Wikipedia

Klasyfikacja języków indoeuropejskich

Klasyfikacja języków indoeuropejskich – podział indoeuropejskiej rodziny językowej oparty o pokrewieństwo filogenetyczne.

Główne gałęzie językowe edytuj

 
Schemat głównych gałęzi języków indoeuropejskich – ich pokrewieństwo filogenetyczne, historyczny podział geograficzny oraz fonetyczny podział kentum–satem

W literaturze z XXI w. wyróżniane są następujące główne gałęzie języków indoeuropejskich – grupy i podrodziny[1][2]:

Istnieją jednak znaczne różnice w klasyfikacjach poszczególnych grup[4] oraz w szacowanej liczbie języków rodziny indoeuropejskiej – czego główną przyczyną jest niemożność ustalenia precyzyjnych kryteriów pozwalających jednoznacznie stwierdzić, czy dana mowa jest językiem odrębnym, czy tylko jakąś odmianą (np. dialektem) innego[5]. Dodatkowo na owe liczby wpływa ewentualne ignorowanie (w rozmaitym zakresie) języków martwych oraz różne traktowanie makrojęzyków i języków kreolskich. Zauważalna jest tendencja do uznawania za pełnoprawne języki coraz większej liczby etnolektów[6] – stąd tak duże różnice w danych liczbowych pomiędzy publikacjami z różnych okresów.

W niniejszym artykule zostały przedstawione dwie odrębne szczegółowe klasyfikacje:

W obu przypadkach zachowano oryginalne nazwy poszczególnych jednostek językowych. Kursywą w nawiasach podano synonimy, pod którymi dana gałąź bądź język są również znane.

  •  
    Szczegółowe drzewo języków rodziny
    (duży rozmiar)
  •  
    Zasięg geograficzny języków indoeuropejskich jako języków ojczystych

Klasyfikacja Merritta Ruhlena edytuj

Merritt Ruhlen w swojej książkowej klasyfikacji z 1991 r. wyróżnia 180 języków rodziny, którą określa jako indo-hetycka. Podstawowym podziałem w jego publikacji jest podział na języki anatolijskie oraz języki indoeuropejskie właściwe, do których należą wszystkie pozostałe grupy językowe[7].

I. Języki anatolijskie† edytuj

II.-X. Języki indoeuropejskie (właściwe)

II. Języki albańskie edytuj

  •  
    Rozmieszczenie starożytnych języków anatolijskich na terenach dzisiejszej Turcji
    • • •

         lidyjski

         karyjski

         sydetyjski

         licyjski

         palajski

         hetycki

         luwijski

         pizydyjski

  •  
    Rozmieszczenie etnolektów albańskich

III. Języki bałtosłowiańskie edytuj

III.1. Języki bałtyckie edytuj

III.2. Języki słowiańskie edytuj

IV. Języki celtyckie edytuj

V. Języki germańskie edytuj

VI. Języki greckie (helleńskie) edytuj

VII. Języki indoirańskie edytuj

VII.1. Języki indyjskie (indoaryjskie) edytuj

VII.2. Języki irańskie edytuj

VII.3. Języki nuristańskie edytuj

VIII. Języki italskie(†) edytuj

IX. Języki ormiańskie edytuj

X. Języki tocharskie† edytuj

Klasyfikacja Ethnologue edytuj

W klasyfikacji Ethnologue z 2022 r. wyróżnianych jest 448 języków indoeuropejskich. Nie uwzględnia ona jednak w ogóle wymarłych języków anatolijskich† i tocharskich†[2].

I. Języki albańskie edytuj

II. Języki bałtosłowiańskie edytuj

II.1. Języki bałtyckie edytuj

II.2. Języki słowiańskie edytuj

III. Języki celtyckie edytuj

IV. Języki germańskie edytuj

V. Języki greckie (helleńskie) edytuj

VI. Języki indoirańskie edytuj

VI.1. Języki indoaryjskie edytuj

VI.2. Języki irańskie edytuj

VI.3. Języki nuristańskie edytuj

VI.4. niesklasyfikowane edytuj

VII. Języki italskie(†) edytuj

VIII. Języki ormiańskie edytuj

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Symbolem † oznaczono języki lub gałęzie językowe całkowicie wymarłe.
  2. ↑ Często w literaturze językoznawczej grupa, w której znajduje się język grecki, nosi nazwę „greckiej” (zob. Garbacz 2018 ↓, s. 11-18) – gdyż tradycyjnie klasyfikowano go jako jedynego jej przedstawiciela. Jednak od czasu umieszczania w obrębie owej gałęzi większej liczby języków właściwsze jest określanie jej jako „helleńskiej” (zob. Joseph 1998 ↓).
  3. ↑ Symbolem (†) oznaczono gałęzie lub języki zasadniczo martwe, ale zachowane w niektórych dziedzinach (jak np. łacina).

Przypisy edytuj

  1. ↑ Piotr Garbacz, The Indo-European Family Tree and Its Split – A Report From The Workshop "The Indo-European Family Tree", „LingVaria”, 1 (25), 2018, s. 11-15, 17-18, DOI: 10.12797/LV.13.2017.25.01, ISSN 2392-1226 (ang.).
  2. ↑ a b c David M. Eberhard, Gary F. Simons, Charles D. Fennig (red.), Indo-European, [w:] Ethnologue: Languages of the World, wyd. 25, Dallas: SIL International, 2022 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2022-03-05] (ang.).
  3. ↑ Brian D. Joseph, GREEK, Ancient [online], The Ohio State University, 26 października 1998 [dostęp 2022-08-28] [zarchiwizowane z adresu 2021-06-25] (ang.).
  4. ↑ Václav Blažek, From August Schleicher to Sergei Starostin: On the development of the tree-diagram models of the Indo-European languages, „Journal of Indo-European Studies”, 1 & 2 (35), 2007, s. 85-102 (w linku: 4-21), ISSN 0092-2323 (ang.).
  5. ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 10, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
  6. ↑ Alfred F. Majewicz, Języki świata i ich klasyfikowanie, Warszawa: Państwowe Wydawnictwo Naukowe, 1989, s. 14, ISBN 83-01-08163-5, OCLC 749247655 (pol.).
  7. ↑ a b Merritt Ruhlen, A Guide to the World's Languages, wyd. II, t. 1, Stanford: Stanford University Press, 1991, s. 325-327, ISBN 0-804-71894-6 [zarchiwizowane] (ang.).

Bibliografia edytuj

Linki zewnętrzne edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Klasyfikacja_języków_indoeuropejskich&oldid=69375485”