dniu nieleczonej choroby, pojawia się nagły silny ból i nasilenie objawów otrzewnowych,
  • naciek okołowyrostkowy – jest to zlepienie pętli jelita cienkiego i sieci większej wokół zwykle perforowanego wyrostka, palpacyjnie stwierdza się dobrze ograniczony guz, który zwykle ustępuje w ciągu kilku tygodni,
  • ropień okołowyrostkowy – ropień powstaje w nacieku okołowyrostkowym, powoduje gorączkę 39–40 °C, leukocytozę 15000/mm³ i znacznie przyspieszone tętno.

Perforacja wyrostka u ciężarnej wiąże się z 35% ryzykiem poronienia[14].

Rokowanie edytuj

Rokowanie w niepowikłanym OZWR jest dobre. Śmiertelność wynosi ok. 0,25%, choć u osób starszych jest znacznie wyższa[15].

Klasyfikacja ICD10 edytuj

kod ICD10 nazwa choroby
ICD-10: K35 Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
ICD-10: K35.2 Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego z rozlanym zapaleniem otrzewnej
ICD-10: K35.3 Ostre zapalenie wyrostka robaczkowego z ropniem otrzewnej
ICD-10: K35.8 Inne i nieokreślone ostre zapalenie wyrostka robaczkowego (bez wzmianki o zapaleniu otrzewnej)
ICD-10: K36 Przewlekłe zapalenie wyrostka robaczkowego
ICD-10: K37 Nieokreślone zapalenie wyrostka robaczkowego

Przypisy edytuj

  1. Chronic appendicitis: does it exist? (en). [dostęp 2012-07-08]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-07-08)].
  2. a b Andrzej Szczeklik, Piotr Gajewski: Interna Szczeklika 2014. Kraków: Medycyna Praktyczna, 2014. ISBN 978-83-7430-405-4.
  3. Pieper R., Kager L., Tidefeldt U. Obstruction of appendix vermiformis causing acute appendicitis. An experimental study in the rabbit.. „Acta Chir Scand”. 148. 1, s. 63-72, 1982. PMID: 7136413. 
  4. Wangensteen OH, Bowers WF. Significance of the obstructive factor in the genesis of acute appendicitis. „Arch Surg”. 34, s. 496-526, 1973. 
  5. Noszczyk 2009 ↓, s. 381.
  6. Burkitt DP., Walker AR., Painter NS. Effect of dietary fibre on stools and the transit-times, and its role in the causation of disease.. „Lancet”. Dec 30;2. 7792, s. 1408-12, 1973. PMID: 4118696. 
  7. Hugh TB., Hugh TJ. Appendicectomy--becoming a rare event?. „Med J Aust”. Jul 2;175. 1, s. 7-8, 2001. PMID: 11476215. 
  8. Adamidis D., Roma-Giannikou E., Karamolegou K., Tselalidou E., Constantopoulos A. Fiber intake and childhood appendicitis.. „Int J Food Sci Nutr”. 3 (51), s. 153-7, maj 2000. PMID: 10945110. 
  9. Noszczyk 2007 ↓, s. 951.
  10. Noszczyk 2007 ↓, s. 951-952.
  11. Noszczyk 2007 ↓, s. 952.
  12. a b c Noszczyk 2009 ↓, s. 384.
  13. Paulina Salminen i inni, Five-Year Follow-up of Antibiotic Therapy for Uncomplicated Acute Appendicitis in the APPAC Randomized Clinical Trial, „Journal of the American Medical Association”, 320(12), 2018, s. 1259-1265, DOI10.1001/jama.2018.13201.
  14. a b Peter Lawrence: Chirurgia ogólna. Wrocław: Wydawnictwo Medyczne Urban & Partner, 1998, s. 214. ISBN 83-85842-19-5.
  15. Noszczyk 2009 ↓, s. 385.

Bibliografia edytuj

  • Wojciech Noszczyk (red.), Chirurgia, Warszawa: Wydawnictwo Lekarskie PZWL, 2007, ISBN 83-200-3120-6.
  • Wojciech Noszczyk, Chirurgia repetytorium, Warszawa: PZWL, 2009, ISBN 978-83-200-3843-9.