Batalion ON „Kcynia”

Batalion Obrony Narodowej „Kcynia” – (Kcyński batalion ON) batalion piechoty typ specjalny nr 83[1]pododdział piechoty Wojska Polskiego w II Rzeczypospolitej.

Batalion ON „Kcynia”
Kcyński batalion ON
Batalion piechoty typ spec. nr 83
Historia
Państwo

 Polska

Sformowanie

1937

Rozformowanie

1939

Dowódcy
Pierwszy

mjr Władysław Pawłowski

Ostatni

mjr Florian Sokołowski

Działania zbrojne
kampania wrześniowa
Organizacja
Dyslokacja

Kcynia

Formacja

Obrona Narodowa

Rodzaj wojsk

piechota

Podległość

Chełmińska Brygada ON

Skład

typ II

Chełmińska ON
Obrona Narodowa w 1939

Formowanie i zmiany organizacyjne

edytuj

Batalion sformowano w 1937 roku. Podlegał gospodarczo 61 pułkowi piechoty. 26 listopada 1937 zmieniono podległość gospodarczą batalionu na 62 pułk piechoty. Batalion wchodził w skład Pomorskiej Brygady ON i składał się z czterech kompanii: „Kcynia”, „Żnin”, „Szubin” i „Chodzież”. Wiosną 1939 batalion przeorganizowano na typ II, w tym samym czasie brygada, której batalion podlegał, zmieniła nazwę na Chełmińska Brygada ON[2]. Kompania ON „Żnin” w maju 1939 weszła w skład nowo utworzonego batalionu ON „Żnin” typu „S”[3]. Zgodnie z planem mobilizacyjnym „W“ w dniu 24 sierpnia 1939 podczas mobilizacji alarmowej na bazie batalionu ON „Kcynia“, sformowano batalion piechoty spec. nr 83[4].

Batalion piechoty spec nr 83 w kampanii wrześniowej

edytuj

W dniu 31 sierpnia 83 batalion piechoty był w składzie 26 Dywizji Piechoty, wchodzącej w skład Armii „Poznań”. Wchodził w skład odcinka „Gołańcz“ zajmowanego przez 10 pułk piechoty i dywizjon III/26 pułku artylerii lekkiej. 83 batalion bez 3 kompanii strzeleckiej bronił miasta Kcyni, zabarykadował wjazdy do miasta. 1 września podjął walki obronne z niemieckimi patrolami rozpoznawczymi. 3 kompania strzelecka stacjonowała w Chodzieży, 1 września stoczyła potyczkę w obronie mostu na Noteci w Miliczu. Z uwagi na znaczną przewagę ogniową i liczebną sił niemieckich kompania wycofała się z Chodzieży w kierunku Wągrowca, opóźniając posuwanie się patroli niemieckich. Następnie po zebraniu całości 3 kompanii nocą 1/2 września kompania pomaszerowała do Kcyni, gdzie dołączyła do batalionu. 2 września 83 batalion piechoty przemieścił się do Szubina, skąd 3 września 3 kompania strzelecka wykonała wypadu do rejonu Brzozy w pobliżu Bydgoszczy. W okolicach Brzozy stoczyła potyczkę z niemiecką kompanią piechoty zmuszając ją do odwrotu[5]. 3 września po południu zgodnie z rozkazem dowództwa armii, 26 DP otrzymała rozkaz odwrotu na pozycję żnińską, wraz z dywizja maszerował 83 batalion z Szubina do Sosnowiec Małych w pobliżu Łabiszyna. Wydzielona 3 kompania wraz z 10 pp obsadziła odcinek „Królikowo“ na pozycji pośredniej, osłaniając manewr 26 DP[6].

4 września 83 batalion, wraz ze zgrupowaniem płk. dypl. Tadeusza Parafińskiego z 26 DP obsadził odcinek „Łabiszyn“ na pododcinku Kołaczkowo-Drogosław. 5 września do batalionu dołączyła 3 kompania, pododdziały na pozycjach obronnych ryglowały ogniem broni maszynowej, północny skraj lasu nadleśnictwa Nakło. Od 5 września 26 DP, a wraz z nią 83 batalion piechoty wszedł w skład Armii „Pomorze“. 6 września 83 batalion piechoty, załamał natarcie niemieckiej piechoty, która od strony Bydgoszczy, po sforsowaniu Noteci w rejonie Nowe Dąbie, uderzyła na stanowiska obronne batalionu. Natarciu niemieckiemu zadano duże straty osobowe i zdobyto dużo broni. Po walkach nocą 6/7 września batalion wycofał się w kierunku Inowrocławia i 8 września rano osiągnął rejon majątku Żydowo. Następnie od 8 września Armia „Pomorze“ została podporządkowana gen. dyw. Tadeuszowi Kutrzebie. W dniu 9 września 83 batalion piechoty wraz z innymi jednostkami; batalionem ON „Żnin“, batalionem ON „Wągrowiec“, 6 batalionem strzelców, 67 dywizjonem artylerii lekkiej i kompaniami Straży Granicznej, został wyłączony z podporządkowania 26 DP i wszedł w skład Zgrupowania płk. Stanisława Siudy.

Zadaniem Zgrupowania płk. Stanisława Siudy była osłona tyłów połączonych armii podczas ich bitwy nad Bzurą, od strony zachodniej i północnej. Jednostki te 10 września utworzyły improwizowany pułk Obrony Narodowej pod dowództwem mjr. Mariana Kwiatkowskiego. Pułk ten stanowił odwód dowódcy zgrupowania i zajął 11 września stanowiska w rejonie Kłodawy, z dowództwem pułku w kolonii Cząstków[7]. Od 12 września Zgrupowanie ON płk. Stanisława Siudy podporządkowano dowódcy Grupy Operacyjnej gen. Michała Tokarzewskiego-Karaszewicza. 13 września pułk mjr. Mariana Kwiatkowskiego w składzie 6 bs, 83 bp, batalion ON „Żnin“ i 67 dal zajął obronę w kierunku północnym od Przedacza do Chodecza. Nawiązano kontakt ogniowy z podchodzącymi pododdziałami niemieckimi, rozpoznawano patrolami teren na północ od stanowisk obronnych. Nocą 13/14 września w ślad za obu armiami pułk mjr. Kwiatkowskiego i całe zgrupowanie płk. Siudy, odmaszerowało na następną rubież obrony. Pułk wraz z 83 bp zajął rejon lasów na północny wschód od folwarku Muchnice, jako odwód zgrupowania. 15 września dokonano dalszych przegrupowań do pułku mjr. Kwiatkowskiego włączono ponownie batalion ON „Wągrowiec“, a wyłączono 83 batalion piechoty[8].

15 września 83 baon piechoty wraz z batalionem ON „Bydgoszcz” utworzył zgrupowanie pod dowództwem mjr. Jana Gawrońskiego. Miało ono przejść w rejon Korzeń - Antoninów i zabezpieczyć przesmyki między jeziorami Zdworskie i Łąckie oraz między jeziorem Łąckim i m. Stare Budy[2]. Oba bataliony przejęły stanowiska obronne 15 Dywizji Piechoty, która pomaszerowała w kierunku Bzury, celem otwarcia przejścia dla jednostek obu armii do Puszczy Kampinoskiej. 83 batalion stoczył zwycięską potyczkę pod Łaniętami z oddziałami niemieckiej piechoty. Następnie przeszedł w rejon Gąbina, gdzie zajął pozycje obronne. 17 września do godzin popołudniowych, na stanowiskach obronnych odparł kilkakrotne natarcia piechoty niemieckiej. W trakcie walki poniósł ciężkie straty osobowe. Będąc w stałej styczności z nieprzyjacielem, pod jego naporem, cofał się nad Bzurę. Tu większość żołnierzy 83 batalionu piechoty dostała się do niewoli, niewielka grupa przebiła się do Puszczy Kampinoskiej i dotarła do Modlina, gdzie walczyła do jego kapitulacji[9].

Obsada personalna batalionu

edytuj

Obsada personalna batalionu w marcu 1939 roku[10][2][a]

  • dowódca batalionu – mjr piech. Władysław III Pawłowski[b]
  • dowódca 1 kompanii ON „Kcynia” – kpt. adm. (piech.) Jan Kaperek[c]
  • dowódca 2 kompanii ON „Szubin” – kpt. piech. Michał Olisiewicz[d]
  • dowódca 3 kompanii ON „Żnin” – kpt adm. (piech.) Jan Curzytek[e]
  • dowódca 4 kompanii ON „Chodzież” – kpt adm. (piech.) Leon Wojtyniak[f]

Obsada personalna we wrześniu 1939[2]:

  • dowódca batalionu - mjr Florian Sokołowski
  • dowódca 1 kompanii strzelecka (dawniej ON „Kcynia”) - NN
    • szef kompanii - NN
    • dowódca I plutonu - NN
    • dowódca II plutonu - NN
    • dowódca III plutonu - NN
  • dowódca 2 kompania strzelecka (dawniej ON „Szubin”) - kpt. adm. (piech.) Jan Curzytek
    • szef kompanii - st. sierż. Jan Kubiak
    • dowódca I plutonu - por. rez. Tadeusz Miedzianowski
    • dowódca II plutonu - por. rez. Bartoszek
    • dowódca III plutonu - por. rez. Witkowski
  • dowódca 3 kompanii strzeleckiej (dawniej ON „Chodzież”) - kpt. adm. (piech.) Leon Wojtyniak
    • szef kompanii - NN
    • dowódca I plutonu - ppor. rez. Witold Retz
    • dowódca II plutonu - ppor. rez. Alfons Olszewski
    • dowódca III plutonu - ppor. rez. Zbigniew Domański
  • dowódca kompanii ckm - NN
    • dowódca plutonu ckm - ppor. rez. Walenty Karolczak
    • dowódca plutonu ckm - NN
    • dowódca plutonu ckm - NN

Uzbrojenie batalionu typu II

edytuj

Podczas mobilizacji alarmowej uzupełniono uzbrojenie batalionu zgodnie z etatem batalionu piechoty spec. Jednostka została zorganizowana według organizacji wojennej L. 3017/mob.org. baonu piechoty typ specjalny

  1. Wykaz zawiera obsadę jednostki według stanu bezpośrednio przed rozpoczęciem mobilizacji pierwszych oddziałów Wojska Polskiego w dniu 23 marca 1939, ale już po przeprowadzeniu ostatnich awansów ogłoszonych z datą 19 marca 1939[11].
  2. Mjr piech. Władysław III Pawłowski pełnił jednoczenie funkcję komendanta 62 Obwodu PW Kcynia przy 62 pp.
  3. Kpt. adm. (piech.) Jan Kaperek (ur. 13 grudnia 1896 roku w m. Zawada) pełnił jednoczenie funkcję komendanta powiatowego PW Kcynia. Był odznaczony Krzyżem Niepodległości, Krzyżem Walecznych i Srebrnym Krzyżem Zasługi[12]. W czasiekampanii wrześniowej dostał się do niemieckiej niewoli. Przebywał w Oflagu II B, a następnie Oflagu II D Gross-Born[13].
  4. Kpt. piech. Michał Olisiewicz pełnił jednoczenie funkcję komendanta powiatowego PW Szubin.
  5. Kpt adm. (piech.) Jan Curzytek pełnił jednoczenie funkcję komendanta powiatowego PW Żnin.
  6. Kpt adm. (piech.) Leon Wojtyniak pełnił jednoczenie funkcję komendanta powiatowego PW Chodzież.

Przypisy

edytuj

Bibliografia

edytuj