Andrzej Bniński
Andrzej z Bnina, Andrzej Bniński herbu Łodzia lub Andrzej Opaliński z Bnina[2] (ur. w 1396 roku – zm. 5 stycznia 1479 roku w Poznaniu) – biskup rzymskokatolicki, sekretarz królewski, senator I Rzeczypospolitej.
| ||
Data urodzenia | ||
---|---|---|
Data i miejsce śmierci |
5 stycznia 1479[1] | |
Biskup diecezjalny poznański | ||
Okres sprawowania |
1438–1479 | |
Wyznanie | ||
Kościół | ||
Nominacja biskupia |
21 lipca 1438[1] | |
Sakra biskupia |
15 stycznia 1439 |

Życiorys
edytujWywodził się z wpływowego rodu Łodziów, był potomkiem wojewody poznańskiego Przedpełka. Jego ojcem był Mikołaj, a braćmi Jan (kasztelan międzyrzecki), Piotr (kasztelan gnieźnieński), Wojciech (tenutariusz żbikowski) i Mikołaj.
W 1422 roku uzyskał stopień bakałarza na Akademii Krakowskiej. Był sekretarzem króla Władysława Jagiełły i kanonikiem poznańskim, w 1438 został biskupem poznańskim[1]. Znany był z wytrwałego zwalczania husytyzmu w swojej diecezji, stąd nadano mu przydomek "husytobójca". We współpracy z papieskim inkwizytorem Mikołajem z Łęczycy przeprowadził kilkadziesiąt procesów przeciwko zwolennikom husytyzmu. Skazał na śmierć pięciu husyckich kapłanów i burmistrza Zbąszynia Mikołaja Grunberga[3]. W 1440 dokonał zbrojnego najazdu na Zbąszyń i zmusił[4] i skutecznie zmusił miejscowego możnowładcę Abrahama ze Zbąszynia do wyrzeczenia się husytyzmu.
Był dobrym administratorem w swoim biskupstwie, odbył kilkanaście synodów diecezjalnych, walczył z nieobyczajnym życiem kleru. Opiekował się wdowami i sierotami, hojnie uposażał ubogie kościoły. Fundował wiele świątyń, zbudował w swoich dobrach biskupich kilka zamków m.in. w Krobi. Lokował wiele nowych wsi, szczególnie na Mazowszu. Poświęcił w Warszawie, 4 grudnia 1454, kościół św. Anny i klasztor bernardynów (drugi w Polsce po krakowskim)[5]. W 1447 dwa razy brał udział w poselstwie panów polskich, które zaoferowało koronę Polski Bolesławowi IV warszawskiemu, a później Kazimierzowi Jagiellończykowi. Od czasu jego pontyfikatu datuje się ustanowienie na stałe urzędu biskupa pomocniczego (sufragana) w diecezji poznańskiej. Był gwarantem pokoju toruńskiego 1466 roku[6].
Kalendarium
edytuj- 4 marca 1422 – uzyskanie bakalaureatu artes liberales na Akademii Krakowskiej[7]
- 29 stycznia 1438 – wybór na stolicę biskupią w Poznaniu[7]
- 16 lipca 1438 – zatwierdzenie wyboru przez papieża Eugeniusza IV[7]
- 1438 – fundacja kościoła św. Mikołaja w Krobi[8]
- 15 lutego 1439 – święcenia biskupie w Kaliszu z rąk abp. Wincentego Kota[7]
- 26 stycznia 1441 – erygowanie parafii w Osmolinie[9]
- 1441 – erygowanie parafii w Sannikach[10]
- 1443 – fundacja murowanego kościoła pw. Wszystkich Świętych w Kozłowie Biskupim[11]
- 1445 – erygowanie parafii pw. św. Anny w Długiej Kościelnej[12]
- 1447 – erygowanie parafii w Drzeczkowie[13]
- 1448 – fundacja kościoła pw. św. Wojciecha w Bninie
- 2 lipca 1448 – konsekracja kościoła Najświętszej Maryi Panny in Summo w Poznaniu i erygowanie kapituły kolegialnej[14]
- 19 stycznia 1454 – erygowanie prepozytury kanoników regularnych przy kościele św. Jerzego w Warszawie[7]
- 1454 nabycie wsi Żabikowo[7]
- 3 lipca 1454 – erygowanie parafii w Raszkowie[15]
- 1455 – fundacja klasztoru bernardynów w Poznaniu[16]
- 1458 – erygowanie parafii w Kiczkach[17]
- 1460 – fundacja kościoła św. Michała w Dolsku[18]
- 24 maja 1462 – wyrok w sprawie sporu o granice między diecezją poznańską a diecezją płocką[7]
- 1463 – erygowanie parafii w Tomicach[19]
- 1466 – erygowanie parafii w Pępowie[20]
- 8 października 1470 – ugoda z księciem Henrykiem IX głogowskim[7]
- 1470 – erygowanie parafii w Miastkowie Kościelnym
- 5 lipca 1471 – erygowanie kapituły kolegiackiej przy kościele św. Marii Magdaleny w Poznaniu[7]
- 2 lipca 1472 – erygowanie parafii w Stoczku Łukowskim[21]
- 24 grudnia 1472 – erygowanie parafii w Kałuszynie[22]
- 12 listopada 1473 – erygowanie parafii pw. św. Anny w Jakubowie[23]
- 5 stycznia 1479 – śmierć[7]
- 9 stycznia 1479 – pogrzeb w katedrze poznańskiej w kaplicy św. Andrzeja (obecnie Trójcy Świętej)[7]
Przypisy
edytuj- ↑ a b c Konrad Eubel Hierarchia Catholica, vol. II, 1914, s. 219.
- ↑ Bishop Andrzej Opaliński (z Bnina). catholic-hierarchy.org. [dostęp 2016-05-04]. (ang.).
- ↑ Szymon Wrzesiński, Inkwizycja ziemiach polskich, Wyd. Replika 2009, s. 143-153.
- ↑ Encyklopedia Polska. T. I. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe PWN, 2008, s. 18. ISBN 978-83-7558-436-3.
- ↑ Julian Bartoszewicz: Kościoły Warszawskie rzymsko-katolickie opisane pod względem historycznym, Warszawa 1855 str. 80
- ↑ Antoni Gąsiorowski, Polscy gwaranci traktatów z Krzyżakami XIV–XV wieku, w: Komunikaty Mazursko-Warmińskie nr 2-3, 1971, s. 258.
- ↑ a b c d e f g h i j k Józef Nowacki , Dzieje Archidiecezji Poznańskiej. Archidiecezja Poznańska w historycznych granicach i jej ustrój., t. 2, Poznań: Księgarnia Świętego Wojciecha, 1964 (pol.).
- ↑ Historia [online], Parafia św. Mikołaja w Krobi, 10 czerwca 2023 [dostęp 2023-06-12] (pol.).
- ↑ św. Marcina biskupa w Osmolinie – Diecezja Łowicz [online] [dostęp 2025-01-30] .
- ↑ św. Józefa w Sannikach – Diecezja Łowicz [online] [dostęp 2025-01-30] .
- ↑ Najświętszego Serca Jezusowego w Kozłowie Biskupim – Diecezja Łowicz [online] [dostęp 2025-01-30] (pol.).
- ↑ DŁUGA KOŚCIELNA, Parafia św. Anny [online], Diecezja Warszawsko-Praska [dostęp 2023-06-10] (pol.).
- ↑ Słownik historyczno-geograficzny ziem polskich w średniowieczu [online], www.slownik.ihpan.edu.pl [dostęp 2025-02-02] .
- ↑ Historia Kościoła na Ostrowiu Tumskim p.w. Najświętszej Maryi Panny in Summo – Katedra Poznańska [online] [dostęp 2025-01-30] .
- ↑ Historia parafii | Parafia p.w. Podwyższenia Krzyża Świętego w Raszkowie [online], parafia.raszkow.pl [dostęp 2023-06-10] .
- ↑ Franciszkanie w Poznaniu [online], franciszkanie.poznan.pl [dostęp 2023-06-10] .
- ↑ KICZKI, Parafia św. Anny [online], Diecezja Warszawsko-Praska [dostęp 2025-01-30] .
- ↑ Kościoły w Dolsku - O parafii - Parafia pw. św. Michała Archanioła w Dolsku Archidiecezja Poznańska [online], parafia.dolsk.info.pl [dostęp 2023-06-12] .
- ↑ Historia kościoła – Parafia pw. św. Barbary w Tomicach [online] [dostęp 2025-02-02] .
- ↑ Pępowo [online], Polskie Zabytki [dostęp 2025-01-30] .
- ↑ k, Historia | Parafia - STOCZEK ŁUKOWSKI [online] [dostęp 2025-01-30] (pol.).
- ↑ KAŁUSZYN, Parafia Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny [online], Diecezja Warszawsko-Praska [dostęp 2025-01-30] (pol.).
- ↑ JAKUBÓW, parafia św. Anny [online], Diecezja Warszawsko-Praska [dostęp 2025-01-30] (pol.).
Literatura dodatkowa
edytuj- Ks. Józef Nowacki: Bniński Andrzej. W: Polski Słownik Biograficzny. T. 2: Beyzym Jan – Brownsford Marja. Kraków: Polska Akademia Umiejętności – Skład Główny w Księgarniach Gebethnera i Wolffa, 1936, s. 143–145. Reprint: Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Kraków 1989, ISBN 83-04-03291-0
- Ks. Józef Nowacki: Biskup poznański Andrzej Bniński w walce z husytami Zbąszynia : nieznane karty z procesów husyckich roku 1439, Poznań: Towarzystwo Miłośników Historji, 1934.