Andrzej Kopa
Andrzej Kopa (ur. 16 października 1879 w Trzcielinie, zm. 11 czerwca 1956) – podpułkownik artylerii Wojska Polskiego, kawaler Orderu Virtuti Militari, działacz niepodległościowy i społeczny, rolnik, jeden z organizatorów powstania wielkopolskiego, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej.
| |
 podpułkownik artylerii
| |
| Data i miejsce urodzenia |
16 października 1879 |
|---|---|
| Data śmierci |
11 czerwca 1956 |
| Przebieg służby | |
| Lata służby |
1902–1903, |
| Siły zbrojne | |
| Jednostki | |
| Stanowiska |
dowódca brygady |
| Główne wojny i bitwy |
I wojna światowa |
| Późniejsza praca | |
| Odznaczenia | |
   
| |
.jpg)
.jpg)
Życiorys edytuj
Urodził się 16 października 1879 w Trzcielinie k. Poznania w rodzinie Michała i Eufrozyny z Niezielińskich. Po ukończeniu Gimnazjum Św. Marii Magdaleny w Poznaniu podjął studia agronomiczne[1]. W wieku 23 lat odbył roczną służbę wojskową w Dolnośląskim Pułku Artylerii Ciężkiej w Poznaniu, służbę zakończył w stopniu kaprala. Po śmierci ojca objął rodzinny majątek. Oprócz pracy na roli poświęcił się działalności społecznej, był m.in. prezesem Kółka Rolniczego w Konarzewie oraz udzielał się w Towarzystwie Gimnastycznym „Sokół”.
Po wybuchu I wojny światowej został zmobilizowany do armii niemieckiej, jako dowódca kolumny amunicyjnej. 5 lutego 1915 awansował na podporucznika. We wrześniu 1918 z powodu nasilającej się choroby serca został odesłany do szpitala w Poznaniu.
Pod koniec 1918 został wyznaczony na komendanta Straży Ludowej w powiecie poznańsko-zachodnim. W sobie tylko znany sposób zdobył na potrzeby zbliżającego się powstania wielkopolskiego 250 karabinów z amunicją. Z chwilą wybuchu powstania zorganizował dobrze uzbrojony oddział w Dopiewie liczący 800 powstańców. Część z nich walczyła w okolicach Wolsztyna, gdzie zdobyto broń ręczną, karabiny maszynowe i armaty. 6 stycznia 1919 dowodził oddziałami powstańców, które zajęły niemieckie lotnisko Ławica pod Poznaniem[2].
30 marca 1919 awansował kolejno do stopnia porucznika i kapitana, następnie na czele 10 pułku Strzelców Wielkopolskich (późniejszego 68 pułku piechoty) walczył na froncie galicyjskim pod Lwowem. 1 stycznia 1920 Naczelnik Państwa i Wódz Naczelny Józef Piłsudski powołał go do składu pierwszej Tymczasowej Kapituły Orderu Virtuti Militari i jednocześnie odznaczył Krzyżem Srebrnym Orderu Wojskowego Virtuti Militari. W składzie Kapituły był jedynym przedstawicielem grupy żołnierzy Wojska Polskiego wywodzącej się z byłej armii niemieckiej[3]. 6 stycznia 1919 dowódca Frontu Wielkopolskiego, generał piechoty Józef Dowbor-Muśnicki postawił go za wzór oficera[4].
Po kilkumiesięcznym urlopie zdrowotnym powrócił do wojska. 11 czerwca 1920 został zatwierdzony z dniem 1 kwietnia 1920 w stopniu podpułkownika, w artylerii, w „grupie byłej armii niemieckiej”. W lipcu 1920, w czasie wojny z bolszewikami, dowodził grupą swojego imienia, a od sierpnia 1920 był dowódcą II Brygady w Dywizji Ochotniczej[5]. 1 czerwca 1921 pełnił służbę w Komendzie Głównej Zachodniej Straży Obywatelskiej, pozostając w ewidencji macierzystego 68 pułku piechoty[6].
Po zakończeniu wojny został zwolniony z czynnej służby wojskowej i przeniesiony do rezerwy. W 1922 został zweryfikowany w stopniu podpułkownika ze starszeństwem z dniem 1 czerwca 1919 i 24. lokatą w korpusie oficerów rezerwowych artylerii. W rezerwie otrzymał przydział do 14 pułku artylerii polowej w Poznaniu[7]. W 1934 pozostawał w ewidencji Powiatowej Komendy Uzupełnień Poznań–Miasto. Posiadał przydział do Oficerskiej Kadry Okręgowej Nr VII i był wówczas „przewidziany do użycia w czasie wojny”[8].
Po zakończeniu służby wojskowej poświęcił się prowadzeniu rodzinnego majątku oraz opiece na chorymi siostrami. Na początku okupacji niemieckiej ostrzeżony o grożących mu represjach przeniósł się do Generalnego Gubernatorstwa, gdzie osiadł w Wierzchowiskach w powiecie Janów Lubelski.
Po zakończeniu II wojny światowej mimo utraty rodzinnego majątku pracował nadal w rolnictwie oraz społecznie m.in. jako członek Powiatowej Rady Narodowej w Poznaniu. Gdy odkryto, że brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej, musiał zrezygnować z pracy społecznej, miał również zamkniętą drogę awansu zawodowego. Po przejściu na rentę zamieszkał z siostrą w Chomęcicach, gdzie gościny udzielił mu jeden z byłych towarzyszy broni. Własnej rodziny nie założył.
Zmarł 11 czerwca 1956 w wieku 76 lat. Został pochowany w rodzinnym grobowcu na cmentarzu parafialnym w Konarzewie[9].
Był wujem kapitana Pawła Szyftera[10].
Ordery i odznaczenia edytuj
- Krzyż Srebrny Orderu Wojskowego Virtuti Militari (1920)[3]
- Krzyż Niepodległości z Mieczami (20 lipca 1932)[11]
- Krzyż Walecznych (dwukrotnie: 1921)[12]
- Złoty Krzyż Zasługi (22 grudnia 1928)[13][14]
Przypisy edytuj
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 72.
- ↑ Wiktor Pniewski, Powstanie Lotnictwa Wielkopolskiego. Zajęcie Ławicy w: Księga pamiątkowa 3-go Pułku Lotniczego 1918–1928, Nakładem 3-go Pułku Lotniczego w Poznaniu-Ławicy, Poznań 1928, s. 35.
- ↑ a b Rozkaz Naczelnego Wodza z 1 stycznia 1920 r. (Dziennik Rozkazów 1920 r. Nr 1, poz. 1)
- ↑ Rozkaz Dowództwa Frontu Wielkopolskiego Nr 3 z 6 stycznia 1920 r.
- ↑ Wilczyński 1930 ↓, s. 8, 9, 15.
- ↑ Spis oficerów służących czynnie w dniu 1.6.1921 r. Dodatek do Dziennika Personalnego M.S.Wojsk. Nr 37 z 24 września 1921 r., s. 193, 700.
- ↑ Rocznik oficerski 1923, s. 742, 836.
- ↑ Rocznik oficerski rezerw 1934, s. 273, 987.
- ↑ Płk Andrzej Kopa , Powstaniec Wielkopolski 1879 - 1956 rekord BillionGraves [online], BillionGraves [dostęp 2020-03-23] (pol.).
- ↑ Wpis urodzenia i chrztu siostry Andrzeja Kopy, Stanisławy Kopy, matki kapitana Pawła Szyftera (nr 96) – rodzice: Michał Kopa i Eufrozyna Niezielińska [dostęp z dnia: 2016-01-06]
- ↑ M.P. z 1932 r. nr 167, poz. 198 „za pracę w dziele odzyskania niepodległości”.
- ↑ Rozkaz Ministra Spraw Wojskowych L. 1982 z 1921 r. (Dziennik Personalny z 1921 r. Nr 38, poz. 1812)
- ↑ M.P. z 1928 r. nr 296, poz. 727 „za wybitne zasługi, położone w powstaniu wielkopolskim”.
- ↑ Polak (red.) 1991 ↓, s. 73.
Bibliografia edytuj
- Adam Wilczyński: Zarys historji wojennej 84-go pułku piechoty. Warszawa: Wojskowe Biuro Historyczne, 1930, seria: Zarys historii wojennej pułków polskich 1918–1920.
- Bogusław Polak (red.): Kawalerowie Virtuti Militari 1792–1945. T. 2/1. Koszalin: Wydawnictwo Uczelniane Wyższej Szkoły Inżynierskiej w Koszalinie, 1991. ISBN 83-900510-0-1.
Linki zewnętrzne edytuj
- Bogdan Czerwiński, Pułkownik Andrzej Kopa – lokalny polityk i dowódca, strona Gminy Dopiewo.
- Biogram na stronie wiaralecha.pl. kibole.wiaralecha.pl. [zarchiwizowane z tego adresu (2012-01-06)].