Zapaliczka cuchnąca

Zapaliczka cuchnąca
	Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	rośliny
Podkrólestwo	rośliny zielone
Nadgromada	rośliny telomowe
Gromada	rośliny naczyniowe
Podgromada	rośliny nasienne
Nadklasa	okrytonasienne
Klasa	Magnoliopsida
Nadrząd	astropodobne
Rząd	selerowce
Rodzina	selerowate
Rodzaj	zapaliczka
Gatunek	zapaliczka cuchnąca
	Nazwa systematyczna
	Ferula assa-foetida L.; Sp. pl. 1:248. 1753
	Multimedia w Wikimedia Commons

Zapaliczka cuchnąca, zakrzewka cuchnąca, asant cuchnący, asafetyda (Ferula assa-foetida) – gatunek rośliny z rodziny selerowatych. Występuje na piaszczystych i kamienistych pustyniach w północnych rejonach Indii, w Iranie i Afganistanie, niekiedy jest uprawiana w południowej Europie.

Morfologia

Bylina: W górnej części rozłożysta, do 1-1,5 m wysokości i intensywnej, niemiłej woni. Grubość łodygi dochodzi do 8 cm średnicy
Liście: Wielkie, do 1 m długości, wielokrotnie parzystosieczne
Kwiaty: Drobne, zebrane w kuliste żółte, żółtozielone baldachy. Okres kwitnienia przypada na kwiecień–maj
Owoc: W kolorze brązowym, do 3 cm długości, w kształcie jajowato-eliptycznym, owłosiony, rozpadający się na dwie rozłupki
Korzeń: Typu burakowego, gruby i mięsisty, co roku wydaje nową, dość szybko więdnącą rozetę liściową, z której wyrasta łodyga

Zastosowanie

Roślina lecznicza, stosowana w lecznictwie ludowym. W korzeniach i kłączach zawarty jest sok mleczny, w którym znajduje się gumożywica tzw. asa foetida, zwana inaczej asafetydą stosowaną w lecznictwie. Lek używany jest między innymi przeciw histerii, w żółtaczce, w przypadku puchliny wodnej, w chorobach żołądka. W małych ilościach pobudza trawienie i działa uspokajająco.
Skutki uboczne – mogą występować podrażnienia układu przewodu pokarmowego.

Roślina przyprawowa. Do tego celu służy stężała, zbrylona gumożywica (asafetyda). W początkowej fazie jest w kolorze szarożółtym, następnie czerwonobrunatnym. Używana w formie drobno ziarnistej lub jako proszek. Posiada ostry i gorzkawy smak. W swym zapachu trochę podobna do zapachu czosnku.

Osobny artykuł: Asafetyda.

Zbiór

Gumożywicę (asafetyda) pozyskuje się poprzez nacięcie górnej części korzeni, które nacina się kilka razy w roku. Na wolnym powietrzu wypływający sok mleczny tężeje w bryły, o masie dochodzącej nawet do 1 kg.

Przypisy

↑ Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
↑ Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

Bibliografia

Rośliny przyprawowe, PWRiL W-wa, 1983, ISBN 83-09-00456-7
Zbigniew Podbielkowski: Słownik roślin użytkowych. Warszawa: PWRiL, 1989. ISBN 83-09-00256-4.

[ruggiero-1] Michael A.M.A. Ruggiero Michael A.M.A. i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).

[apweb-2] Peter F.P.F. Stevens Peter F.P.F., Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-05-01] (ang.).

[1]

[2]