Andzeļi (łat. Andzeļi[1]; pol. Andzelmujża[2]) – wieś na Łotwie, w krainie historycznej Łatgalia, w powiecie Dagda (łot. Dagdas novads), centrum administracyjne gminy Andzeļi (Andzeļu pagasts).

Andzeļi
Państwo

 Łotwa

Region

Łatgalia

Powiat

Dagdas novads

Gmina

Andzeļu pagasts

Wysokość

200 m n.p.m.

Populacja (2009)
• liczba ludności


349[1]

Kod pocztowy

LV-5696 Eži

Położenie na mapie Łotwy
Mapa konturowa Łotwy, na dole po prawej znajduje się punkt z opisem „Andzeļi”
Ziemia56°10′09″N 27°33′11″E/56,169167 27,553056

Geografia edytuj

Miejscowość położona nad jeziorem Ežezers (pol. Esza[3])[2], 11 km na północ od Dagdy, 190 km na północny wschód od Dyneburga, 272 km na południowy wschód od Rygi.

Historia edytuj

W czasach Rzeczypospolitej Andzelmujża leżała w Inflantach polskich na terenie traktu rzeżyckiego. W końcu XVII wieku został tu zbudowany drewniany kościół rzymskokatolicki pw. św. Jana Chrzciciela, konsekrowany przez biskupa inflanckiego i piltyńskiego Mikołaja Popławskiego (1697)[4].

W XVIII wieku miejscowość była jedną z posiadłości rodziny Weyssenhoffów herbu Łabędź Złośliwy (inną były Rybiniszki). Należała do młodszego brata Michała Weyssenhoffa, Jana, którego synowie: Józef i Jan, urodzeni w Andzelmujży, zasłużyli się w dziejach Polski.

Po I rozbiorze Rzeczypospolitej Andzelmujża znalazła się w zaborze rosyjskimujezd rzeżycki[a] kolejnych guberni: pskowskiej, połockiej, witebskiej, na tzw. ziemiach zabranych.

W 1782 Jan Weyssenhoff (senior) ufundował drewnianą kaplicę dworską, która służyła miejscowym katolikom jako kościół parafialny[2][4].

Po I wojnie światowej miejscowość, podobnie jak cała Łatgalia, przejściowo wchodziła w skład Łotewskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (1918–1920), a następnie powróciła do terytorium Republiki Łotewskiej (1918–1940).

W czasach radzieckich Andzeļi stało się ośrodkiem sielsowietu (1945). Funkcjonował tu sowchoz, a na początku lat 60. rozebrano niszczejący drewniany kościół, współfundowany przez Weyssenhoffa w 1845 r.[5]

Współczesność edytuj

Po śpiewającej rewolucji i odrodzeniu państwa łotewskiego Andzeļi stało się centrum gminy Andzeļi (Andzeļu pagasts). Obecnie najdują się tu szkoła, dom kultury, biblioteka, poczta, punkt felczersko-położniczy, pensjonat, centrum rekreacji. We wsi funkcjonuje także parafia św. Jana Chrzciciela należąca do diecezji rzeżycko-agłońskiej. Kościół parafialny mieści się w wyremontowanym i przystosowanym do celów religijnych budynku świeckim, który został poświęcony przez arcybiskupa ryskiego Jānisa Pujatsa (1994)[4].

Przypisy edytuj

  1. a b LĢIA vietvārdu datubāze. vietvardi.lgia.gov.lv. [dostęp 2014-07-17]. (łot.).
  2. a b c Andzelmujża, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. I: Aa – Dereneczna, Warszawa 1880, s. 37.
  3. Esza, [w:] Słownik geograficzny Królestwa Polskiego, t. II: Derenek – Gżack, Warszawa 1881, s. 360.
  4. a b c Dekanats bez torniem. Catholic.lv. [dostęp 2014-07-17]. [zarchiwizowane z tego adresu (2010-01-07)]. (łot.).
  5. Andzeļi. Dagda.lv. [dostęp 2014-07-17]. (łot.).

Uwagi edytuj

  1. Powiat rzeżycki był czasowo zniesiony w okresie przynależności Andzelmujży do guberni białoruskiej (1796–1802).

Linki zewnętrzne edytuj