Chełmińska Brygada Obrony Narodowej
Chełmińska Brygada Obrony Narodowej – brygada Obrony Narodowej Wojska Polskiego II RP.
| Historia | |
| Państwo | |
|---|---|
| Sformowanie | |
| Rozformowanie | |
| Nazwa wyróżniająca | |
| Dowódcy | |
| Pierwszy | |
| Ostatni |
płk dypl. Antoni Jan Żurakowski |
| Działania zbrojne | |
| kampania wrześniowa | |
| Organizacja | |
| Dyslokacja | |
| Rodzaj sił zbrojnych | |
| Rodzaj wojsk | |
| Podległość | |
Pomorska Brygada ON w latach 1937–1939 edytuj
Latem 1937 roku w Toruniu zostało sformowane dowództwo Pomorskiej Brygady ON. Do końca tego roku sformowano i podporządkowano dowódcy brygady sześć batalionów ON: kościerzyński, czerski, tucholski, gniewski, nakielski i kcyński. W międzyczasie, we wrześniu, przemianowane zostały dwa pododdziały: kościerzyński na kościerski i gniewski na starogardzki.
Na stanowisko dowódcy brygady został wyznaczony pułkownik Tomasz Mazurkiewicz, długoletni dowódca 68 pułku piechoty we Wrześni. Dowódca brygady równolegle pełnił obowiązki kierownika Okręgowego Urzędu Wychowania Fizycznego i Przysposobienia Wojskowego oraz referenta dowódcy Okręgu Korpusu Nr VIII w Toruniu, któremu jednostka była bezpośrednio podporządkowana.
W maju 1938 roku brygada podporządkowana została pod względem inspekcji, generałowi dywizji Władysławowi Bortnowskiemu, inspektorowi armii z siedzibą w Toruniu.
23 marca 1939 roku generalny inspektor sił zbrojnych podporządkował brygadę generałowi Bortnowskiemu również pod względem przygotowania prac operacyjnych.
Organizacja pokojowa Pomorskiej Brygady ON w latach 1937-1939
- dowództwo Pomorskiej Brygady ON
- Czerski batalion ON
- Kcyński batalion ON
- Kościerski batalion ON
- Nakielski batalion ON
- Starogardzki batalion ON
- Tucholski batalion ON
Chełmińska Brygada ON 1939 edytuj
2 kwietnia 1939 roku Pomorska Brygada ON przemianowana została na Chełmińską Brygadę ON. W jej składzie pozostawiono dwa bataliony ON: kcyński i nakielski, i przeformowano je na etat batalionu ON typ II. Ponadto wiosną tego roku sformowano, według etatu batalionu ON typ IV i podporządkowano dowódcy brygady kolejnych pięć batalionów ON: jabłonowski, brodnicki, wągrowiecki, żniński i bydgoski. Trzy ostatnie pododdziały były przeznaczone dla Kujawskiej Brygady ON, której ostatecznie nie utworzono. Bataliony ON: kościerski, starogardzki, czerski i tucholski podporządkowane zostały dowódcy nowo powstałej Pomorskiej Brygady ON w Świeciu.
Organizacja pokojowa Chełmińskiej Brygady ON wiosną 1939 roku
- dowództwo
- Kcyński batalion ON
- Nakielski batalion ON
- Brodnicki batalion ON
- Bydgoski batalion ON
- Jabłonowski batalion ON
- Wągrowiecki batalion ON
- Żniński batalion ON
Latem Żniński Batalion ON przeformowany został na etat batalionu ON typ S i razem z batalionami: kcyńskim i wągrowieckim, podporządkowany został generałowi dywizji Tadeuszowi Kutrzebie, inspektorowi armii z siedzibą w Warszawie. Wszystkie trzy bataliony kampanię wrześniową rozpoczęły w składzie 26 Dywizji Piechoty (Armia „Poznań”).
W sierpniu 1939 roku nastąpiła zmiana na stanowisku dowódcy brygady. Dotychczasowy dowódca, pułkownik Tomasz Mazurkiewicz został przeniesiony do Departamentu Uzupełnień Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie na stanowisko oficera sztabowego do spraw inspekcji komend rejonu uzupełnień. Zastąpił go pułkownik dyplomowany Antoni Jan Żurakowski, długoletni dowódca 24 pułku piechoty w Łucku, ostatnio na stanowisku komendanta miasta Grodna.
W kampanii wrześniowej poszczególne bataliony ON podporządkowane zostały dowódcom wielkich jednostek i grup taktycznych Armii „Pomorze” i walczyły w ich składzie:
- Jabłonowski batalion ON w Oddziale Wydzielonym „Jabłonowo” – 208 pułk piechoty (Rezerwowy)
- Brodnicki batalion ON w 4 Dywizji Piechoty
- Bydgoski i Nakielski batalion w 15 Dywizji Piechoty
Dowództwo Chełmińskiej Brygady ON pełniło funkcję Dowództwa Oddziału Wydzielonego "Toruń", w składzie którego nie było żadnych pododdziałów ON.
| K. Pindel (1979) | K. Ciechanowski (1983) | T. Jurga (1975) | E. Kozłowski (1974) | T. Böhm (1996) | Jednostka administracyjna |
|---|---|---|---|---|---|
| Jabłonowski | Jabłonowski | Jabłonowski | Jabłonowski | Jabłonowski | 63 pp |
| Brodnicki | Brodnicki | Brodnicki | Brodnicki | Brodnicki | 67 pp |
| Bydgoski | Bydgoski | Bydgoski | Bydgoski | Bydgoski | 61 pp |
| Nakielski | Nakielski | – | Nakielski | Nakielski | 61 pp |
| Kcyński | Kcyński | – | Kcyński | Kcyński | 62 pp |
| Wągrowiecki | – | – | Wągrowiecki | Wągrowiecki | 61 pp |
| Żniński | – | – | Żniński | Żniński | 62 pp |
| – | – | Koronowski | – | – | 61 pp |
| – | – | Świecki | – | – | 66 pp |
Obsada personalna brygady edytuj
- Dowódcy brygady
- płk piech. Tomasz Mazurkiewicz (1937 - VII 1939)[1]
- płk dypl. Antoni Jan Żurakowski (VIII-IX 1939)
- Oficerowie sztabu
- mjr adm. (piech.) Tadeusz Jakub Konarski (III 1939)[1]
- mjr dypl. Edmund Michalski
Zobacz też edytuj
Przypisy edytuj
- ↑ a b Rybka i Stepan 2006 ↓, s. 541.
Bibliografia edytuj
- Kazimierz Pindel: Obrona Narodowa 1937-1939. Wydaw. Min. Obrony Narodowej. ISBN 83-11-06301-X.
- Eugeniusz Kozłowski, Wojsko Polskie 1936-1939. Próby modernizacji i rozbudowy, Wydawnictwo MON, Warszawa 1974, wyd. II.
- Tadeusz Böhm, Bataliony Obrony Narodowej w Wielkopolsce w latach 1936-1939 i ich rola w Kampanii Wrześniowej, Poznań: Sorus, 1996, ISBN 83-87133-01-9, OCLC 830126196.
- Tadeusz Jurga, Wojsko Polskie : krótki informator historyczny o Wojsku Polskim w latach II wojny światowej. 7, Regularne jednostki Wojska Polskiego w 1939 : organizacja, działania bojowe, uzbrojenie, metryki związków operacyjnych, dywizji i brygad, Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, Warszawa 1975.
- Konrad Ciechanowski: Armia Pomorze 1939. Wydawnictwo Ministerstwa Obrony Narodowej, 1983. ISBN 83-11-06793-7.
- Ryszard Rybka, Kamil Stepan: Rocznik oficerski 1939. Stan na dzień 23 marca 1939. Kraków: Fundacja CDCN, 2006. ISBN 978-83-7188-899-1.