Bawola Głowa
Bawola Głowa (Bawół, Głowa Bawola) – polski herb szlachecki[1].
 Herb Bawola Głowa | |
| Typ herbu | |
|---|---|
| Alternatywne nazwy |
Bawół, Głowa Bawola |
| Pierwsza wzmianka |
1434 (pieczęć) |
Opis herbu
edytujOpis historyczny
edytujJuliusz Ostrowski blazonuje herb następująco[1]:
W polu czerwonem bawola głowa czarna wprost. Nad hełmem w koronie trzy pióra strusie.
Opis współczesny
edytujOpis skonstruowany współcześnie brzmi następująco[a]:
Na tarczy w polu czerwonym głowa bawola czarna.
W klejnocie trzy pióra strusie.
Labry herbowe czerwone, podbite czernią.
Geneza
edytujWedług Piotra Małachowskiego, herb ma swój początek wśród książąt litewskich[2].
Nie ma pewności z jakiego okresu pochodzi dany herb. Franciszek Piekosiński spekuluje, że jego wizerunek występuje w Herbarzu Arsenalskim, jako herb biskupa wileńskiego, Wojciecha Tabora[3]. Jednakże ten dostojnik duchowny używał herbu Półkozic. Nietrudno tutaj o pomyłkę, ponieważ oba herby przedstawiają zwierzęcą głowę na czerwonym polu. Piekosiński uważa, że herb ten przedstawia pieczęć Jachny z Dworów (Jachna de Dworow)[4] z 1454 roku oraz Ondraszowa, bojara litewskiego z 1434 roku[3]. Jednak współczesny heraldyk, Józef Szymański, nie wymienia tego herbu ani wśród herbów średniowiecznych (tutaj wręcz, za zapiską z 1401 utożsamia herb o nazwie Bawola Głowa z Wieniawą)[5] ani XVI-wiecznych[6]. Wówczas pierwszą wzmiankę o tym herbie należałoby przesunąć na wiek XVIII i herbarz Niesieckiego[7].
Bawola Głowa ma również swoje odmiany, herb Bolszewski oraz prawdopodobnie herb Janowski[8].
-
Odmiana herbu Bawola Głowa, Bolszewski. -
Prawdopodobna odmiana herbu Bawola Głowa, Janowski.
Herbowni
edytujLista herbownych w artykule sporządzona została na podstawie wiarygodnych źródeł, zwłaszcza klasycznych i współczesnych herbarzy. Należy jednak zwrócić uwagę na częste zjawisko przypisywania rodom szlacheckim niewłaściwych herbów, szczególnie nasilone w czasie legitymacji szlachectwa przed zaborczymi heroldiami, co zostało następnie utrwalone w wydawanych kolejno herbarzach. Identyczność nazwiska nie musi oznaczać przynależności do danego rodu herbowego. Przynależność taką mogą bezspornie ustalić wyłącznie badania genealogiczne.
Pełna lista herbownych nie jest dziś możliwa do odtworzenia, także ze względu na zniszczenie i zaginięcie wielu akt i dokumentów w czasie II wojny światowej (m.in. w czasie powstania warszawskiego w 1944 spłonęło ponad 90% zasobu Archiwum Głównego w Warszawie, gdzie przechowywana była większość dokumentów staropolskich)[9]. Lista nazwisk znajdująca się w artykule pochodzi z Herbarza polskiego, Tadeusza Gajla[10] (48 nazwisk). Występowanie na liście nazwiska nie musi oznaczać, że konkretna rodzina pieczętowała się herbem Bawola Głowa. Często te same nazwiska są własnością wielu rodzin reprezentujących wszystkie stany dawnej Rzeczypospolitej, tj. chłopów, mieszczan, szlachtę. Jest to jednakże dotychczas najpełniejsza lista herbownych, uzupełniana ciągle przez autora przy kolejnych wydaniach Herbarza. Tadeusz Gajl wymienia następujące nazwiska uprawnionych do używania herbu Bawola Głowa:
Aksamitowski, Andrejewicz, Axamitowski, Bartoszewicz, Dargiewicz, Dąbrowski, Dougin, Dowgin, Dowginowicz, Dowgiń, Dowgird, Dowgirt, Dowmont, Giełwanowski, Ilcewicz, Jackiewicz, Janczyński, Jączyński, Jundził, Jundziłł, Kierdziuk, Kirdziewicz, Kordziuk, Kucewicz, Kuniewicz, Losen, Łastowski, Łukaszewicz, Michałowski, Mikowicz, Nagrodzki, Pawłowski, Pobikrowski, Racewicz, Sesicki, Sędomiński, Siesicki, Siesiecki, Steckiewicz, Szyłański, Tubielewicz, Tubilewicz, Tulcewicz, Walentynowicz, Zaleski, Złotkowski, Żochła, Żogło[11].
Znani herbowni
edytujZobacz też
edytujUwagi
edytuj- ↑ Opis współczesny jest skonstruowany zgodnie z obecnymi zasadami heraldyki. Zobacz: Blazonowanie
Przypisy
edytuj- ↑ a b Ostrowski 1906 ↓, s. 16 (elektronicznie 24).
- ↑ Piotr Nałęcz-Małachowski: Zbiór nazwisk szlachty. Lublin: 1805, s. 611-612.
- ↑ a b Franciszek Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1899, s. 194.
- ↑ Franciszek Piekosiński: Heraldyka polska wieków średnich. Kraków: Akademia Umiejętności, 1899, s. 417.
- ↑ Józef Szymański: Herbarz średniowiecznego rycerstwa polskiego. Warszawa: PWN, 1993, s. 291. ISBN 83-01-09797-3.
- ↑ Józef Szymański: Herbarz rycerstwa polskiego z XVI wieku. Warszawa: DiG, 2001. ISBN 83-7181-217-5.
- ↑ Kasper Niesiecki, Jan Nepomucen Bobrowicz: Herbarz polski Kaspra Niesieckiego S. J. T. 2. Lipsk: Breitkopf i Haertel, 1839, s. 42.
- ↑ Pragert 2018 ↓.
- ↑ AGAD historia: Zarys dziejów kształtowania się zasobu. [dostęp 2013-08-13]. (pol.).
- ↑ Tadeusz Gajl: Herbarz polski od średniowiecza do XX wieku : ponad 4500 herbów szlacheckich 37 tysięcy nazwisk 55 tysięcy rodów. L&L, 2007, s. 406-539. ISBN 978-83-60597-10-1.
- ↑ Nazwiska: Bawola Głowa [online], gajl.wielcy.pl [dostęp 2021-05-22].
Bibliografia
edytuj- Juliusz Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. Gł. skł.: Bolcewicz, 1906, s. 388.
- Juliusz Ostrowski: Księga herbowa rodów polskich. Gł. skł.: Bolcewicz, 1897, s. 628.
- Przemysław Pragert: Herbarz szlachty kaszubskiej. T. 5. Gdańsk: BiT Beata Żmuda-Trzebiatowska, 2018, s. 246, 305. ISBN 978-83-950310-3-8.
Linki zewnętrzne
edytuj- Herby szlacheckie Herb Bawoła Głowa i herbowni.