Wikipedia

Akademia Mohylańska w Kijowie

(Przekierowano z Akademia Kijowsko-Mohylańska)


Akademia Mohylańska – szkoła wyższa[1] utworzona w 1658 w Kijowie w wykonaniu postanowień unii hadziackiej, z przekształcenia prawosławnego Kolegium Kijowsko-Mohylańskiego, założonego w 1632 przez metropolitę kijowskiego Piotra Mohyłę. Akademia istniała do 1817 r.

Alegoria Akademii Mohylańskiej, początek XVIII w.
Historyczny budynek Akademii w Kijowie, ufundowany przez Iwana Mazepę
Projekt rozbudowy gmachu Akademii z 1731
Ukraiński banknot o nominale 500 hrywien przedstawiający Akademię Mohylańską

Akademia w Kijowie została powołana i zorganizowana jako kolegium prawosławne według wzorów kolegiów jezuickich przez metropolitę Piotra Mohyłę - reformatora organizacji Cerkwi w Rzeczypospolitej[2]. Mohyła przez wiele lat starał się bezskutecznie o przyznanie utworzonej przez niego uczelni statusu akademii[3]. Zorganizowanie szkoły prawosławnej według wzorców katolickich wywołało żywą dyskusję wśród prawosławnych Rzeczypospolitej; krytycy Piotra Mohyły przekonywali, że absolwenci placówki odchodzą od swojego wyznania[4]. Unia hadziacka przewidywała powołanie w utworzonym Księstwie Ruskim wyższej uczelni o statusie akademii, co spowodowało zmianę statusu prawnego już istniejącej uczelni prawosławnej, zrównując ją z Akademią Krakowską[5][a]. Po traktacie Grzymułtowskiego i trwałym przejęciu Kijowa przez Carstwo Rosyjskie status uczelni potwierdzono gramotami Piotra I w 1694 i 1701[4].

W Akademii Mohylańskiej kształciła się polityczna i duchowna elita ruska. Autorytet i poziom kształcenia ściągał do uczelni także wielu cudzoziemców prawosławnych, zwłaszcza Rosjan, Wołochów i Mołdawian. Językami wykładowymi Akademii były: łacina, polski i ruski, od połowy XVIII wzrastało znaczenie rosyjskiego.

Studentami Akademii byli m.in. Symeon Połocki (ruski i rosyjski pisarz), Dymitr z Rostowa (święty prawosławny, teolog, biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego), Stefan (Jaworski) (biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, długoletni locum tenens patriarchatu moskiewskiego[6]), Filoteusz (Leszczyński) (biskup Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, święty prawosławny)[7], Iwan Mazepa (hetman Lewobrzeżnej Ukrainy)[8], Filip Orlik (hetman na uchodźstwie)[9], Samuel Wełyczko[10], (sekretarz Iwana Mazepy i kronikarz), Teofan Prokopowicz (prawosławny arcybiskup i wysoki urzędnik Imperium Rosyjskiego), Michaił Łomonosow (rosyjski uczony i poeta), Piotr Prokopowicz (ukraiński pszczelarz), Hryhorij Skoworoda (ukraiński[11][12][13][b] poeta liryczny, filozof i kompozytor).

Decyzją Świętego Synodu – organu zarządzającego Rosyjskiej Cerkwi Prawosławnej Akademia została zamknięta w 1817, a w jej murach otwarto Kijowską Akademię Duchowną.

Zobacz też edytuj

Uwagi edytuj

  1. ↑ Unia hadziacka przewidywała również powołanie drugiej ruskiej akademii, co wobec wydarzeń politycznych doby Ruiny nie nastąpiło. Por. Aleksander Walerian Jabłonowski, Akademia Kijowsko-Mohilańska.. s.135.
  2. ↑ Rzadziej twórcy przypisywana jest narodowość rosyjska, np. СКОВОРОДА, ГРИГОРИЙ САВВИЧ

Przypisy edytuj

  1. ↑ „W 1632 r. rozpoczęło swoją niemal trzechsetletnią historię słynne Kolegium Kijowsko-Mohylańskie, nazywane przez współczesnych akademią, choć formalnego królewskiego przywileju prowadzenia szkoły kształcącej na poziomie wyższym metropolita za swego życia nie uzyskał (po raz pierwszy został on nadany w akcie unii hadziackiej w 1658 r., a następnie potwierdzony gramotami Piotra I w 1694 i 1701 r.)” Natalia Jakowenko, Historia Ukrainy do 1795 roku, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9 s. 292.
  2. ↑ Aleksander Walerian Jabłonowski, Akademia Kijowsko-Mohilańska: Zarys historyczny na tle rozwoju ogólnego cywilizacji zachodniej na Rusi, Lwów, 1899-1900 s. 88-100.
  3. ↑ Aleksander Walerian Jabłonowski, Akademia Kijowsko-Mohilańska..s.88-94.
  4. ↑ a b Natalia Jakowenko: Historia Ukrainy do 1795 roku. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2011, s. 291-292. ISBN 978-83-01-16763-9.
  5. ↑ Aleksander Walerian Jabłonowski, Akademia Kijowsko-Mohilańska: Zarys historyczny na tle rozwoju ogólnego cywilizacji zachodniej na Rusi, Lwów, 1899-1900 s. 135-138.
  6. ↑ Przed zniesieniem instytucji patriarchatu przez Piotra I
  7. ↑ Филофей (Лещинский). [dostęp 2012-12-21]. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-12-21)].
  8. ↑ Uniwersytet Narodowy Akademia Kijowsko-Mohylańska-Historia Akademii. [dostęp 2018-05-04]. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-04)].
  9. ↑ Uniwersytet Narodowy Akademia Kijowsko-Mohylańska-Historia Akademii. ukma.edu.ua. [zarchiwizowane z tego adresu (2018-05-04)]., Natalia Jakowenko Historia Ukrainy do 1795 roku Wyd. II rozszerzone, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9 s. 437.
  10. ↑ Natalia Jakowenko Historia Ukrainy do 1795 roku Wyd. II rozszerzone, Warszawa 2011, Wydawnictwo Naukowe PWN, ISBN 978-83-01-16763-9 s. 437.
  11. ↑ W. Serczyk, Historia Ukrainy, Wrocław 2001, ISBN 83-04-04530-3, s.163
  12. ↑ Skoworoda Hryhorij, [w:] Encyklopedia PWN [dostęp 2012-07-02].
  13. ↑ Skoworoda Hryhorij na portalu wiedzy onet.pl

Bibliografia, literatura, linki edytuj

Źródło: „https://pl.wikipedia.org/w/index.php?title=Akademia_Mohylańska_w_Kijowie&oldid=73138542”