Zaraza czerwonawa (Orobanche lutea Baumg.) – gatunek byliny z rodziny zarazowatych (Orobanchaceae).

Zaraza czerwonawa
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

astropodobne

Rząd

jasnotowce

Rodzina

zarazowate

Rodzaj

zaraza

Gatunek

zaraza czerwonawa

Nazwa systematyczna
Orobanche lutea Baumg.
Enum. stirp. Transsilv. 2:215. 1816[3]

Zasięg występowania

edytuj

Występuje w Azji Środkowej i Zachodniej (Iran, Turcja, Armenia, Azerbejdżan, Gruzja, w Rosji Kaukaz Północny, Tadżykistan, Turkmenistan) oraz w Europie Południowej, Środkowej i Wschodniej (Austria, Belgia, Czechy, Niemcy, Węgry, Holandia, Polska, Słowacja, Szwajcaria, Estonia, Mołdawia, europejska część Rosji, Ukraina, Albania, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Chorwacja, Grecja, Włochy, Czarnogóra, Rumunia, Serbia, Słowenia, Francja, Hiszpania)[3]. W Polsce rozproszona na niżu.

Morfologia

edytuj
Pokrój
Roślina dwuletnia lub trwała, ogruczolona barwy żółtej do brunatnej, wysokości 10–50 cm[4].
Łodyga
W dole zgrubiała, ogruczolona, fioletowa lub żółta. Łuski u nasady łodygi liczna, górą skąpe[4].
Kwiaty
O zapachu goździków. Korona brunatnoczerwona, żółtawobrunatna lub ciemnoczerwona, gęsto ogruczolona, dość duża, 2-3,5 cm długości, u dołu zwężona, ku górze stopniowo rozszerzona, dzwonkowata, o krawędzi grzbietowej poniżej załamania lekko zgiętej, na samym szczycie odgiętej. Kielich o ząbkach ostrych, długości połowy rurki korony. Kwitnie od czerwca do lipca[4].

Biologia i ekologia

edytuj

Jest rośliną pasożytniczą. Pasożytuje na roślinach z rodziny motylkowatych (Fabaceae), przeważnie na lucernie (Medicago sp.), rzadziej na innych[5], np. na wilżynach (Ononis sp.). Kwitnie od maja do czerwca[6]. Liczba chromosomów: n = 19, 2n = 38[5].

Zagrożenia i ochrona

edytuj

W latach 2004–2014 roślina była objęta w Polsce ochroną ścisłą, od 2014 roku podlega częściowej ochronie gatunkowej[7]. Umieszczona na polskiej czerwonej liście w kategorii NT (bliski zagrożenia)[8].

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2011-11-17] (ang.).
  3. a b Orobanche lutea. [w:] Germplasm Resources Information Network (GRIN) [on-line]. United States Department of Agriculture. [dostęp 2011-11-17]. (ang.).
  4. a b c Bolesław Broda, Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1973.
  5. a b Luis Carlón, Gonzalo Gómez Casares, Manuel Laínz, Gonzalo Moreno Moral, Óscar Sánchez Pedraja, Gerald M. Schneeweiss: Orobanche lutea. [w:] Index of Orobanchaceae [on-line]. 2005–. [dostęp 2014-10-26]. [zarchiwizowane z tego adresu (2013-12-29)]. (ang.).
  6. Martin Červenka, Viera Feráková, Milan Háber, Jaroslav Kresánek, Libuše Paclová, Vojtech Peciar, Ladislav Šomšák: Świat roślin, skał i minerałów. Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, 1982. ISBN 83-09-00462-1.
  7. Dz.U. z 2014 r. poz. 1409 – Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2014 r. w sprawie ochrony gatunkowej roślin.
  8. Kaźmierczakowa R., Bloch-Orłowska J., Celka Z., Cwener A., Dajdok Z., Michalska-Hejduk D., Pawlikowski P., Szczęśniak E., Ziarnek K.: Polska czerwona lista paprotników i roślin kwiatowych. Polish red list of pteridophytes and flowering plants. Kraków: Instytut Ochrony Przyrody Polskiej Akademii Nauk, 2016. ISBN 978-83-61191-88-9.

Bibliografia

edytuj
  • Bolesław Broda, Jakub Mowszowicz: Przewodnik do oznaczania roślin leczniczych, trujących i użytkowych. Warszawa: Państwowy Zakład Wydawnictw Lekarskich, 1973.