Zygmunt Rau
Zygmunt August Rau (ur. 13 października[1] 1887 w Berdyczowie[2][1], zm. w kwietniu 1945 w KL Mauthausen-Gusen[1]) – polski inżynier elektryk i działacz niepodległościowy.
| |
| Pełne imię i nazwisko |
Zygmunt August Rau |
|---|---|
| Data i miejsce urodzenia |
13 października 1887 |
| Data i miejsce śmierci |
kwiecień 1945 |
| Miejsce spoczynku | |
| Alma Mater | |
| Odznaczenia | |
| |
Życiorys edytuj
Działalność zawodowa edytuj
Uczył się gimnazjum w Żytomierzu, gdzie był zaangażowany w działalność niepodległościowej korporacji uczniowskiej. Po jego ukończeniu w 1905[3] podjął studia elektrotechniczne w Instytucie Elektrotechnicznym w Liège. W Belgii był współzałożycielem „Czytelni Polskiej”, z czasem zostając także jej prezesem. Po przekształceniu czytelni w Stowarzyszenie Polskiej Młodzieży Postępowej „Spójnia”, został członkiem jej zarządu[2]. W 1909 ukończył studia w Liège, uzyskując dyplom inżyniera elektryka[3].
Następnie wyjechał do Rosji gdzie przebywał m.in. w Moskwie, Władykaukazie i Kursku, pracując w biurach konstrukcyjnych i projektowych, związanych z realizacją oświetlenia i tramwajów[2]. Po pobycie w Tbilisi gdzie pracował w elektrowni, przeniósł się do oddziału AEG w Charkowie, a następnie[4], w 1915 do oddziału firmy w Sosnowcu, a także do pracy w kopalni „Saturn” w Czeladzi[2]. Tam jako sekretarz Polskiej Partii Socjalistycznej[2] oraz pracował społecznie w spółdzielczości[3]. Podczas pobytu w Zagłębiu był członkiem zarządu klubu pracowników, członkiem zarządu i prezesem stowarzyszenia spożywców „Praca”, a także radnym Rady Miejskiej w Czeladzi i kandydatem na burmistrza miasta[4]. W latach 1918–1920 pracował w elektrowni tramwajowej w Warszawie i jednocześnie udzielał się społecznie w Spółdzielni Pracowników Tramwajowych „Prąd”. Przez następne dwa lata był dyrektorem elektrowni w Grudziądzu[3].
W 1922 podjął pracę w Elektrowni Łódzkiej jako inżynier ruchu, w 1926 jako kierownik biura budowy, w 1932 zostając jej prokurentem[4], a następnie wicedyrektorem do spraw technicznych i od 1936 pełnił jednocześnie funkcję kierownika wydziału sieci[3].
II wojna światowa edytuj
Podczas II wojny światowej pracował w Wytwórni Maszyn Elektrycznych „Elektrobudowa” w Łodzi[3] oraz był działaczem Komitetu Pomocy Więźniom Radogoszcza oraz działał w ZWZ-AK[5], w ramach której działał od 1942 w komórce mającej m.in. na celu czuwanie nad technicznymi urządzeniami miejskimi, aby zabezpieczyć uruchomienie w momencie wycofywania się okupanta[3].
W wyniku odkrycia przez okupantów tajnej drukarni i przeprowadzenia masowych aresztowań, został aresztowany wraz z żoną 16 września 1943 i uwięziony w więzieniu przy ul. S. Sterlinga w Łodzi. 9 grudnia 1943 został wywieziony do obozu w Mauthausen-Gusen, gdzie ze względu na dobrą znajomość języków obcych – francuskiego, niemieckiego, rosyjskiego, angielskiego – został zatrudniony w sekretariacie obozowym. Zginął podczas likwidacji obozu, pod koniec kwietnia 1945 roku, około 10 dni przed wyzwoleniem obozu koncentracyjnego przez wojska alianckie[3].
Pozostała działalność edytuj
Był członkiem zarządu, a w latach 1929–1938[3] także przewodniczącym łódzkiego oddziału Stowarzyszenia Elektryków Polskich, będąc jednocześnie członkiem głównego zarządu Stowarzyszenia[2], a także członkiem zarządu i wiceprzewodniczącym Centralnej Komisji Szkolnictwa Elektrotechnicznego SEP oraz przewodniczącym łódzkiego oddziału tej komisji, delegatem do Centralnej Komisji Normalizacji Elektrotechnicznej SEP, członkiem rady opiekuńczej Zakładu Badawczego Państwowej Szkoły Techniczno-Przemysłowej, a później Państwowej Szkoły Włókienniczej w Łodzi[3]. Był członkiem łódzkiego Towarzystwa Kursów Technicznych, w którym był skarbnikiem, wiceprzewodniczącym, a następnie prezesem. Był członkiem zarządu Związku Zawodowego Techników, prezesem Polskiego Komitetu Elektrotechnicznego w Warszawie[3].
Od 1929 należał do zarządu, a następnie także pełnił funkcję wiceprezesa Łódzkiego Klubu Sportowego. Był również wiceprzewodniczącym Związku Harcerstwa Polskiego[2] i prowadził Koło Przyjaciół Harcerstwa[4]. Od 1932 był działaczem Towarzystwa Opieki nad Zabytkami Ludoznawczymi i Archeologicznymi w Łodzi[6]. Kandydował w wyborach do sejmu w 1935[2][4].
Życie prywatne edytuj
Był synem Ottona Raua i Julii z domu Moes[3]. Został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie (Katakumby/Filary, rząd 31, miejsce 1)[1].
Publikacje edytuj
- „Elektrownia Łódzka 1907–1932” (Łódź, 1932)[3]
Odznaczenia edytuj
- Złoty Krzyż Zasługi (11.11.1936[7])
Upamiętnienie edytuj
- Przy ul. Juliana Tuwima 58 w Łodzi znajduje się tablica upamiętniająca pracowników Łódzkiego Zakładu Energetycznego, którzy zginęli podczas II wojny światowej. Wśród wymienionych znajduje się Zygmunt Rau[8].
Przypisy edytuj
- ↑ a b c d Zygmunt August Rau (ID: psb.25650.1) [online], Sejm-Wielki.pl.
- ↑ a b c d e f g h Zygmunt Rau. kandydat na posła w okręgu 17, „Ilustrowana Republika” (246), 7 września 1935, s. 8.
- ↑ a b c d e f g h i j k l m Jerzy Kubiatowski, Sylwetki pierwszych prezesów OŁ SEP, „Biuletyn Techniczno-Informacyjny Zarządu Oddziału Łódzkiego Stowarzyszenia Elektryków Polskich” (47), listopad 2009, ISSN 1428-8966.
- ↑ a b c d e Inżynier Zygmunt Rau. Życiorys i rozmowa z kandydatem na posła z okręgu 17, „Głos Poranny” (242), 4 września 1935.
- ↑ Jerzy Jędrzejewski, Pomoc dla zatrzymanych w obozie Radogoszcz, „Odgłosy” (9), bc.wbp.lodz.pl, 28 lutego 1987 [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Maria Nartonowicz-Kot, Zapomniani społecznicy. Polskie stowarzyszenia w Łodzi w dwudziestoleciu międzywojennym, [w:] Kronika Miasta Łodzi, t. 1, 2008.
- ↑ Zdarzenia i wypadki, „Echo” (314), bc.wbp.lodz.pl, 11 listopada 1936 [dostęp 2023-10-21].
- ↑ Andrzej Kempa, Marta Zawadzka, Na początku jest słowo, „Kronika Miasta Łodzi”, 3, 2007, s. 93-127.