Arbuz
Arbuz, kawon (Citrullus Schrad.) – rodzaj roślin z rodziny dyniowatych. Obejmuje cztery gatunki[4][5] pochodzące z pustynnych obszarów Namibii (trzy gatunki) i północnej Afryki oraz Azji południowo-zachodniej (jeden gatunek – arbuz kolokwinta C. colocynthis)[4][6]. Duże znaczenie użytkowe ze względu na soczyste, jadalne owoce ma arbuz zwyczajny C. lanatus, znany jako prawdopodobnie już udomowiony w Afryce północnej ponad 5 tysięcy lat temu[6].
| ||
 Owoc odmiany uprawnej arbuza zwyczajnego | ||
| Systematyka[1][2] | ||
| Domena | eukarionty | |
| Królestwo | rośliny | |
| Podkrólestwo | rośliny zielone | |
| Nadgromada | rośliny telomowe | |
| Gromada | rośliny naczyniowe | |
| Podgromada | rośliny nasienne | |
| Nadklasa | okrytonasienne | |
| Klasa | Magnoliopsida | |
| Nadrząd | różopodobne | |
| Rząd | dyniowce | |
| Rodzina | dyniowate | |
| Rodzaj | arbuz | |
| Nazwa systematyczna | ||
| Citrullus H. A. Schrader in Ecklon et Zeyher Enum. 279. Jan-Feb 1836 (nom. cons.) | ||
| Typ nomenklatoryczny | ||
MorfologiaEdytuj
- Pokrój
- Rośliny jednoroczne i byliny o pędach płożących lub wspinających się, szorstkich z powodu brodawkowatego i szczeciniastego owłosienia. Wąsy czepne 2- lub 3-dzielne, rzadko pojedyncze[6][4].
- Liście
- Okrągławe do trójkątnie lancetowatych, głęboko 3–5-dzielne, o brzegu zatokowo wcinanym i odlegle piłkowanym. Powierzchnia blaszki gruczołowata[6][4].
- Kwiaty
- Rośliny są jednopienne – na tych samych roślinach wyrastają w różnych węzłach kwiaty rozdzielnopłciowe – żeńskie i męskie. Hypancjum jest dzwonkowate. Korona kwiatu i kielich składają się z 5 elementów każdy. Płatki korony są żółte i zrośnięte w dolnej połowie, osiągają od 6 do 16 mm długości, są gładkie lub owłosione[6][4]. Kwiaty męskie zawierają trzy pręciki o krótkich i wolnych nitkach. Szczątkowa zalążnia wykształcona jest w formie gruczołka. Kwiaty żeńskie z trzema prątniczkami i jajowatą zalążnią zawierającą liczne zalążki. Szyjka słupka krótka, zwieńczona trzema okazałymi, nerkowatymi znamionami[4].
- Owoce
- Kulistawe lub podługowate, mięsiste lub wysychające, wielonasienne jagody. Nasiona podługowate, spłaszczone, gładkie[4].
SystematykaEdytuj
- Pozycja systematyczna według Angiosperm Phylogeny Website (aktualizowany system APG IV z 2016)
Rodzaj z rodziny dyniowatych z rzędu dyniowców, należących do kladu różowych w obrębie okrytonasiennych[2]. W obrębie rodziny: podrodzina Cucurbitoideae, plemię Benincaseae[7].
- Pozycja w systemie Reveala (1994-1999)
Gromada okrytonasienne (Magnoliophyta Cronquist), podgromada Magnoliophytina Frohne & U. Jensen ex Reveal, klasa Rosopsida Batsch, podklasa ukęślowe (Dilleniidae Takht. ex Reveal & Takht.), nadrząd Cucurbitanae Reveal, rząd dyniowce (Cucurbitales Dumort.), podrząd Cucurbitineae Engl., rodzina dyniowate (Cucurbitaceae Juss.), rodzaj arbuz (Citrullus Schrad. ex Eckl. & Zeyh.)[8].
- Citrullus colocynthis (L.) Schrad. – arbuz kolokwinta
- Citrullus ecirrhosus Cogn.
- Citrullus lanatus (Thunb.) Matsumura & Nakai – arbuz zwyczajny
- Citrullus rehmii De Winter
PrzypisyEdytuj
- ↑ Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS ONE”, 10 (4), 2015, e0119248, DOI: 10.1371/journal.pone.0119248, PMID: 25923521, PMCID: PMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
- ↑ a b Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2009-07-22] (ang.).
- ↑ Index Nominum Genericorum (ING) (ang.). Smithsonian, National Museum of Natural History. [dostęp 2009-07-22].
- ↑ a b c d e f g Anmin Lu, Charles Jeffrey: Citrullus Schrader ex Ecklon & Zeyher. W: Flora of China [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].
- ↑ a b Citrullus. W: The Plant List [on-line]. [dostęp 2018-06-09].
- ↑ a b c d e Citrullus Schrader in C. F. Ecklon and K. L. P. Zeyher. W: Flora of North America [on-line]. eFloras.org. [dostęp 2018-06-09].
- ↑ a b Citrullus (ang.). Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2009-07-22].
- ↑ Crescent Bloom: Citrullus (ang.). The Compleat Botanica. [dostęp 2009-07-23].