Zasłonak torfowy
Zasłonak torfowy (Phlegmacium saginum (Fr.) Niskanen & Liimat.) – gatunek grzybów należący do rodziny zasłonakowatych (Cortinariaceae)[1].
| |
| Systematyka | |
| Domena | |
|---|---|
| Królestwo | |
| Typ | |
| Klasa | |
| Rząd | |
| Rodzina | |
| Rodzaj | |
| Gatunek |
zasłonak torfowy |
| Nazwa systematyczna | |
| Phlegmacium saginum (Fr.) Niskanen & Liimat. Fungal Diversity: 10.1007/s13225-022-00499-9, [26] (2022) | |
.jpg)
Systematyka i nazewnictwo
edytujPozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Phlegmacium, Cortinariaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy zdiagnozował go w 1821 r. Elias Fries nadając mu nazwę Agaricus saginus. Obecną nazwę nadali mu Tuula Niskanen i Kare Liimatainen w 2022 r.[1]
- Agaricus saginus Fr. 1821
- Cortinarius saginus (Fr.) Fr. (1838
- Cortinarius saginus (Fr.) Fr. 1838 subsp. saginus
- Cortinarius subtriumphans Rob. Henry ex P.D. Orton 1960
- Cortinarius subtriumphans f. cephalixoides (M.M. Moser) Nespiak 1975
- Cortinarius subtriumphans f. eriophorus (M.M. Moser) Nespiak 1975
- Cortinarius subtriumphans Rob. Henry ex P.D. Orton 1960 f. subtriumphans
- Cortinarius subtriumphans var. cephalixoides (M.M. Moser) Kuhn.-Fink. & Peintner 2003
- Cortinarius subtriumphans Rob. Henry ex P.D. Orton 1960) var. subtriumphans
- Cortinarius validus J. Favre 1948
- Phlegmacium subtriumphans (Rob. Henry ex P.D. Orton) M.M. Moser 1960
- Phlegmacium subtriumphans var. cephalixoides M.M. Moser 1960
- Phlegmacium subtriumphans var. eriophorum M.M. Moser 1960
- Phlegmacium subtriumphans (Rob. Henry ex P.D. Orton) M.M. Moser 1960 var. subtriumphans
- Phlegmacium validum (J. Favre) M.M. Moser 1960
- Phlegmacium validum(J. Favre) M.M. Moser 1953[2].
Nazwę polską nadał Andrzej Nespiak w 1975 r. dla synonimu Cortinarius validus. Używał też nazwy zasłonak zdobny (dla synonimu Cortinarius subtriumphans[3]. Łacińska nazwa gatunkowa saginus w tłumaczeniu na język polski oznacza gruby, masywny[4]. Wszystkie te nazwy są niespójne z aktualną nazwą naukową[1].
Morfologia
edytujŚrednica 5–10 cm, za młodu półkulisty, potem łukowaty, w końcu płaski z szerokim i tępym garbem. W stanie suchym powierzchnia matowa, w stanie wilgotnym błyszcząca i lepka. Barwa ochrowożółta lub ochrowopomarańczowa, przy brzegu jaśniejsza. Pokryty jest ciemniejszymi pozostałościami zasnówki, wskutek czego wygląda jak plamisty. Brzeg długo pozostaje połączony z trzonem białą zasnówką[5].
Wąsko przyrośnięte, początkowo białawe, potem od zarodników ochrowobrązowe[5].
Wysokość 6–9 cm, grubość 1–2,5 cm, walcowaty lub pałkowaty, sprężysty, początkowo pełny, potem pusty. Powierzchnia biaława do ochrowożółtej ze strefą pierścieniową będącą pozostałością osłony[5].
Gruby, białawy, o nieco cierpkim smaku, bez zapachu[5]. Pod działaniem 3% KOH zmienia barwę na złotożółtą do żółtobrązowej[4].
Elipsoidalne lub migdałowate, słabo lub średnio brodawkowate, o rozmiarach 8,5–11 (12) × 5–6 (8) μm[6].
Występowanie i siedlisko
edytujZnane są jego stanowiska tylko w Europie i w Kanadzie[7]. W piśmiennictwie naukowym na terenie Polski jako Cortinarius phoeniceus) do 2003 r. podano 2 stanowiska[3].
Rośnie na ziemi w lasach iglastych pod świerkiem lub sosną, często wśród krzewinek borówki czarnej[3]. W Europie występuje głównie w górach[4] oraz na pogórzu i terenach pagórkowatych[5].
Znaczenie
edytujW niektórych atlasach grzybów opisywany jest jako grzyb jadalny[5]. Odradza się jednak zbierania zasłonaków w celach spożywczych, są one bowiem trudne do odróżnienia, a niektóre gatunki są trujące, nawet śmiertelnie[8].
Gatunki podobne
edytujCharakterystycznymi cechami zasłonaka torfowego są; siedlisko (pod drzewami iglastymi), ochrowożółta do ochrowopomarańczowej barwa kapelusz, jaśniejsza przy brzegu, plamki na powierzchni kapelusza. Zasłonak żółtozłoty (Cortinarius triumphans) rośnie pod brzozami i odróżnia się raczej żółtym kapeluszem, kremowymi, liliowymi, szarawymi do purpurowobiałych blaszkami, żółtym miąższem[6]. Plamkowaty kapelusz ma także zasłonak glinkowaty (Cortinarius bolaris), ale plamki te (łuski) są czerwone, jego miąższ po uszkodzeniu zmienia barwę na pomarańczowożółtą, a poza tym gatunek ten rośnie tylko pod drzewami liściastymi (głównie bukami)[5].
Przypisy
edytuj- ↑ a b c d Index Fungorum [online] [dostęp 2023-01-15] (ang.).
- ↑ Species Fungorum [online] [dostęp 2018-01-19] (ang.).
- ↑ a b c Władysław Wojewoda, Krytyczna lista wielkoowocnikowych grzybów podstawkowych Polski, Kraków: W. Szafer Institute of Botany, Polish Academy of Sciences, 2003, ISBN 83-89648-09-1.
- ↑ a b c Fredi Kasparek, Cortinarius saginus, [w:] Der Tintling: Pilz-Wochenkalender, t. 5, 2004, s. 13.
- ↑ a b c d e f g Pavol Škubla, Wielki atlas grzybów, Poznań: Elipsa, 2007, ISBN 978-83-245-9550-1.
- ↑ a b Cortinarius saginus / Cortinaire pansu [online], Champignions du Qébec [dostęp 2018-01-19].
- ↑ Discover Life Maps [online] [dostęp 2018-01-19].
- ↑ Andreas Gminder, Atlas grzybów. Jak bezbłędnie oznaczać 340 gatunków grzybów Europy Środkowej, 2008, ISBN 978-83-258-0588-3.