Wikipedia

Ágnes Heller

węgierska filozofka

Ágnes Heller (ur. 12 maja 1929[1] w Budapeszcie[2], zm. 19 lipca 2019[1] w Balatonalmádi[3]) – węgierska filozofka i dysydentka, przedstawicielka szkoły budapeszteńskiej(inne języki).

Ágnes Heller
Ilustracja
Ágnes Heller (2015)
Data i miejsce urodzenia

12 maja 1929
Budapeszt

Data i miejsce śmierci

19 lipca 2019
Balatonalmádi

Miejsce spoczynku

cmentarz przy ul. Kozma w Budapeszcie(inne języki)

Zawód, zajęcie

filozof

Alma Mater

Uniwersytet Loránda Eötvösa

Małżeństwo

István Hermann (rozwód w 1962), Ferenc Fehér(inne języki)

Dzieci

Zsuzsa Hermann, Gyorgy Fehér

Odznaczenia
Krzyż Komandorski z Gwiazdą Orderu Węgierskiego Zasługi (cywilny)
Multimedia w Wikimedia Commons

Życiorys edytuj

Pochodziła z budapeszteńskiej żydowskiej klasy średniej[1]. Jej ojciec Pal Heller był prawnikiem i pisarzem, pomagał w ucieczkach z Węgier i nazistowskiej strefy okupacyjnej podczas II wojny światowej[1]. Zmarł w Auschwitz[1]. Po jego śmierci mieszkała z matką Angelą Ligeti w Budapeszcie[1]. Po II wojnie zapisała się na studia na Uniwersytet Loránda Eötvösa[3] w Budapeszcie[1] (ukończyła je w 1951 roku[3]). Pierwszym filozofem, który wywarł na nią wpływ był György Lukács, którego wykładu miała okazję posłuchać za namową swojego chłopaka[1]. Pracowała później jako adiunkt György'a Lukácsa w jego jednostce uczelnianej[2]. Zapisała się do Komunistycznej Partii Węgier w 1947 roku[1]. Popadła w niełaskę władz po zaangażowaniu w powstanie węgierskie 1956[3][1] i straciła posadę profesora filozofii na uniwersytecie w Budapeszcie[1]. W 1973 roku partia komunistyczna uznała jej poglądy za antymarksistowskie, co skutkowało jej zwolnieniem z pracy[3]. W 1977 wyjechała do Australii, gdzie później wykładała na La Trobe University[1]. Przez 25 lat wykładała teorię polityki na The New School for Social Research(inne języki)[2]. Po opuszczeniu Węgier napisała przeszło 20 książek[1]. Powróciła na Węgry w 1989 roku[2], wykładała w Budapeszcie i Segedynie[3]. Pod koniec życia mieszkała głównie w Budapeszcie[1], wygłaszała wykłady zagraniczne[1], często wspominała o sytuacji na Węgrzech[1]. Zmarła podczas wczasów nad Balatonem[1], gdzie wybrała się popływać[2]. Jej ciało znaleziono w jeziorze w okolicy Balatonalmádi[3]. Została pochowana na cmentarzu żydowskim przy ul. Kozma w Budapeszcie(inne języki)[4].

Życie prywatnie edytuj

Poślubiła Istvána Hermanna w 1949 roku[1], mieli córkę Zsuzsę Hermann[1], rozwiedli się w 1962 roku[1]. Z drugiego małżeństwa z filozofem Ferencem Fehérem(inne języki)[1] miała syna Gyorgy’a Fehéra[1].

Nagrody i odznaczenia edytuj

Poglądy edytuj

Początkowo była myślicielką marksistowską[9]. W późniejszych latach zmieniła swoje poglądy na bardziej liberalne i socjaldemokratyczne[9]. Podpisała List Korculi, który sprzeciwiał się operacji „Dunaj”[3]. Przeciwstawiała się polityce Viktora Orbána[1], uważała jego rządy za tyranię[10].

Twórczość edytuj

Zajmowała się w swoich pracach m.in. marksizmem[1], etyką[1], egzystencjalizmem[9], heglizmem[9]. Zalicza się do czołowych przedstawicieli szkoły budapeszteńskiej(inne języki)[2].

Publikacje (wybór) edytuj

  • General ethics (1988)[11]
  • Beyond justice (1991)[11]
  • A theory of modernity (1999)[11]
  • Immortal comedy: the comic phenomenon in art, literature, and life (2005)[11]
  • A Short History of My Philosophy (2010)[1]

Przypisy edytuj

  1. ↑ a b c d e f g h i j k l m n o p q r s t u v w x y z aa Neil Genzlinger, Agnes Heller, 90, Hungarian Philosopher and Outspoken Dissident, Is Dead, „The New York Times”, 30 lipca 2019 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  2. ↑ a b c d e f Hungarian philosopher Agnes Heller dies at age of 90, „Reuters”, 19 lipca 2019 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  3. ↑ a b c d e f g h Renowned Hungarian Philosopher Ágnes Heller Dies [online], Hungary Today, 20 lipca 2019 [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  4. ↑ Emmanuel Macron a Kozma utcai zsidó temetőben Heller Ágnesre emlékezett | Mazsihisz [online], mazsihisz.hu [dostęp 2022-04-25] (węg.).
  5. ↑ a b c d Elhunyt Heller Ágnes [online], fi.abtk.hu [dostęp 2022-04-25] (węg.).
  6. ↑ Új Kossuth- és Széchenyi-díjasok [online], gondola.hu [dostęp 2022-04-25].
  7. ↑ Az állami kitüntetettek listája [online], www.mke.oszk.hu [dostęp 2022-04-25].
  8. ↑ WELT, Nietzsche-Preis postum für Philosophin Agnes Heller, „DIE WELT”, 31 lipca 2019 [dostęp 2022-04-25] (niem.).
  9. ↑ a b c d Ágnes Heller - Autorzy - Wydawnictwo UMK [online], wydawnictwo.umk.pl [dostęp 2022-04-25].
  10. ↑ Ágnes Heller: Orbán is a tyrant – Political Critique [DISCONTINUED] [online] [dostęp 2022-04-25] (ang.).
  11. ↑ a b c d Heller, Agnes [online], katalogi.bn.org.pl [dostęp 2022-04-25] (ang.).
Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Ágnes_Heller&oldid=71800892”