Wikipedia

Zofia Żelska-Mrozowicka

Zofia Janina z Żelskich Mrozowicka (ur. 14 kwietnia 1888 w Husiatynie, zm. 27 września 1970 roku w Gdyni) – dziennikarka, działaczka społeczna.

Zofia Janina Żelska-Mrozowicka
Herb
Ogończyk
dziennikarka, działaczka społeczna
Rodzina

Żelscy herbu Ogończyk

Data i miejsce urodzenia

14 kwietnia 1888
Husiatyn

Data i miejsce śmierci

27 września 1970
Gdynia

Ojciec

Józef Artur Konstanty Żelski

Matka

Klementyna Brzeska

Mąż

Adam Kazimierz Mrozowicki

Dzieci

Jan Klemens, Kazimierz Artur, Józef Michał

Rodzeństwo

Aleksander, Maria Anna

Grób Zofii Żelskiej-Mrozowickiej na cmentarzu Witomińskim

Życiorys edytuj

Urodziła się 14 kwietnia 1888 w Husiatynie, majątku rodziców, jako córka Józefa Artura Konstantego Żelskiego herbu Ogończyk i Klementyny Brzeskiej herbu Bończa[1]. Jej babka Aleksandra z Dwernickich była córką generała Józefa Dwernickiego[2]. Odebrała staranne wychowanie domowe w rodzinnym Husiatynie na Podolu rosyjskim, następnie uczyła się na Pensji Jadwigi Sikorskiej w Warszawie oraz w Szkole Pracy Domowej Kobiet generałowej Jadwigi Zamoyskiej w Zakopanem[3].

W 1909 roku, po ślubie z Adamem Kazimierzem Mrozowickim, zamieszkała w majątku męża, Korabnikach koło Skawiny. Poza wychowywaniem synów, zajmowała się wówczas również działalnością oświatową wśród włościan, pełniła m.in. funkcję sekretarza Koła Pań Wiejskich w Krakowie[4]. W 1910 roku została przewodniczącą nowo powstałego Związku Niewiast Katolickich w Skawinie[5]. W czasie I wojny światowej czynnie włączyła się w działalność charytatywną organizacji katolickich pod auspicjami biskupa Adama ks. Sapiehy, skupionych w Książęco-Biskupim Komitecie Pomocy dla Dotkniętych Klęską Wojny; była obok: Klary Jelskiej, Marii hr. Tarnowskiej, Karoliny Kupskiej, Emilii z Fihauserów Korostyńskiej i Teresy Marii Kazimierzowej ks. Lubomirskiej, jedną z najbardziej zasłużonych osób biorących udział w tej działalności[6]. M. in. organizowano z jej inicjatywy w Skawinie zbiór składek na Legiony i Czerwony Krzyż; jesienią 1915 roku zorganizowano pomoc dla głodującej Warszawy, matki i dziewczęta z okolic Krakowa zbierały po wsiach dary w naturze i organizowano loterie fantowe, z których dochód został przekazany do Komitetu w Krakowie z przeznaczeniem dla Warszawy, zorganizowano opiekę nad ubogimi w parafiach, zwłaszcza nad sierotami. 24 lipca 1917 roku na pierwszym zjeździe Związku Katolickich Stowarzyszeń Kobiet i Dziewcząt Pracujących w Krakowie została wybrana na członka Wydziału Głównego tej organizacji. Na drugim zjeździe związku 30 czerwca 1918 roku wygłosiła referat programowy pod tytułem: „Budowanie ducha narodowego w Stowarzyszeniu – przygotowaniem kobiety polskiej do pracy w Ojczyźnie”[7][8][9].

Po I wojnie światowej, w której poległ jej mąż, oficer rez. artylerii armii Austrio-Węgier, zdecydowała się sprzedać majątek Korabniki i zajęła się działalnością dziennikarską. Mieszkała z synami w: Rabce, Krakowie, Oksywiu obok Gdyni, Poznaniu i Toruniu[10][11]. Od 1933 roku zamieszkała w Gdyni, gdzie jej syn Jan Klemens studiował w Szkole Morskiej[12].

Od 1929 roku była członkiem Związku Dziennikarzy Polskich; jako dziennikarka używała nazwiska Żelska-Mrozowicka oraz inicjałów: Z.Ż.M., Żel., Z.Mr., Z.M., Ż.M, Z.Z.-M., zzM, Mr. Od 1933 roku, po przeniesieniu się do Gdyni, publikowała w „Kurierze Bałtyckim”, była również korespondentką i felietonistką „Ilustrowanego Kuriera Codziennego”, „As Ilustrowanego Magazynu Tygodniowego", „Dziennika Bydgoskiego” i „Gazety Ludowej”. Jej artykuły z tego okresu stanowią cenne źródło do dziejów budowanej w latach 30. Gdyni[13]. Uczestniczyła w „czwartkowych wieczorach” ówczesnego Klubu Literackiego w Gdyni[3].

W czasie okupacji została wysiedlona z Gdyni, jak wielu jej mieszkańców, którzy nie zostali zesłani do obozów koncentracyjnych i zamordowani w Piaśnicy i Stutthofie; zamieszkała w Warszawie, gdzie współpracowała z podziemiem dziennikarskim[14].

Po wojnie, jako jedna z pierwszych wysiedlonych, wróciła do Gdyni i była razem z Józefem Iżyckim i Marią Mikulską, jedną z współorganizatorów pierwszej codziennej gazety w Gdyni „Biuletynu Bałtyckiego”, następnie wzięła udział w tworzeniu „Dziennika Bałtyckiego”[13]. Kiedy w 1949 roku redakcja przeniesiona została do Gdańska, a Egzekutywa Komitetu Wojewódzkiego PZPR oceniła gazetę, jako „…zarażoną kwiatkowszczyzną i drobnomieszczaństwem”, która „..opanowana została przez strukturalne zdeformowane elementy sanacyjne”, i nastąpiła czystka, została usunięta z grona piszących dziennikarzy[15]. Poza pracą w „Dzienniku Bałtyckim” do początków lat 50. była również korespondentką gazety emigracyjnej wydawanej w Londynie „Jutro Polski”. Publikowała również w: „Gazecie Lubelskiej”, „Słowie Powszechnym”, „Ilustrowanym Kurierze Polskim”, „Gazecie Ludowej”, „Polsce Zachodniej” i „Gazecie Morskiej”[3].

Poślubiła 16 stycznia 1909 roku w Krakowie ziemianina Adama Kazimierza Mrozowickiego, z którym pozostawiła synów: Jana Klemensa[12], Kazimierza Artura oraz Józefa Michała[3].

Zmarła 27 września 1970 roku w Gdyni i została pochowana na cmentarzu Witomińskim tamże[3] (kwatera 57-10-68)[16].

Wywód przodków edytuj

4. Józef Artur Żelski      
    2. Józef Artur Konstanty Żelski
5. Aleksandra Dwernicka        
      1. Zofia Żelska
6. Wincenty Brzeski    
    3. Klementyna Brzeska    
7. Maria Czajkowska      
 

Przypisy edytuj

  1. ↑ http://www.genesis.jaxasoft.se/genesis/genesis.aspx?id=338 [dostęp: 2018-12-04]
  2. ↑ Seweryn Uruski, Rodzina. Herbarz szlachty polskiej, t. 3, Warszawa 1906, s. 304.
  3. ↑ a b c d e Encyklopedia Gdyni, (biogram: Żelska-Mrozowicka Zofia Janina), Gdynia, s. 984, 2006.
  4. ↑ Kalendarz krakowski Józefa Czecha na rok 1913, Kraków, 1913.
  5. ↑ Oświata Ludowa. Organ Krakowskiego Towarzystwa Oświaty Ludowej, nr III/1911, s. 110
  6. ↑ "Sprawozdanie z ruchu religijnego, naukowego i społecznego" z dnia 18 lipca 1916 roku, Kraków, 1916.
  7. ↑ Kobieta Polska. Pismo Stowarzyszeń Katolickich Kobiet i Dziewcząt Pracujących, Kraków, nr 6/1917, czerwiec 1917.
  8. ↑ Kobieta Polska. Pismo Stowarzyszeń Katolickich Kobiet i Dziewcząt Pracujących, Kraków, nr 9/1917, wrzesień 1917.
  9. ↑ Kobieta Polska. Pismo Stowarzyszeń Katolickich Kobiet i Dziewcząt Pracujących, Kraków, nr 6/1918, czerwiec 1918.
  10. ↑ Edward Muszalski, Mrozowicki Józef Michał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, tom XXII, s. 205-206, 1977.
  11. ↑ Księga Adresowa i Informacyjna miasta Torunia, Toruń, s. 187, 1932.
  12. ↑ a b Encyklopedia Gdyni (biogram: Mrozowicki Jan Klemens), Gdynia, s. 481, 2006.
  13. ↑ a b Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza1945 – 2005, Gdańsk, s. 197, 2008.
  14. ↑ Eugeniusz Rudziński, Wojna i konspiracja. Wspomnienia dziennikarzy polskich, Warszawa, 1987.
  15. ↑ Encyklopedia Gdyni, Gdynia, s. 162-163, 2006.
  16. ↑ https://gdynia.grobonet.com/grobonet/start.php?id=detale&idg=66736&inni=0&cinki=1 [dostęp 2020-06-03]

Bibliografia edytuj

  • Encyklopedia Gdyni, (biogram: Żelska-Mrozowicka Zofia Janina), Gdynia, 2006.
  • Encyklopedia Gdyni (biogram: Mrozowicki Jan Klemens), Gdynia, 2006.
  • Edward Muszalski, Mrozowicki Józef Michał, [w:] Polski Słownik Biograficzny, t. XXII, 1977.
  • Słownik dziennikarzy i publicystów Pomorza 1945 – 2005, Gdańsk 2008, s. 197.
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Zofia_Żelska-Mrozowicka&oldid=72625282”