Łupek
Łupek – dość niejednoznaczne pojęcie opisujące grupę skał, wykazujących dobrą łupkowatość (złupkowacenie). Najczęściej określenie to dotyczy skał metamorficznych (łupek metamorficzny lub też łupek krystaliczny), lecz jest także powszechnie stosowane do skał osadowych o podobnym wyglądzie (łupek osadowy).
Polski termin łupek odpowiada angielskim określeniom shale, slate, schist, niemieckiemu Schiefer lub czeskim břidlice i svor.
Jest to skała o zróżnicowanym składzie i o charakterystycznej teksturze łupkowej. Tekstura łupków osadowych jest spowodowana pierwotnym uwarstwieniem sedymentacyjnym lub wtórnym złupkowaceniem.
Tekstura łupków metamorficznych powstała w wyniku procesów metamorficznych. Łupki metamorficzne powstają zasadniczo w płytszych strefach metamorfizmu. Zwykle przeważa w nich jeden składnik, który nadaje danemu rodzajowi łupka swoje charakterystyczne cechy.
Podziały łupków
edytujRóżne rodzaje łupków wydziela się ze względu na pochodzenie, skład mineralny, zastosowanie, szczególne właściwości lub miejsce występowania. Podane niżej przykłady nie wyczerpują całego bogactwa inwencji geologów i górników.
Podział ze względu na pochodzenie
edytujPodział ze względu na skład mineralny
edytuj- łupki kwarcowe (łupki kwarcytowe)
- łupki kwarcowo-serycytowe
- łupki krzemionkowe
- łupki grafitowe
- łupki serycytowe
- łupki łyszczykowe (łupki mikowe)
- łupki biotytowe
- łupki muskowitowe
- łupki amfibolowe (łupki amfibolitowe)
- łupki glaukofanowe
- łupki aktynolitowe
- łupki sylimanitowe
- łupki chlorytowe
- łupki ilaste, w tym:
- łupki talkowe
- łupki mułowe (łupki mułowcowe)
- łupki margliste
- łupki piaszczyste
- łupki bentonitowe
- łupki bitumiczne
- łupki ropne (łupki parafinowe)
- łupki węglowe
- łupki kennelskie
- łupki sapropelowe
Podział ze względu na zastosowanie
edytuj- łupki ogniotrwałe
- łupki dachówkowe
- łupki osełkowe
- łupki szlifierskie
- łupki miedzionośne
- łupki pirytonośne
- łupki manganowe
- łupki palne
Podział ze względu na szczególne właściwości
edytuj- czarne łupki
- łupki lśniące
- łupki pstre
- łupki czerwone
- łupki zielone
- łupki brunatne
- łupki graptolitowe
- łupki antrakozjowe
- łupki posidoniowe
- łupki walchiowe
- łupki sferosyderytowe
- łupki ałunowe
- łupki menilitowe
Podział ze względu na miejsce występowania
edytuj
- łupki radzimowickie
- łupki chrośnickie
- łupki mysłowskie
- łupki mikołajowskie
- łupki żdanowskie
- łupki strońskie
- łupki cieszyńskie
- łupki wierzowskie
- łupki godulskie
- łupki istebniańskie
- łupki spaskie
- łupki podmagurskie
- łupki cergowskie
- łupki jasielskie
- łupki grodziskie
- łupki grybowskie
- łupki liwockie
- łupki czarnorzeckie
- łupki ciekockie
- łupki morawickie
- łupki wilkowickie
- łupki zbrzańskie
- łupki zembrzyckie
Zobacz też
edytujBibliografia
edytuj- Wacław Ryka, Anna Maliszewska, Słownik Petrograficzny, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa, 1991 (wyd. II popr. i uzup.), ISBN 83-220-0406-0.