1 Armia (Armia Czerwona)

1 Armia RFSRR (ros. 1-я армия РККА; 1 Armia Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej, 1 Armia Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej)związek taktyczny Robotniczo-Chłopskiej Armii Czerwonej utworzony w okresie wojny domowej w Rosji. 1 Armia tworzona była dwukrotnie – w marcu 1918 roku w związku z kontrofensywą wojsk austriacko-niemieckich na Ukrainę – w maju 1918 została rozwiązana. Ponownie utworzona w czerwcu 1918 weszła w skład Frontu Wschodniego[1][2]. W sierpniu 1919 przeniesiona na Front Turkiestański[3]. Rozwiązana w styczniu 1921[4].

1 Armia Rosyjskiej Federacyjnej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej
1-я армия РККА
Historia
Państwo
Rosyjska Federacyjna Socjalistyczna Republika Radziecka
Sformowanie

marzec 1918

Rozformowanie

styczeń 1921

Dowódcy
Pierwszy

A. I. Charczenko

Ostatni

I. F. Błażewicz

Działania zbrojne
Wojna domowa w Rosji
Front Wschodni:
Kontrofensywa Frontu Wschodniego Armii Czerwonej (1919)
Operacja symbirska
Operacja syzrańsko-samarska
Operacja bugurusłańska

Front Turkiestański:
Operacja bucharska
Organizacja
Dyslokacja

Sarańsk

Formacja

Armia Czerwona

Rodzaj wojsk

piechota, kawaleria

I formowanie

edytuj

17 marca 1918 w Jekaterynosławiu rozpoczął obrady II Wszechukraiński Zjazd Rad, który przyjął rezolucję dotyczącą organizacji sił wojskowych, zobowiązującą delegatów do pracy organizacyjnej w każdym mieście i siole celem stworzenia sił zbrojnych Ukraińskiej Republiki Radzieckiej. W ramach tych prac następowało scalanie oddziałów Gwardii Czerwonej, byłej armii Imperium Rosyjskiego i oddziałów wojskowych republik radzieckich w 5 Armii, liczących do 3–3,5 tys. żołnierzy. Faktycznie armie te były brygadami o ograniczonych możliwościach.

Formowanie 1 Armii (1 Rewolucyjnej Armii) rozpoczęło się w rejonie Birzudy na początku marca 1918 i zbiegło się z natarciem na Ukrainę austro-niemieckich interwentów[5]. Dowódcą Armii został Asiejew. W skład Armii weszły oddziały z Akkermanu, Jelizawietgradu i innych miejscowości. W kwietniu jej stan wynosił około 30 tys. żołnierzy. W maju 1918 Armia została rozformowana[6].

Działania bojowe

edytuj

W marcu 1918 Armia toczyła walki z wojskami niemieckimi na kierunku odeskim, cofając się w rejon Krzemieńczuka, Znamianki, Krzywego Rogu. Wspierała 2 Armię w czasie walk na linii NikopolAleksandrowsk, broniąc Jekaterynosławia. W kwietniu 1918 powstrzymywała natarcie interwentów w rejonie Jasynuwaty, Juzowki, Mariupola. W końcu kwietnia rozpoczęła odwrót z tych rejonów na linię DebalcewoZwieriewo, jednakże pod naporem wojsk niemieckich była zmuszona cofnąć się na linię TaganrogRostów nad Donem.

Dowództwo

edytuj

Dowódcy:

  • Asiejew;
  • P. Jegorow;
  • S. Koziura;
  • Karpow.

II formowanie

edytuj

Rozpoczęte na podstawie dyrektywy dowództwa Frontu Wschodniego z 19 czerwca 1918. Żołnierze Armii pochodzili z oddziałów działających na kierunku syzrańsko-symbirskim przeciwko Korpusowi Czechosłowackiemu i Ludowej Armii Komucza. Armia wchodziła w skład Frontu Wschodniego (od 11 kwietnia do 14 sierpnia 1919 była w składzie Południowej Grupy Armii Frontu Wschodniego), a od 15 sierpnia 1918 – Frontu Turkiestańskiego[7].

Została rozformowana w styczniu 1921.

Skład

edytuj

Działania bojowe

edytuj

W 1918 prowadziła działania bojowe na Powołżu przeciwko białogwardzistom i korpusowi czechosłowackiemu. Uczestniczyła w natarciu Frontu Wschodniego 1918–1919, w operacji symbirskiej i syzrańsko-samarskiej, zajmując Samarę (wrzesień – październik 1918), Sterlitamak (grudzień 1918), Orenburg (styczeń 1919)[8]. W czasie wiosennego natarcia Armii Rosyjskiej adm. Aleksandra Kołczaka w 1919 utrzymywała obronę na kierunkach sterlitamańskim i orenburskim. Od kwietnia do czerwca 1818 uczestniczyła w kontruderzeniu Frontu Wschodniego, walcząc z wojskami Południowej Armii adm. Kołczaka i zabezpieczając natarcie w operacji bugurusłańskiej i bielebiejskiej[6].

Od sierpnia do września działała w składzie Frontu Turkiestańskiego, uczestnicząc w rozbiciu Południowej Armii adm. Kołczaka i Samodzielnej Armii Uralskiej[6]. W czasie operacji aktiubińskiej 13 września 1919 połączyła się w rejonie stacji kolejowej Mugodżary z wojskami Turkiestańskkiej Autonomicznej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej. Część wojsk 1 Armii kontynuowała walki przeciwko białym kozakom w obwodzie uralskim do kwietnia 1920, inna część wojsk od listopada 1919 do marca 1920 zajęła obwód zakaspijski, uczestniczyła w operacji chiwińskiej i bucharskiej. Następnie Armia walczyła z basmaczami[7].

Dowództwo

edytuj

Dowódcy

Członkowie Wojskowej Rady Rewolucyjnej

  • Oskar Kalnin (16 czerwca 1918 – 7 kwietnia 1919);
  • Walerian Kujbyszew (15 lipca – 13 września 1918);
  • Siergiej Miedwiediew (14 września 1918 – 20 stycznia 1919);
  • Głafira Okułowa-Teodorowicz (4 kwietnia – 6 czerwca 1919);
  • W. Kuranow (12 kwietnia – 30 maja 1919);
  • A. Diakonow (7 czerwca – 23 września 1919);
  • A. Mirskin (7 czerwca – 19 lipca 1919);
  • Szalwa Eliawa (8 czerwca – 4 sierpnia 1919);
  • W. Pokrowski (24 lipca – 18 listopada 1919);
  • Konstantin Awksentjewski (22 sierpnia – 19 listopada 1919);
  • Piotr Baranow (19 października 1919 – 27 września 1921);
  • Nikołaj Paskuckij (13 stycznia – 14 sierpnia 1920);
  • W. Pletniew (10 sierpnia 1920 – 14 stycznia 1921);
  • N. Nieriezin (9 września 1920 – 27 stycznia 1921);
  • N. Woronin (9 listopada 1920 – 21 stycznia 1921).

Szefowie sztabu

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj