Śnieżka (ptak)
Śnieżka[5] (Montifringilla nivalis) – gatunek małego ptaka z rodziny wróbli (Passeridae). Występuje w obszarach górskich południowej Europy, Kaukazu, Bliskiego Wschodu i centralnej Azji. Wyjątkowo zalatuje do Polski. Nie jest zagrożony wyginięciem.
| Montifringilla nivalis[1] | |||
| (Linnaeus, 1766) | |||
| |||
| Systematyka | |||
| Domena | |||
|---|---|---|---|
| Królestwo | |||
| Typ | |||
| Podtyp | |||
| Gromada | |||
| Podgromada | |||
| Infragromada | |||
| Rząd | |||
| Podrząd | |||
| Rodzina | |||
| Rodzaj | |||
| Gatunek |
śnieżka | ||
| Synonimy | |||
|
| |||
| Podgatunki | |||
|
| |||
| Kategoria zagrożenia (CKGZ)[4] | |||
 | |||
| Zasięg występowania | |||
 występuje przez cały rok poza sezonem lęgowym | |||
Systematyka edytuj
Gatunek ten po raz pierwszy zgodnie z zasadami nazewnictwa binominalnego opisał w 1766 roku Karol Linneusz w 12. edycji Systema Naturae[3][6]. Autor nazwał gatunek Fringilla nivalis, wykorzystując nazwę ukutą w 1760 roku przez Brissona w publikacji, która nie spełniała jeszcze zasad nazewnictwa binominalnego[6][7]. Jako miejsce typowe Linneusz błędnie wskazał Amerykę[6]; później skorygowano je na Szwajcarię[2][3]. Obecnie gatunek zaliczany jest do rodzaju Montifringilla[3][5][8]. Wyróżnia się siedem podgatunków[2][8].
Takson blisko spokrewniony ze śnieżką czarnoskrzydłą (M. adamsi) i śnieżką tybetańską (M. henrici), czasami łączono je w jeden gatunek[2].
Podgatunki i zasięg występowania edytuj
IOC wyróżnia następujące podgatunki[2][8]:
- M. nivalis nivalis – południowa Europa
- M. nivalis leucura – południowa i wschodnia Turcja
- M. nivalis alpicola – Kaukaz i północny Iran do Afganistanu
- M. nivalis gaddi – południowo-zachodni Iran
- M. nivalis tianshanica – wschodni Kazachstan i północny Tadżykistan
- M. nivalis groumgrzimaili – północno-zachodnie Chiny do środkowej Mongolii
- M. nivalis kwenlunensis – zachodnio-środkowe Chiny i północny Tybet (południowa część prowincji Sinciang)
Do Polski zalatuje wyjątkowo – stwierdzono ją tylko 3 razy, łącznie obserwowano około 15 osobników[9]. Najstarsze obserwacje pochodzą z 1859 i 1912 roku[10] z Sudetów. 12 kwietnia 2016 widziana po raz trzeci w Borzykowej pod Radomskiem (woj. łódzkie)[9].
Morfologia edytuj
_-_les_Arcs_2018_2.jpg)
Długość ciała wynosi 17–17,5 cm, masa ciała 31–57 g[2]. Dorosłe osobniki mają szarą głowę z czarnym podbródkiem. Wierzch ciała brązowoszary z białymi plamami na skrzydłach. Spód ciała biały. Ogon biały z czarnymi lotkami środkowymi. Dziób koloru kości słoniowej (u samca w szacie godowej czarny). Samice i młode nie posiadają czarnego podbródka.
Ekologia i zachowanie edytuj
Śnieżki to typowe ptaki górskie. Gniazdują powyżej linii drzew, na alpejskich łąkach; unikają nawet obszarów z karłowatymi drzewkami. Trzymają się obszarów skalistych oraz budynków, takich jak schronienia pasterzy, składy na drewno lub ośrodki turystyczne. Ptaki te podejmują jedynie wędrówki wysokościowe, zimą schodząc na niższe wysokości[11]. W Alpach odnotowywano śnieżki do 3300 m n.p.m., w paśmie Taurus do 1820 m n.p.m., w rosyjskiej części Ałtaju do 2900 m n.p.m., do 3100 m n.p.m. na Kaukazie i do 5150 m n.p.m. w Tybecie. Śnieżki żerują na ziemi. Żywią się różnorodnymi nasionami oraz małymi owadami[12].
Status i ochrona edytuj
IUCN uznaje śnieżkę za gatunek najmniejszej troski (LC, Least Concern). Liczebność światowej populacji, wstępnie obliczona w oparciu o szacunki organizacji BirdLife International dla Europy z 2015 roku, zawiera się w przedziale 3,18–19,2 milionów dorosłych osobników[4]. BirdLife International uznaje trend populacji za stabilny ze względu na brak widocznych zagrożeń[13].
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[14].
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ Montifringilla nivalis, [w:] Integrated Taxonomic Information System (ang.).
- ↑ a b c d e f Summers-Smith, D. & Bonan, A.: White-winged Snowfinch (Montifringilla nivalis). [w:] del Hoyo, J., Elliott, A., Sargatal, J., Christie, D.A. & de Juana, E. (eds.). Handbook of the Birds of the World Alive [on-line]. 2016. [zarchiwizowane z tego adresu (26 września 2016)].
- ↑ a b c d D. Lepage: White-winged Snowfinch Montifringilla nivalis. [w:] Avibase [on-line]. [dostęp 2023-02-08]. (ang.).
- ↑ a b BirdLife International, Montifringilla nivalis, [w:] The IUCN Red List of Threatened Species 2017, wersja 2021-1 [dostęp 2021-06-22] (ang.).
- ↑ a b Systematyka i nazwy polskie za: P. Mielczarek & M. Kuziemko: Rodzina: Passeridae Rafinesque, 1815 - wróble - Sparrows, snowfinches and allies (wersja: 2021-01-16). [w:] Kompletna lista ptaków świata [on-line]. Instytut Nauk o Środowisku Uniwersytetu Jagiellońskiego. [dostęp 2021-03-07].
- ↑ a b c K. Linneusz, Systema naturae per regna tria naturae: secundum classes, ordines, genera, species, cum characteribus, differentiis, synonymis, locis, wyd. 12, t. 1 cz. 1, Holmiae 1766, s. 321 (łac.).
- ↑ M.J. Brisson, Ornithologie, ou, Méthode contenant la division des oiseaux en ordres, sections, genres, especes & leurs variétés, t. 3, Paryż 1760, s. 162, pl. XV fig. 1 (fr. • łac.).
- ↑ a b c F. Gill, D. Donsker & P. Rasmussen (red.): Old World sparrows, snowfinches, weavers. IOC World Bird List (v11.1). [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
- ↑ a b Komisja Faunistyczna. Rzadkie ptaki obserwowane w Polsce w roku 2016. „Ornis Polonica”. 58, s. 83–116, 2017.
- ↑ Tomasz Krzysków. „Ptaki Polski”. 42 (2/2016), s. 4. Agencja Wydawniczo-Fotograficzna "Aves". (pol.).
- ↑ Dominik Marchowski: Ptaki Polski. Kompletna lista 450 stwierdzonych gatunków. Wyd. 1. Warszawa: SBM, 2015, s. 291. ISBN 978-83-7845-983-5.
- ↑ Peter Clement: Finches and Sparrows. A&C Black, 2010, s. 475–476. ISBN 978-1-4081-3530-3.
- ↑ Species factsheet: Montifringilla nivalis. BirdLife International, 2021. [dostęp 2021-03-07]. (ang.).
- ↑ Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz.U. z 2016 r. poz. 2183).
Linki zewnętrzne edytuj
- Zdjęcia i nagrania audiowizualne. [w:] eBird [on-line]. Cornell Lab of Ornithology. (ang.).
- Zdjęcia śnieżki w Polsce z kwietnia 2016