Beninkaza szorstka, beninkaza woskodajna, woszcza szorstka (Benincasa hispida (Thunb.) Cogniaux) – gatunek rośliny tropikalnej z rodziny dyniowatych. Jest wykorzystywana od wieków w Azji jako warzywo. Jedyny przedstawiciel monotypowego rodzaju Benincasa G. Savi, Bibliot. Ital. (Milan) 9: 158. 1818 (podrodzina Cucurbitoideae, plemię Benincaseae)[3].

Beninkaza szorstka
Ilustracja
Systematyka[1][2]
Domena

eukarionty

Królestwo

rośliny

Podkrólestwo

rośliny zielone

Nadgromada

rośliny telomowe

Gromada

rośliny naczyniowe

Podgromada

rośliny nasienne

Nadklasa

okrytonasienne

Klasa

Magnoliopsida

Nadrząd

różopodobne

Rząd

dyniowce

Rodzina

dyniowate

Rodzaj

beninkaza

Gatunek

beninkaza szorstka

Nazwa systematyczna
Benincasa hispida (Thunb.) Cogn.
A.L.P.P. de Candolle & A. C. de Candolle, Monogr. phan. 3:513. 1881
Synonimy
  • Benincasa cerifera Savi
Owoc w przekroju
Chińska zupa z beninkazy

Morfologia

edytuj
Pokrój
Szybko rosnąca roślina płożąca o długich pędach.
Liście
Duże, szorstkie, ząbkowane.
Kwiaty
Żółte, o pięciu płatkach.
Owoce
Zielone, podłużne, owalne, o długości do 60 cm, pokryte woskiem i drobnymi włoskami. Wewnątrz liczne nasiona.

Zastosowanie

edytuj

Gatunek uprawiany w ciepłym klimacie. Może być przechowywany do 12 miesięcy. Jest powszechnie spożywanym warzywem podczas sezonu zimowego np. w Chinach, jako jedno z niewielu warzyw dostępnych w tym czasie. Stąd po chińsku jego nazwa dosłownie oznacza „zimowy melon” (chiń. 冬瓜, pinyin: dōngguā).

W kuchni wietnamskiej, nazywany jest bí đao, i typowo używany do wyrobu zup i gulaszy. Uważa się, że gotowany z żeberkami daje zupę zwiększającą ilość mleka u matek karmiących piersią.

W kuchni chińskiej jest typowo używany przy smażeniu w głębokim tłuszczu oraz w połączeniu z kością wieprzową/wołową jako baza do „zupy z melona zimowego”, często serwowanej w drążonej czaszy z tego właśnie warzywa, która dodatkowo może być w sposób ozdobny „grawerowana” w sposób podobny do ozdób wielkanocnych. Z kandyzowanej postaci wyrabia się także cukierki (táng dōng guā) spożywane podczas chińskiego Nowego Roku. Używa się także jako nadzienie w chińskich i tajwańskich ciasteczkach księżycowych na festiwalu księżycowym.

Warzywo to jest używane do produkcji popularnego napoju o wyrazistym bardzo słodkim smaku, zwanego „herbatą z melona zimowego”, bardzo popularnego w Azji m.in. w Chinach, na Tajwanie, w Wietnamie. Wyrób napoju jest bardzo łatwy i często wyrabia się go w domu. W sklepie można zakupić bazę do napoju w postaci kostki kandyzowanego miąższu warzywa, którą gotuje się w wodzie na koncentrat, po ostudzeniu przechowuje w lodowce i do spożycia rozcieńcza dużą ilością wody. Na Tajwanie napój ten jest bardzo popularny i często serwowany schłodzony jako alternatywa do mrożonej herbaty, przy czym jest z założenia bardzo słodki.

  • Miąższ niedojrzałych roślin, a także młode liście i pąki kwiatowe wykorzystuje się jako jarzynę.
  • Prażone nasiona również są jadalne.

Przypisy

edytuj
  1. Michael A. Ruggiero i inni, A Higher Level Classification of All Living Organisms, „PLOS One”, 10 (4), 2015, art. nr e0119248, DOI10.1371/journal.pone.0119248, PMID25923521, PMCIDPMC4418965 [dostęp 2020-02-20] (ang.).
  2. Peter F. Stevens, Angiosperm Phylogeny Website, Missouri Botanical Garden, 2001– [dostęp 2010-01-02] (ang.).
  3. Benincasa. Germplasm Resources Information Network (GRIN). [dostęp 2010-01-03]. (ang.).

Linki zewnętrzne

edytuj