Aba Kowner

Aba Kowner
Data i miejsce urodzenia	14 marca 1918 ; Oszmiana
Data i miejsce śmierci	25 września 1987 ; En ha-Choresz
Zawód, zajęcie	pisarz, poeta
Małżeństwo	Witka Kowner
Krewni i powinowaci	Me’ir Wilner
	Odznaczenia
	Multimedia w Wikimedia Commons
	Cytaty w Wikicytatach

Aba Kowner (hebr. אבא קובנר; ur. 14 marca 1918 w Oszmianie^[1], zm. 25 września 1987 w kibucu En ha-Choresz) – polski Żyd, działacz ruchu oporu podczas II wojny światowej, lider Zjednoczonej Organizacji Partyzanckiej (Fareinigte Partizaner Organizacje), dowódca powstania w getcie wileńskim, działacz żydowskiego ruchu Ha-Szomer Ha-Cair; pisarz, poeta, syjonista, mąż Witki Kowner i kuzyn Me’ira Wilnera.

Życiorys edytuj

Urodził się w Oszmianie, jednak jego rodzina wkrótce przeprowadziła się do Wilna, gdzie został członkiem Ha-Szomer Ha-Cair. Kiedy Wilno znalazło się po radziecką okupacją (1940–1941) został członkiem organizacji podziemnej. Po wkroczeniu Niemców na Litwę (1941) wraz z przyjaciółmi m.in.: Jurkiem Wilnerem (Arie Wilnerem), Chają Grosman, Edkiem Boraksem, Chumą Godot i Izraelem Nagelem ukrywał się w klasztorze dominikanek klauzurowych w Kolonii Wileńskiej koło Wilna^[2], a następnie wrócił do wileńskiego getta. W grudniu 1941 przed delegatami żydowskich organizacji młodzieżowych wygłosił w Wilnie odezwę^[3]^[4]:

Hitler planuje zabić wszystkich europejskich Żydów. Litewscy Żydzi będą pierwsi. Nie dajmy się prowadzić na rzeź jak stado owiec. To prawda, jesteśmy słabi i nie mamy broni, ale jedyną odpowiedzią jest opór!

Po wojnie przygotowywał w Niemczech zamachy odwetowe za Holokaust, których nie wykonano^[5]. O jednej z planowanych przez niego akcji opowiada izraelsko-niemiecki film fabularny pt. „Plan A” z 2021 r. Od 1946 r. do śmierci mieszkał w kibucu En ha-Choresz. W 1946 r. poślubił Witkę Kowner, z którą miał dwójkę dzieci. Po wyzwoleniu był jednym z założycieli organizacji Bricha, pomagającej Żydom w ucieczce z powojennej Polski. Zeznawał na procesie Adolfa Eichmanna. Brał udział w wojnie o niepodległość Izraela. W 1970 r. otrzymał Nagrodę Izraela w dziedzinie literatury. Zmarł w wieku 69 lat na raka krtani w swoim domu w En ha-Choresz.

Publikacje edytuj

Aż do końca światła (1947)
Zatopiony klucz (1951)
Pożegnanie z południem
Twarzą w twarz

Przypisy edytuj

↑ Where was Abba Kovner born? – Vilna Gaon State Jewish Museum [online], jmuseum.lt [dostęp 2019-03-26] (ang.).
↑ Historia s. Cecylii Marii Roszak | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2019-03-26] .
↑ Bukalska P., Pięciak W., Powstanie w Getcie: kto był kim?, [w:] Historia w Tygodniku, Tygodnik Powszechny 17/2006, s. 12.
↑ Berendt G., W oddziałach leśnych, [w:] Powstanie w getcie warszawskim, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2008. [dostęp 2008-11-19].
↑ Mateusz Zimmerman, Oko za oko razy sześć milionów.

Linki zewnętrzne edytuj

[1] Where was Abba Kovner born? – Vilna Gaon State Jewish Museum [online], jmuseum.lt [dostęp 2019-03-26] (ang.).

[2] Historia s. Cecylii Marii Roszak | Polscy Sprawiedliwi [online], sprawiedliwi.org.pl [dostęp 2019-03-26] .

[3] Bukalska P., Pięciak W., Powstanie w Getcie: kto był kim?, [w:] Historia w Tygodniku, Tygodnik Powszechny 17/2006, s. 12.

[4] Berendt G., W oddziałach leśnych, [w:] Powstanie w getcie warszawskim, „Rzeczpospolita”, 18 kwietnia 2008. [dostęp 2008-11-19].

[5] Mateusz Zimmerman, Oko za oko razy sześć milionów.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]