Żagwiak drobnopory

Żagwiak drobnopory, jamczatka drobnopora (Podofomes stereoides (Fr.) Gorjón) – gatunek grzybów z rzędu żagwiowców (Polyporales).

Żagwiak drobnopory

Systematyka
Domena	eukarionty
Królestwo	grzyby
Typ	podstawczaki
Klasa	pieczarniaki
Rząd	żagwiowce
Rodzina	żagwiowate
Rodzaj	smolusznik
Gatunek	żagwiak drobnopory
Nazwa systematyczna
Podofomes stereoides (Fr.) Gorjón Sydowia 73: 18 (2020)

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Podofomes, Polyporaceae, Polyporales, Incertae sedis, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi.

Gatunek ten opisał w 1874 roku Elias Fries, nadając mu nazwę Polyporus stereoides. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu Sergio Pére Gorjón w 2020 r.

Ma 22 synonimy. Niektóre z nich:

• Antrodia stereoides (Fr.) Bondartsev & Singer 1941
• Cerioporus stereoides (Fr.) Zmitr. & Kovalenko 2016
• Coriolellus planellus (Murrill) Zmitr. & Malysheva 2013
• Datronia epilobii (P. Karst.) Donk, 1966
• Datronia stereoides (Fr.) Ryvarden, 1967.

Stanisław Domański w 1965 r. nadał mu polską nazwę jamczatka stereopodobna, Władysław Wojewoda w 2003 r. zaproponował nazwę jamczatka drobnopora. Nazwy te stały się niespójne z nazwą naukową, gdy gatunek przeniesiono do rodzaju Cerioporus (żagwiak). Komisja ds. Polskiego Nazewnictwa Grzybów przy Polskim Towarzystwie Mykologicznym w 2021 r. zarekomendowała polską nazwę żagwiak drobnopory. Bardzo szybko stała się niespójna z nową nazwą naukową opublikowaną przez Index Fungorum.

Morfologia

Owocnik

Jednoroczny grzyb poliporoidalny, rozpostarty z odgiętym brzegiem lub rozpostarto-odgięty, tworzący kapelusiki o szerokości do 1 cm, owalny, wydłużony. Górna powierzchnia odgiętych kapelusików brązowa, zwykle bezstrefowa, kutnerowata. Powierzchnia porów blado różowo-płowożółta. Pory okrągłe do sześciokątnych, regularne, w liczbie 4–5 na mm, grube, całe, wyglądające na ziarniste pod soczewką 30 x. Kontekst cienki, dwuwarstwowy, do 2 mm grubości. Jego dolna część jasnobrązowa, jędrna, włóknista, oddzielona od ciemnej górnej części cienką czarną warstwą. Warstwa rurek o grubości do 1 mm, jednowarstwowa i zrośnięta z kontekstem.

Cechy mikroskopowe

System strzępkowy trimityczny. Strzępki generatywne w kontekście cienkościenne, hialinowe, ze sprzążkami, o średnicy 2–2,5 µm. Strzępki szkieletowe w kontekście grubościenne, bezprzegrodowe, o średnicy 2–4 µm, sporadycznie rozgałęzione, te w niższym kontekście blado zielonkawo-brązowe w KOH, te w ciemnej górnej warstwie ciemnobrązowe w KOH. Strzępki łącznikowe w kontekście grubościenne., bez przegród, w KOH szkliste do jasnozielonkawo brązowych, z częstymi rozgałęzieniami, o średnicy 2–3,5 µm. Strzępki tramy podobne do tych w niższym kontekście. Dendrohyfidy bardzo rozgałęzione i powykrzywiane, obfite na brzegach, o średnicy 1,5–2 µm. Cystyd brak. Cystydiole wrzecionowate, nie rzucające się w oczy, dość rzadkie, nie wystające nad hymenium, 20–25 × 5–6 µm. Podstawki maczugowate z wąską podstawą, 4–sterygmowe, 25–40 × 7–8,5 µm, ze sprzążką bazalną. Bazydiospory cylindryczne, szkliste. Gładkie, nieamyloidalne, 8–12 × 3,5–4,5 µm.

Występowanie i siedlisko

Gatunek rzadki, ale szeroko rozpowszechniony. Podano jego stanowiska w kontynentalnej części Europy od Przylądka Północnego po południowe Włochy. Nieznany jest w Wielkiej Brytanii i Danii. Podano jego stanowiska także w Azji i Ameryce Północnej. W tropikach występuje kilka blisko spokrewnionych gatunków. W. Wojewoda w 2003 r. przytacza 4 jego stanowiska w Polsce. Znajduje się na Czerwonej liście roślin i grzybów Polski. Ma status E – gatunek zagrożony wymarciem, którego przeżycie jest mało prawdopodobne, jeśli nadal będą działać czynniki zagrożenia. Znajduje się na listach gatunków zagrożonych także w Niemczech, Finlandii i Słowacji.

Nadrzewny grzyb saprotroficzny. Występuje w lasach na martwym drewnie drzew liściastych. W Polsce notowany na drewnie buka i lipy, w innych krajach także na drewnie brzozy, topoli i wierzby, podano także na drewnie świerka. Powoduje białą zgniliznę drewna.